Od cystersów do oblatów

Od cystersów do oblatów

Wielkopolska Obra to pocysterski klasztor, którego obecnie gospodarzami są misjonarze oblaci. Można tu podziwiać nie tylko zabytkowe wnętrze kościoła św. Jakuba Większego, ale także nową bibliotekę z 70 tysiącami woluminów i muzeum misyjne.

Warto na początek zauważyć, że historia osady znajdującej się na terenie dzisiejszej Obry rozpoczyna się w okresie mezolitu i neolitu, czyli już na 3-4 tysiące lat przed Chrystusem. Natomiast pod koniec VII wieku po Chrystusie istniała tu osada, której mieszkańcy zajmowali się wyrobem naczyń i ozdób. Najprawdopodobniej już około 1170 roku wybudowano w Obrze murowaną kaplicę rodu Sedziwojów, a 50 lat później kościół pw. św. Elżbiety, który stał się kościołem parafialnym.

Duszpasterstwo, rybołówstwo i sadownictwo
Jak trafili w to miejsce cystersi? To kantor i kanonik kościoła metropolitalnego gnieźnieńskiego o imieniu Sędziwój wybudował kościół i klasztor z drzewa w swojej wsi Obra, nad rzeką o tej samej nazwie i w 1231 roku sprowadził zakonników z klasztoru łękneńskiego. Na ich utrzymanie ofiarował Obrę, Górkę, Krutlę, Gromadzino, Godlewo i Jażyniec z polami, łąkami, borami, jeziorami, młynami i wolnym połowem ryb na rzekach Obrze i Dojcy. Zakonnicy troszczyli się o duszpasterstwo, ale i o rozrost posiadłości, zatrudniali miejscowych ludzi, zajmowali się gospodarką rolną, hodowlą, rybołówstwem, bartnictwem i młynarstwem, a nieco później także melioracją, ogrodnictwem i sadownictwem. Od XVII wieku w pobliżu klasztoru istniała szkoła, w której zakonnicy uczyli dzieci z Obry śpiewu i muzyki. Niestety w czasie Potopu szwedzkiego doszło do zubożenia klasztoru i mieszkańców wsi. Kolejny wiek przyniósł jeszcze większą tragedię - epidemię cholery. W Obrze umarło wtedy około 500 osób. Jednak mieszkańcy nie poddali się. W XVIII wieku rozpoczęli budowę kościoła i zabudowań klasztornych, które można podziwiać obecnie.

Wniebowzięta Maryja
Świątynia w Obrze wybudowana według planów Jana Catenazziego przyjęła wezwanie św. Jakuba Większego. Na zewnątrz ma ona około 49 metrów długości i niecałe 18 metrów szerokości. Kościół składa się z części wieżowej, czyli kruchty, trzech przęseł nawy (dających się wyróżnić dzięki m.in. szerokim filarom, podtrzymującym sklepienia) i prezbiterium. Ołtarz główny to tabernakulum, nad którym znajduje się obrotowa komora z wnękami do umieszczenia w nich krzyża i monstrancji. Po bokach tabernakulum stoją: św. Bernard z krzyżem, włócznią i gąbką na kiju oraz św. Benedykt z książką - regułą życia zakonnego. Część druga ołtarza to wspaniały obraz Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny namalowany przez Szymona Czechowicza. Malarz ukazał na nim Matkę Bożą wznoszącą się w niebo wśród aniołów. Nad obrazem Wniebowzięcia można zauważyć postać patrona świątyni, czyli św. Jakuba Apostoła. A to nie wszystko, co można tu podziwiać. W prezbiterium znajdują się osiemnastowieczne stalle, czyli chóry zakonne, wykonane i złocone przez malarza Chrzanowskiego. Dalej można zobaczyć ambonę w kształcie „rogu obfitości”. Natomiast polichromia kościoła św. Jakuba Większego to przede wszystkim jego sklepienie. Freski powstałe w XVIII wieku przedstawiają sceny z życia cystersów. Główną ich postacią jest św. Bernard, chociaż można też zobaczyć na nich m.in. Trójcę Świętą, Maryję, chóry anielskie, św. Cecylię, św. Wojciecha, św. Stanisława, sceny ustanowienia uroczystości Ciała i Krwi Pańskiej, sceny z Apokalipsy św. Jana i wiele innych.

Muzeum i biblioteka
W styczniu 1836 roku klasztor został oficjalnie odebrany zakonnikom. Kościół klasztorny zamieniono wtedy na świątynię parafialną, natomiast klasztor na dom księży emerytów. Zamknięto go w 1852 roku oddając jako „zimowe” lokum dla jezuitów, którzy prowadzili misje w parafiach nawiedzonych zarazą.?W 1926 roku pusty pocysterski klasztor powierzony został Misjonarzom Oblatom Maryi Niepokalanej, a ci przeznaczyli go na Wyższe Seminarium Duchowne. Rok później zajęli się także duszpasterstwem w miejscowej parafii.?Kiedy wybuchła II wojna światowa wykładowcy zostali aresztowani, część zakonników wywieziona do obozów koncentracyjnych, a w murach klasztoru Niemcy utworzyli szkołę dla policji, potem szpital dla chorych na gruźlicę. Wraz z zakończeniem wojny do Obry wrócili oblaci. Na terenie seminarium powstało muzeum misyjne, które wśród zbiorów posiada zabytki sztuki sakralnej pozostałe po pobycie cystersów i pamiątki ofiarowane przez oblatów, którzy prowadzą działalność ewangelizacyjną w ponad 60 krajach, prawie na wszystkich kontynentach. Znajdziemy tu m. in. eksponaty pochodzące z Chin, Tajlandii, Kamerunu, Tanzanii, Madagaskaru, Lesotho, Brazylii, Paragwaju, północnej Kanady, Sri Lanki, Uzbekistanu, Turkmenistanu, Polski i Ukrainy. Tuż przy gmachu seminarium wybudowana została biblioteka zawierająca 70 tysięcy woluminów, kilkaset tytułów czasopism i przestronną czytelnię. Teraz oblaci zapraszają nie tylko do obejrzenia ekspozycji misyjnej w murach seminarium, ale także do zwiedzania całego obiektu klasztornego cystersko-oblackiego. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej www.obra.oblaci.pl.

Tekst Renata Jurowicz