Kościół pw. św. Michała Archanioła w Skałągach

U Wodza niebieskich zastępów

Kościół św. Michała Archanioła początek swojej historii datuje na drugą połowę XVII wieku. Wtedy to został wybudowany staraniem gminy ewangelickiej. Jednak upłynęło wiele lat zanim stal się kościołem parafii rzymskokatolickiej i jeszcze długo czekał na konsekrację, która odbyła się w roku jubileuszu 70-lecia istnienia parafii.

W poprzednim numerze naszego pisma zabraliśmy państwa do miejscowości, która choć należy do naszej diecezji, leży na terenie innego województwa. Także i dzisiaj przedstawiając kolejną świątynie diecezji kaliskiej zatrzymamy się na ziemiach województwa opolskiego. Dokładnie w Skłągach, we wsi położonej w powiecie kluczborskim, w gminie Wołczyn.
Nazwa Skałągi pochodzi od polskiego określenia oznaczającego „skałę”, które wzięło się z kolei od określenia wychodni skalnej, utworzonej z moreny czołowej, tworzącej krajobraz miejscowości. Heinrich Adamy w swoim wykazie nazw miejscowych na Śląsku, wydanym w 1888 roku we Wrocławiu, wymienia najstarszą nazwę miejscowości w polskiej formie Skały, tłumacząc jej znaczenie jako Felsgestein (w jęz. pol. skały). Później nazwa wsi została fonetycznie zgermanizowana przez Niemców na Skalung, w wyniku czego utraciła swoje pierwotne znaczenie. Polska administracja spolonizowała tę zgermanizowaną nazwę na obecną Skałągi, w wyniku czego luźno wiąże się ona z pierwszym znaczeniem.
Pierwsze udokumentowane wzmianki o wsi pochodzą z połowy XIII wieku, choć osada może być dużo starsza, gdyż odkryto też wcześniejsze punkty osadnicze. Właścicielem wioski był Paul von Prittwitz-Gaffron. W 1908 roku zaczął on przebudowę tutejszego pałacu. W ostatnich miesiącach II wojny światowej został on zniszczony przez Armię Czerwoną. Warto jeszcze wypomnieć, że na początku 2015 roku w Skałągach rozpoczęła działanie ogólnodostępna stacja pogodowa.

Poświęcony Aniołowi
Po raz pierwszy miejscowy kościół wspomniany został w źródłach pisanych w 1376 roku, ale nie posiadamy o nim żadnych bliższych informacji. W okresie reformacji przejęli go w 1564 roku protestanci, a pod koniec XVII wieku uległ on zniszczeniu i na jego miejscu stanęła w 1691 roku nowa, drewniana świątynia. Sto lat później staraniem miejscowej gminy ewangelickiej zbudowany został w latach 1791-1792 kościół, który zachował się do dnia dzisiejszego. Stoi on dokładnie na miejscu poprzedniej, zniszczonej pożarem świątyni. W międzyczasie wybudowany kościół zyskał nowy kształt. Jego pierwotna szata architektoniczna uległa całkowitemu zniekształceniu z powodu dostawienia w 1880 roku wieży dzwonnej. W 1927 roku kościół został odnowiony i częściowo powiększony. Następnie odnowiony za czasów ks. Sławomira Siewkowskiego. Po zakończeniu II wojny światowej większość mieszkańców wsi wyjechała do Niemiec, a pozostawiony bez opieki kościół przejęty został przez repatriantów osiedlonych w Skałągach. Katolicy przystosowali świątynię do sprawowania liturgii rzymsko-katolickiej. Kościół został pod koniec 1945 roku poświęcony i otrzymał wezwanie św. Michała Archanioła. Rok później, czyli w 1946 roku, erygowano parafię. Na parapecie na skromnej dekoracji rokokowej widnieje data odnowienia kościoła, czyli 1948 rok.
Kościół zbudowany z cegieł został otynkowany, a także zorientowany. To znaczy, że prezbiterium świątyni skierowane jest dokładnie ku wschodowi, skąd należy oczekiwać powtórnego nadejścia Zbawiciela. Plan budowy oparty został na prostokącie. Kościół tworzy jedna nawa, do której przylega prezbiterium w formie apsydy. Tak na marginesie wyjaśnię, czym jest absyda. Otóż jest to pomieszczenie na rzucie półkola, półelipsy lub wieloboku, dostawione do bryły świątyni i otwarte do jej wnętrza. Zazwyczaj zamyka prezbiterium, czasem nawy boczne i ramiona transeptu lub westwerk. Apsyda jest zwykle mniejsza lub równa bryle części budynku, która jest przez nią zamknięta. Występowała już w architekturze rzymskiej, stąd została przejęta przez chrześcijaństwo. W absydzie w kościele w Skałągach znajduje się zakrystia. Całość kryje dach dwupołaciowy z dachówką, półokrągły w części zachodniej. Od zachodu budynku dostawiona jest nieotynkowana, trójkondygnacyjna wieża. Ma ona u podnóża kształt czworoboku, ale nad kalenicą przechodzi w wieloboczny, ośmioboczny kształt. Wieżę wieńczy strzelisty, wielopołaciowy, blaszany dach zakończony iglicą z kulą i krzyżem. Dekoracja to głównie okna półkoliste i fryz ceglany. Ksiądz Proboszcz podzielił się z nami pewną historią, która usłyszał od mieszkańców Skałąg. Otóż w wieży tej przez pewien czas, w czasie II wojny światowej ukrywał się żołnierz. Zauważyła go pewna młoda dziewczyna i zaopiekowała się nim. Nosiła mu po kryjomu jedzenie. I tak przetrwał tam do zakończenia wojny. Kiedy mógł już bezpiecznie opuścić wieżę, wyjechał ze Skałąg. Po latach odezwał się do swojej dobrodziejki, zaprosił do siebie. I zabrzmi to jak historia z bajki, żyli potem długo i szczęśliwie. Pod dzwonnicą w kościele znajduje się grobowiec robotników, którzy wybudowali go, natomiast obok kościoła spoczywają szczątki rodziny Prittwitz.

Ikona patrona
Wchodząc do wewnątrz świątyni urzeka nas prostota i spokój miejsca. Na trzech ścianach widzimy drewnianą emporę muzyczną, wspartą na sześciu słupach, na której przy ścianie zachodniej ulokowany jest prospekt organowy. Chór jest drewniany i wybrzuszony w części środkowej. Empory sięgają do połowy ścian nawy. Takie empory budowano zawsze w kościołach ewangelickich. Pozostały one w świątyni kiedy przejęli ją katolicy. Nie znajdziemy więc tutaj żadnych zdobień na ścianach, czy ołtarzy bocznych.
Na wprost empory znajduje się ołtarz główny. Ołtarz jest nowszy niż kościół, z fragmentami barokowymi i rzeźbami dwóch aniołków z XVIII wieku. 29 września 2014 roku, w święto Archaniołów Michała, Rafała i Gabriela został on poświęcony przez ks. bpa Edwarda Janiaka.
Ołtarz zbudowany jest z drewna dębowego, a z jego wysokości na parafian spogląda św. Michał Archanioł. Jest to ikona Świętego w srebrno-złotej szacie. Wcześniej, do roku 2014 roku, między parami złoconych kolumn umieszczony był obraz przedstawiający św. Michała Archanioła - patrona świątyni i parafii. W 2016 roku wspólnota obchodziła 70. rocznicę powstania parafii rzymskokatolickiej w Skałągach. 5 czerwca tego właśnie roku odbyła się uroczysta konsekracja kościoła parafialnego w Skałągach, której dokonał ks. bp Edward Janiak. Była ona długo wyczekiwana przez wiernych. Świątynia była poprotestancka i po wojnie, gdy przeszła w ręce katolików, nie była konsekrowana. Ale by można było dokonać konsekracji, musiały być spełnione pewne warunki. Między innymi świątynia musiała być gruntownie odnowiona, musiał znajdować się w niej kamienny ołtarz ofiarny i relikwie świętego. Wszystko to udało się zrobić dzięki kapłanom posługującym w tejże parafii. - Konsekracja była uwieńczeniem wszystkich dotychczasowych prac mojego poprzednika ks. Rafała Rydlińskiego, jego poprzedników ks. Kazimierza Kłapkowskiego i ks. Sławomira Siewkowskiego oraz pozostałych już nieżyjących poprzedników - zaakcentował ks. Adam Przybyś, proboszcz parafii św. Michała Archanioła.

Tekst Arleta Wencwel
Zdjęcia: Monika Rubas