W gościnie u Nikity

W gościnie u Nikity

Jednym z najciekawszych miejsc pielgrzymkowych są Kostomłoty. W niewielkiej wsi nieopodal Kodnia znajduje się jedyna w Polsce parafia neounicka z Sanktuarium Unitów Podlaskich, czyli cerkwią bł. Nikity.

Najpierw w telegraficznym skrócie - neounici to grekokatolicy, wierni Kościołowi katolickiemu, którzy uznają zwierzchnictwo papieża. W cerkwi bł. Nikity można uczestniczyć w liturgii obrządku wschodniego. Należy ona do parafii neounickiej, jedynej zachowanej na terenie powojennej Polski z parafii grekokatolickich odnowionych na terenie Chełmszczyzny i Podlasia w okresie międzywojennym. Mieszkają tu obok siebie potomkowie Polaków, Rusinów, Ukraińców, a nawet Tatarów. Małą parafię, liczącą około 120 osób, stanowią chrześcijanie przyznający się do korzeni m. in. rusińskich, ukraińskich i polskich.

Dla nowej cerkwi
Parafia w Kostomłotach założona została w 1631 roku, a więc już po Unii Brzeskiej. Z tego roku pochodzi zabytkowa ikona patrona cerkwi - męczennika Nikity. W tym roku rozpoczęto też budowę cerkwi. Patron cerkwi to rzymski legionista, który oddał życie za Chrystusa w 370 roku na terenie dzisiejszych Węgier. Czczony jest zarówno na wschodzie, jak i na zachodzie chrześcijaństwa. W cerkwi znajduje się pochodząca z XVII wieku ikona przedstawiająca św. Nikitę. Na jej rewersie można przeczytać dedykację: „Obraz ten dla nowo pobudowanej cerkwi unickiej w Kostomłotach ofiarowała Teodora z Pryłuk z mężem i synami. 1631 roku”. Jak można przeczytać na stronie internetowej parafii - „cerkiew w Kostomłotach od samego początku była świątynią katolicką i taką pozostanie, choć nieraz w dalszej i bliższej historii gromadziły się nad nią ciemne chmury roszczeń obcych, wspieranych zaborczymi dekretami carów”.

Przymusowe przesiedlenie i powrót
Przed II wojną światową kostomłocka parafia liczyła 239 osób. W 1940 roku proboszczem został tu ks. Aleksander Przyłucki, który przetrwał najtrudniejszy okres w historii odrodzonej parafii greckokatolickiej. Zaraz po wojnie miejscowych neounitów spotkał los wszystkich objętych przesiedleńczą akcją „Wisła”. Inspirowana ideologią stalinowską akcja rzuciła w 1947 roku mieszkańców Kostomłotów na ziemię olsztyńską. Na miejscu pozostał tylko ks. Przyłucki, który wegetując w trudnych warunkach czekał na powrót parafian. Rzeczywiście większość z nich powróciła pod koniec lat 60. i na początku 70.

Bogurodzica, Pantokrator i męczennicy
Do ważniejszych zachowanych zabytków w cerkwi należą ikona Bogurodzicy z Dzieciątkiem (hodigitria) z XVII wieku i ikona Chrystusa Pantokratora z XVII wieku. Na 350-lecie parafii, w 1981 roku, przeprowadzono kapitalny remont cerkwi. Później dzięki ofiarom parafian, przyjaciół i pielgrzymów położono temperową polichromię i wyzłocono ikonostas. W lipcu 1998 roku do Kostomłot przywieziona została część relikwii błogosławionych Męczenników unickich z Pratulina.
Od 2007 roku posługą pełnią tu ks. proboszcz Zbigniew Nikoniuk i wicedyrektor Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego w Białej Podlaskiej ks. Andrzej Daniluk. Jak pisze na stronie parafii ks. Nikoniuk - parafia podlega ordynariuszowi diecezji siedleckiej.

Pielgrzymi i turyści
Sanktuarium odwiedzane jest przez liczne pielgrzymki i turystów. Jest cenionym ośrodkiem rekolekcyjnym. Od lat mają tu miejsce spotkania ekumeniczne, obozy harcerskie, a w 2010 roku odbył się tu ogólnodiecezjalny zlot młodzieży katolickiej obu obrządków „Jerycho Młodych”. Zresztą przy parafii w Kostomłotach mieści się Centrum Ekumeniczne.
Popularnością cieszą się parafialne odpusty. Jeden z nich bł. Męczenników z Pratulina połączony jest z trwającą trzy dni pieszą pielgrzymką do Pratulina, odbywa się w niedzielę po zakończeniu roku szkolnego. Drugi - w połowie września to odpust św. Nikity połączony z biesiadami pieśni podlaskiej. Gromadzi on setki pielgrzymów z całej Polski, a nawet z zagranicy.

Wyprawa na koniec Polski
Pielgrzymi i turyści zaproszeni są przez parafię do cerkwi nie tylko w odpusty. Parafianie podkreślają, że każdą, mniejszą czy większą grupę, indywidualnych pielgrzymów oczekują z otwartymi ramionami. Zdają sobie sprawę, że dla wielu wyprawa na daleki kraniec Polski, to nie lada wyzwanie, dlatego dobrze, jeżeli jest odpowiednio przygotowana. W związku z tym proszą, by każdy przyjazd grupy zgłosić, przynajmniej z kilkudniowym wyprzedzeniem. Dla mniejszych grup oferują kilkanaście miejsc noclegowych o standardzie agroturystycznym. Parafia prowadzi sklepik, w którym można nabyć ikony, książki, płyty CD i dewocjonalia. Zawsze istnieje możliwość zamówienia Mszy Świętej i odbycia prywatnych rekolekcji. Każdej niedzieli liturgia sprawowana jest o godz. 11. Szczegółowe informacje można znaleźć na parafialnej stronie internetowej www.kostomloty.com.

tekst Renata Jurowicz