Tam, gdzie grywał słynny organista - Uszyce

Pierwsze wzmianki o Uszycach pochodzą z co najmniej XIV wieku. W dokumentach z lat 1382-1386 występuje sympatycznie brzmiący Hanek z Usic, mianowany przez księcia Władysława Opolskiego starostą wieluńskim. Skąd wywodzi się nazwa wsi? W języku polskim „uszyca” to roślina w botanice zwana Sagittaria  czyli strzałka wodna, rosnąca w płytkich zbiornikach wodnych. Ciekawą wzmianką historyczną jest dokument dotyczący wsi pochodzący z 1537 roku. Słynna Królowa Bona układa się w nim z miejscową szlachtą w sprawie znajdujących się tutaj... stawów.

Informacje o początkach samej parafii są szczątkowe, dotyczą głównie obecnie istniejącej świątyni. Wiemy, że była ona konsekrowana w 1517 roku, zapewne powstała jako kolejny obiekt w tym samym miejscu. Dzięki cennym danym zawartym w protokole wizytacyjnym z 1679 roku  dowiadujemy się o wielkości świątyni, została ona bowiem wówczas zmierzona. Według ówczesnej miary miała 29 na 10 łokci, co daje w przybliżeniu 18 na 6, 3 metrów. Była wówczas poświęcona św. Mateuszowi, św. Janowi Chrzcicielowi, św. Walentemu i św. Barbarze. Obiekt wymagał pilnej naprawy, gdyż określono go jako ,,ruinosa”. Opis z następnego protokołu wykonanego osiem lat później jest pełniejszy: ,,cały drewniany, stary, wilgotny, wewnątrz opiłowany, wymalowany w ścianach, przekrycie z desek, w prezbiterium pomalowany (…) zakrystia mała, drewniana, ciemna (…) dzwonnica drewniana przyłączona do kościoła (…) protestanci grzebani w kościele (…) dach nad kościołem dosyć dobry (…) jest obejście na zewnątrz wokół kościoła…”. Gruntowna przebudowa miała tutaj miejsce w końcu XVII wieku, z tego okresu pochodzi również wyposażenie wnętrza. 

W bardzo dobrym stanie zachowała się do dzisiaj loża kolatorska. Warto o niej wspomnieć chociażby dlatego, iż nadal jest używana. Oczywiście nie zasiada już w niej kolator – czyli fundator kościoła, właściciel wsi, ale zwykli mieszkańcy. Loża otwarta jest do prezbiterium podwójnym, prostokątnym otworem. Schody prowadzące na nią są zadaszone, z balustradą z ozdobnych tralek. Sam kościół zamiast z loży warto mimo wszystko podziwiać schodząc na dół. Szczególnie dostatnio prezentuje się bogato zdobiony ołtarz główny z wczesnego baroku. Jego główny element stanowi obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem oraz św. Janem Chrzcicielem i św. Joachimem o cechach późnogotyckich, powstały około 1600 roku.  Ponadto na obrazie umieszczono herb Chocimirskich i Doliwa. Równie stary ołtarz znajduje się tuż obok, poświęcono go Trójcy Świętej oraz św. Apolonii i Rozalii. W zwieńczeniu umieszczono scenę chrztu Chrystusa. Cechy późnorenesansowe posiada natomiast ambona ustawiona przy południowej ścianie. Zdobiona jest płycinami z wizerunkiem czterech ewangelistów. Kierując nasz wzrok w górę zobaczymy natomiast belkę tęczowa o falistym kształcie z Grupą Ukrzyżowania z XVIII wieku. Po drugiej stronie, tuż na wejściem znajduje się tradycyjnie chór muzyczny. Nie byłoby by w tym nic niezwykłego czy wartego wzmianki, gdyby nie grywał tutaj sam Emanuel Kania – znany polski kompozytor, pianista, organista i krytyk muzyczny. Jako kompozytor pozostał pod dużym wpływem Fryderyka Chopina. Jego utwory cieszyły się w swoim czasie powodzeniem i były wydawane przez renomowane wydawnictwa muzyczne.

Warto wspomnieć, iż w Uszycach, w starym pałacu, działa Fundacja „Wszyscy Razem” im. Św. Jana de La Salle. Celem Fundacji jest wspieranie dzieł prowadzonych przez Zgromadzenie Braci Szkolnych w Uszycach, to jest udzielanie pomocy materialnej, zdrowotnej, opiekuńczej, edukacyjno - wychowawczej, terapeutyczno - rehabilitacyjnej mieszkańcom Ośrodka Szkolno-Wychowawczego, uczestnikom Warsztatów Terapii Zajęciowej oraz pozostałym osobom niepełnosprawnym. 

Tekst i foto Aleksander Liebert