Z najwyższym w Polsce

Z najwyższym w Polsce

Ołtarz z baranowskiej świątyni jest uznawany jako najwyższy w kościołach drewnianych w naszym kraju.

W kościele w Baranowie znajduje się późnobarokowy ołtarz główny, pochodzący z 1785 r., ozdobiony rzeźbami św. Jana Nepomucena i św. Stanisława, biskupa i męczennika oraz z obrazem adoracja Dzieciątka Jezus z kościoła św. Andrzeja, apostoła i Wawrzyńca, należący do najpiękniejszych zabytków sakralnych w powiecie kępińskim.

Historia parafii w Baranowie sięga 1400 r., gdy wybudowano drewniany kościół wówczas pw. św. Wojciecha. Następny kościół istniał tam w latach 1505-1631. Obecną świątynię zbudowano w 1732 r. z fundacji Zofii Stoińskiej, podstoliny łukowskiej, w miejscu poprzedniego kościoła z 1635 r., który wybudowano po wielkim pożarze Baranowa w 1631 r. Kościół usytuowany jest na północny-wschód od rynku, przy zbiegu ul. Kościelnej i Młyńskiej. Prawdopodobnie również takie było wcześniejsze usytuowanie kościoła. Odnowienie kościoła miało miejsce w latach 1748 i 1770. 

W 1823 r. miało miejsce spalenie dwuwieżowej fasady kościoła. Budowa przy świątyni murowanej neoromańskiej dzwonnicy miała miejsce w 1863 r. W 1869 r. przy południowej ścianie nawy postawiono kaplicę św. Wojciecha z drewna rozebranego kościoła w Słupi koło Kępna. W latach 1915-17 nastąpiła gruntowna renowacja kościoła i pokrycie ścian polichromią. W latach 1905-1907 wybudowano murowaną plebanię. Obok kościoła we wschodniej części znajduje się figura Chrystusa na kolumnie z umieszczonym na dole napisem ku czci poległych w czasie I i II wojny światowej oraz okresu stalinowskiego, nieopodal znajduje się grota Matki Boskiej.

Baranowski drewniany kościół parafialny jest przykładem budownictwa zrębowego, na zewnątrz oszalowanego. Jego bryła jest typowa dla regionu południowej Wielkopolski. Obiekt reprezentuje architekturę drewnianą charakterystyczną dla śląskiej szkoły XVII i XVIII w. Świątynia konstrukcji zrębowej, zewnątrz oszalowana, posiada jedną nawę. Na belce tęczowej, wewnątrz kościoła, ustawiony jest krzyż, a obok niego renesansowe figury Matki Bożej i św. Jana Apostoła. Po lewej stronie jest renesansowa z 1640 r. ambona z baldachimem. Najważniejszym i najcenniejszym zabytkiem w kościele jest późnobarokowy ołtarz główny z 1785 r., o wysokości 8,12 m i szerokości 7,60 m. Ołtarz jest uznawany jako najwyższy w kościołach drewnianych w Polsce. - Gdy objąłem probostwo w 1998 r. i stanąłem w bramie kościoła to widok ołtarza zrobił na mnie ogromne wrażenie, choć nie był on w najlepszym stanie. I postanowiłem, że należy go jak najszybciej odnowić, razem z gontowym dachem, przy zachęcie ks. biskupa Stanisława Napierały – wspomina proboszcz ks. kan. Jerzy Kondal. W 2007 r. rozpoczęła się modernizacja świątyni za kwotę 5 mln. zł. – Pieniądze udało się pozyskać z funduszy unijnych, od konserwatora zabytków i starostwa kępińskiego. Resztę niezbędnej kwoty ofiarowała większość parafian. Była to pierwsza tak duża modernizacja ołtarza od jego powstania – stwierdza ks. Kondal. – W tym roku obchodzimy 240-lecie powstania jednego z największych ołtarzy w kościołach drewnianych w Polsce. A na pewno największego ołtarza w powiecie – mówi ks. proboszcz.

Nieopodal ołtarza znajduje się renesansowa chrzcielnica. – To przy niej byli chrzczeni kępnianie i grębaninianie do ponad połowy XVII w., gdy parafia była w Baranowie, a w Kępnie tylko kościół filialny. Wierni w Grębaninie byli chrzczeni do 1929 r., wówczas powstała parafia w tej miejscowości – zaznacza ksiądz proboszcz.

Ściany kościoła pokryte są polichromią z ok. 1915 r. Wewnątrz nawy i prezbiterium znajduje się pozorne sklepienie kolebkowe z polichromią w stylu ludowym. Zabytkowe wyposażenie kościoła w przewadze jest renesansowe i barokowe. Świątynia ma trzy ołtarze boczne oraz późnorenesansową ambonę z baldachimem z około 1640 r. W pierwszym znajduje się płaskorzeźba św. Anny Samotrzeć, w drugim obrazy św. Zofii i Tomasza Apostoła. Chór muzyczny wsparty na czterech słupach z prospektem organowym z XVIII w. Od strony południowej do nawy przylega kaplica św. Wojciecha, dobudowana w 1869 r. z drewna pochodzącego z rozebranego kościoła w Słupi p. Kępnem, z sygnaturą z 1637 r. – Ołtarz św. Wojciecha został niedawno odnowiony – dodaje ks. Kondal. - W kaplicy znajdują się unikatowe freski na tynkach w drewnianym kościele. Takich fresków powstało tylko kilka w kraju – wylicza ks. proboszcz. Freski wymagają odnowienia i proboszcz liczy, że zajmie się już tym nowy duszpasterz, który obejmie parafię.

W baranowskim kościele chór muzyczny drewniany wsparty jest na czterech profilowanych słupach. Organy wybudował Franciszek Majewski ok. 1797 r. Dwugłosowy pedał dobudował Jan Spiegel w 1892. Piszczałki, które zarekwirowali Niemcy w 1917 r., staraniem ks. proboszcza Stanisława Hundta uzupełniono w 1925 r. Po II wojnie światowej zamontowano na strychu dmuchawę elektryczną. W 1978 r. Adam Hadyński z Kępna uporządkował piszczałki na wiwtrownicy i przeprowadził strojenie. Około 2005 r. klawisze w organach wymienił Andrzej Fiołka z Kępna. 

Kościół w trakcie modernizacji został odmalowany. - Na jego stropie są malowidła kępińskiego artysty malarza Stanisława Nęckiego, a na bocznych ścianach 14 stacji Drogi krzyżowej jego autorstwa. Malarz jest autorem historycznego obrazu przedstawiającego zjazd w Kępnie w 1282 r., na którym Mściwoj II przekazał Przemysławowi II Pomorze Gdańskie – podkreśla ks. Kondal. W tym czasie wymieniono też okna i podłogę. Świątynię więczy wieżyczka na sygnaturkę dobudowana z 1844 r. o kształcie barokowym z latarnią zwieńczoną cebulastym hełmem.  

W 1983 r. wierni wybudowali kaplicę filialną w Mroczeniu pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika. – W kaplicy znajdują się: płaskorzeźba kępińskiego rzeźbiarza ludowego Czesława Potockiego, figurka św. Franciszka z Asyżu z XVI w. i kopia obrazu św. Józefa Kaliskiego z XIX w. – wylicza proboszcz. W Mroczeniu (2006 r.) w wybudowanej dzwonnicy zawieszono dzwon o imieniu „Sługa Sług Bożych Jan Paweł II”. Wspomnieć tu trzeba, że w ciągu wieków z historycznego terenu parafii baranowskiej powstało pięć nowych w: Kępnie (dwie), Grębaninie, Hanulinie i na osiedlu Murator. Obecnie parafia w Baranowie liczy 2100 wiernych.

Oprac. na podstawie tekstu 
Teresy Palacz, OT NID w Poznaniu, 05.02.2015 r., zabytek.pl