Dzień, który wszystko zmienił (Estera)

Dzień, który wszystko zmienił (Estera)

W cyklu „pierwszy nas umiłował” (1J 4, 19) kolejna księga dydaktyczna napisana dla pokoleń Izraela, które wróciły z wygnania i walczą o niepodległość. Opowiadanie opiera się na faktach, choć zawiera nieścisłości. Rozgrywa się w Suzie, na dworze perskiego króla Aswerusa, a jego bohaterami są młoda Żydówka Estera oraz jej przybrany ojciec Mardocheusz.

Casting
Aswerus przy okazji narady wojennej wydaje ucztę, na której gościem honorowym ma być jego małżonka Waszti. Ta jednak odrzuca zaproszenie, czym sprowadza na siebie gniew króla i karę wygnania. Zostaje ogłoszony konkurs: „dziewczyna, która spodoba się królowi, będzie królową w miejsce Waszti” (Est 2, 4). Dekret obejmuje także Esterę, kobietę „o pięknej postaci i miłym wyglądzie” (2, 7). Gdy stanęła przed władcą, „pozyskała sobie jego życzliwość i względy nad wszystkie dziewice, i włożył na jej głowę koronę” (2,17). Wkrótce Mardocheusz - służący na dworze - odkrywa tam spisek i ratuje życie monarchy. Bezpośredni spiskowcy zostają ukarani, ale inspirator buntu pozostaje w ukryciu. To Haman, który staje się zapiekłym wrogiem Mardocheusza i szuka okazji do zemsty.

Holokaust
Ta nadarza się, gdy król czyni Hamana Wielkim Wezyrem, przed którym dworzanie mają obowiązek klękać i oddawać pokłon. A ponieważ Mardocheusz – „aby nie stawiać wyżej czci człowieka nad cześć Boga” (4, 17e) – tego nie czyni, zostaje oskarżony o nielojalność. Jednak Wezyr nie zadowala się osobistym odwetem, ale postanawia wytępić cały lud na wygnaniu. Dlatego oczernia w oczach monarchy ten „naród rozproszony i odłączony, którego prawa są inne niż każdego innego narodu” (3, 8). Potem przekonuje władcę do zagłady Izraela i wpłaca ogromną sumę do królewskiego skarbca. Aswerus daje Hamanowi wolną rękę oraz pierścień, którym ten pieczętuje dekret o eksterminacji Narodu Żydowskiego i konfiskacie jego majątku.

Poza Tobą nie mam nikogo
W tej sytuacji Mardocheusz prosi swoją pasierbicę, „aby poszła do króla i błagała go o łaskę” (4, 8). Interwencja królowej jest jednak obarczona ogromnym ryzykiem, gdyż wizytę u władcy bez zaproszenia prawo karze śmiercią. Estera wzywa do postu i modlitwy: „cały Izrael wołał ze wszystkich sił swoich, bo śmierć stała im przed oczami” (4, 17i) i sama błaga: „dodaj mi odwagi, Królu bogów i Władco i wspomóż mnie opuszczoną i nie mającą nikogo poza Tobą” (17r). Po czym ubiera najpiękniejsze szaty i staje przed Aswerusem, który wyciąga berło w geście miłosierdzia. Estera demaskuje Hamana i prosi króla o cofnięcie wyroku: „albowiem sprzedano nas, mnie i mój lud, aby nas wytracić, wymordować i zniszczyć” (7, 4). Perski monarcha rozkazuje powiesić Wezyra na drzewie, które ten przygotował dla Mardocheusza, oraz wydaje dekret rehabilitujący Żydów.

Purim znaczy Los
Księga Estery ukazuje korzenie żydowskiego święta Purim, którego nazwa pochodzi od losu rzucanego na perskim dworze do wyznaczenia pomyślnych dni dla realizacji planów. Haman rzucił los, aby ustalić dzień Zagłady, ale właśnie w tym dniu „wszystko się zmieniło, … smutek obrócił się w radość” (9, 1.22), bo „ten dzień wszechwładny Bóg, zamiast na zagładę swego ludu, przeznaczył na jego wesele” (8, 12t). Tym samym Księga Estery stawia nas wobec pytania: czy nasze życie i historia to ślepy los, czyli wynik szeregu przypadków i zbiegu okoliczności, którymi rządzą tylko prawa statystyki? Czy też kieruje nami mądra miłość Wszechmogącego Boga, według Jego praw ekonomii stworzenia i zbawienia? Wyniesienie Estery nie było dziełem przypadku, ale uprzedzającym działaniem Bożej Opatrzności dla ratowania swego narodu. To działanie nigdy nie determinuje człowieka i nie wyklucza jego wolności, ale ją zakłada i uzdalnia do dobrego z niej korzystania. Bóg potrzebował decyzji Estery: „pójdę do króla …, a jeśli zginę, to zginę” (4, 16) - tak jak potrzebował zgody Maryi, aby uratować od Zagłady każdego z nas i potrzebuje mojej zgody, abym pozwolił się uratować.

Ks. Robert Pisula