Pod opieką Biskupa - Ciecierzyn

Pod opieką Biskupa

Kościół w Ciecierzynie to świątynia filialna parafii w Kostowie. Biskup przedstawiony w głównym ołtarzu, mówił prawdę nawet wtedy, gdy dotyczyła ona życia króla, który nie chciał jej słyszeć. I za prawdę związaną z Ewangelią oddał swoje życie.

Ciecierzyn położony jest na terenie parafii św. Augustyna w Kostowie w dekanacie trzcinickim. Dawna niemiecka nazwa tej miejscowości Neudorf wywodzi się od wyrazów neu Dorf, czyli nowa wieś. Od końca XIV wieku funkcjonowała jeszcze nazwa polska, utworzona od nazwy osobowej Ciecierza lub Ciecior przez dodane sufiksu -in. Ciecierza to polski herb szlachecki z cietrzewiem. Cieciorka to z kolei w języku staropolskim samica cietrzewia, czyli można domyśleć się, że ciecior to cietrzew - duży ptak łowny. Może na tych terenach występowało dużo cietrzewi? Ale to tylko domysły. Wiadomo natomiast, że ta wieś istniała na początku XV wieku. W 1493 roku jej właścicielem był Henryk von Frankenberg i potem następne pokolenia rodziny Frankenbergów, podobnie jak pobliskich miejscowości Miechowa i Proślice. Z kolei w pierwszej połowie XIX wieku wieś należała do rodziny von Strachwitz.

Rozkwit i zniszczenie

Najprawdopodobniej w XVII wieku w Ciecierzynie wybudowano dwór, który powstał na miejscu średniowiecznej niewielkiej warowni. Wieś w 1857 roku kupił Ferdinand von Prittwitz - Gaffron, a jego syn na miejscu dworu wybudował nowy, neobarokowy pałac, który zniszczony został w 1945 roku. Wcześniej te tereny rozwijały się i w drugiej połowie XIX wieku istniały tu m.in. gorzelnia i owczarnia. W majątku hodowano bydło, owce i świnie oraz zajmowano się uprawą buraków cukrowych i lnu. Znalazłam też informacje, że w 1935 roku w majątku i w całej wsi z inicjatywy hrabiny Elżbiety von Prittwitz-Gaffron, żony hrabiego Artura, wprowadzono elektryfikację. 

Po zakończeniu II wojny światowej właścicieli pozbawiono majątku i założono PGR wchodzący później w skład Kombinatu PGR Kostów. Rozebrano m.in. gorzelnię, stodołę i budynek znajdujący się przy granicy z parkiem. Teraz z dawnej rezydencji pozostały park krajobrazowy
i pozostałości dawnej fosy. Jak piszą znawcy tematu, w parku znajdziemy drzewa liczące 140, a nawet 160 lat.

Budowa i patron

W tej właśnie wsi odwiedziłyśmy kościół św. Stanisława, biskupa, któremu w informacjach czasami błędnie przypisuje się innego patrona, a mianowicie św. Stanisława Kostkę. To świątynia poewangelicka, obecnie filialna parafii św. Augustyna w Kostowie, której proboszczem od 2023 roku jest ks. Marcin Kierzek.

Jak przeczytałam na facebooku gminy Byczyna, w średniowieczu w Ciecierzynie istniała parafia. Natomiast „kościół w tym miejscu był w rękach protestantów od połowy XVI wieku, czyli od czasów reformacji”. Ta neogotycka murowana świątynia zbudowana została w 1878 roku z fundacji wspomnianego już wcześniej Artura von Prittwitza-Gaffrona. Powstała na miejscu drewnianej i spalonej 40 lat wcześniej.

Wiadomo też, że w Ciecierzynie do lat 60. XX wieku istniała kaplica dworska Podwyższenia Krzyża Świętego, informacje o niej znajdują się na portalu parafii w Kostowie. Jeżeli ktoś chciałby zobaczyć zdjęcia znajdzie je na www.parafiakostow.pl.

Podwyższenia Krzyża Świętego

Kaplicę Podwyższenia Krzyża Świętego zbudowano w 1796 roku, a jej fundatorami byli Frankenbergowie. Źródła podają, że została zbudowana w miejscu poprzedniej i funkcjonowała jako miejsce kultu dla katolików. „Kaplicę wyburzono ze względu na rozbudowę PGR o suszarnie zbóż i jej zły stan techniczny, w 1960 roku już była w ruinie” (parafiakostow.pl).

Ta świątynia była murowana i otynkowana, w części podpiwniczona i do tego orientowana, czyli prezbiterium skierowane było ku wschodowi. „W części wschodniej znajdowała się salowa kaplica, a w części zachodniej – dwie kondygnacje pomieszczeń mieszkalnych, które służyły zapewne księdzu i organiście. Od południa umiejscowiona była niewielka zakrystia” (parafiakostow.pl). Do tego kaplica posiadała wieżyczkę na sygnaturkę, nakrytą hełmem ze ślepą latarnią. Przed wyburzeniem znajdowały się w niej XVIII-wieczne - chrzcielnica, ambona (uszkodzone), portret jednego z papieży i obraz przedstawiający św. Hieronima. Dlaczego o niej trzeba wspomnieć? Bo to właśnie w jej murach mieszkańcy Ciecierzyna – katolicy byli chrzczeni.

Biskup czy król?

Teraz powróćmy do kościoła filialnego św. Stanisława i to on powita nas już przed świątynią w znaku figury, na dole której zobaczymy herb tego od 1072 roku biskupa krakowskiego. Męczennika zobaczymy również w ołtarzu głównym, kiedy wejdziemy już do wnętrza budowli. Został on ustawiony za poprzedniego proboszcza ks. Dariusza Brylaka i wtedy też odnowiono całe prezbiterium. Na wizerunku Święty Biskup przedstawiony został w mitrze i z pastorałem, a obok niego zaskoczony Bolesław Śmiały. Ta scena dotyczy zapewne konfliktu jaki wybuchł między biskupem a królem. Św. Stanisław nie mógł milczeć, widząc złe moralnie postępowanie Bolesława Śmiałego i jego bezwzględne rządy. Nie bał się mu powiedzieć prawdy. Wiadomo jak zakończyła się krytyka królewskiego postępowania, została potraktowana jak bunt, a biskupa skazano na poćwiartowanie. Według relacji Wincentego Kadłubka król Bolesław Śmiały z trzema dworzanami wywlókł biskupa sprzed ołtarza podczas nabożeństwa w kościele św. Michała na krakowskiej Skałce. Następnie przebił go mieczem i kazał poćwiartować. Członki w cudowny sposób się zrosły - co podczas rozbicia dzielnicowego uważano za zapowiedź zjednoczenia Polski, a ciała strzegły orły. Wiadomo, że bp Stanisław poniósł śmierć w 1079 roku, co wywołało oburzenie i wojnę domową, którą król Bolesław przegrał i musiał uciekać z kraju. „Cały ród Bolesława poniósł karę za św. Stanisława, gdyż tak jak żaden dobry uczynek nie pozostaje bez nagrody, tak i żaden zły bez kary” - napisał Wincenty Kadłubek w „Kronice polskiej”.

Duchu przyjdź

Co jeszcze znajduje się w ciecierzyńskim prezbiterium? Po lewej i prawej stronie św. Stanisława ustawiono figury przedstawiające Świętych Franciszka i Antoniego. Z kolei w oknach umieszczono witraże ukazujące twarz Jezusa, w kolejnym chrzcielnicę ze zstępującą na wody chrzcielne gołębicą - symbolem Ducha Świętego i napisem „1050. rocznica chrztu Polski” oraz w trzecim Najświętsze Serce Jezusa i napis „2016 - Rok Miłosierdzia”. Na tabernakulum w ołtarzu głównym umieszczono symbol łączący w sobie dwie greckie litery „Χ” (chi) i „Ρ” (rho). To jeden z najstarszych chrystogramów używanych przez chrześcijan. Znak chi rho powstał z nałożenia na siebie pierwszych dwóch liter „Χ” i „Ρ” greckiego słowa Chrystus ΧΡΙΣΤΟΣ. Oznacza więc skrót Chr. Dalej na ołtarzu posoborowym dostrzec można jeszcze inny napis – modlitwę prośbę o Ducha Świętego: „Duchu przyjdź”.

Przejdźmy teraz do nawy. Zobaczymy tam pięknie rzeźbione organy ustawione na chórze muzycznym wspartym na dwóch kolumnach, naprzeciwko nich po lewej stronie w tym samym stylu rzeźbioną ambonę i chrzcielnicę. Organy wybudowała niemiecka firma Schlag & Söhne jako Opus 157, która siedzibę miała w Świdnicy na Dolnym Śląsku.

Natomiast po drugiej stronie nawy ustawiono figury Matki Bożej z różańcem, Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Józefa, którzy „spoglądają” na modlących się w świątyni. Nad nimi zawieszono obraz przypominający o Jezusie i Jego Miłosierdziu, a po prawej umieszczono obrazy Matki Bożej Jasnogórskiej i św. Jana Pawła II. Na ścianach nawy nie mogło zabraknąć zawieszonych stacji Drogi krzyżowej. I na tym kończymy wizytę w świątyni, o którą dbają mieszkańcy Ciecierzyna. 

Tekst Renata Jurowicz