W cieniu góry Karmel - klasztory świata

W cieniu góry Karmel

Na górze Karmel w Ziemi Świętej znajduje się klasztor karmelitów bosych z grotą proroka Eliasza i bazyliką Stella Maris dominującą nad Hajfą. Właśnie w tym miejscu karmelici mają swoje korzenie.

Tak naprawdę na przeciwległych krańcach góry Karmel obecnie istnieją dwa klasztory karmelitów. Obok już wspomnionego Stella Maris, drugi wznosi się w miejscowości Muhraqua i upamiętnia biblijną scenę pokonania przez Eliasza proroków Baala i ocalenie w Izraelu wiary w jedynego Boga Jahwe. W obu klasztorach pracują zakonnicy z wielu krajów i posługują pielgrzymom. Starają się łączyć życie pustelnicze z działalnością apostolską. Na co dzień chcą być blisko Boga poprzez kontemplację i pomagając drugiemu człowiekowi. Na tej drodze jako swoją przewodniczkę wybrali Maryję. W Hajfie prowadzą też parafię obrządku łacińskiego i służą miejscowym katolikom. W odległości około dwóch kilometrów od klasztoru Stella Maris położony jest klauzurowy klasztor sióstr karmelitanek bosych. To międzynarodowa wspólnota mniszek oddana modlitwie.

Eliasz i karmelici
Zacznijmy jednak od tego, że pełna nazwa zakonu brzmi Zakon Braci Bosych Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel. Nic dziwnego, bo początki zakonu związane są z Karmelem, czyli prawie 40-kilometrowym łańcuchem górskim poprzecinanym wąwozami i dolinami. Wznosi się on na wysokość 546 metrów n.p.m. Stromymi zboczami opada do Morza Śródziemnego tworząc przylądek koło Zatoki Haifa w Izraelu. W tym miejscu obecny był starotestamentowy prorok Eliasz, który jest współpatronem zakonu karmelitów bosych. O nim i górze Karmel możemy przeczytać w Pierwszej Księdze Królewskiej. Tu przebywał też uczeń Eliasza - Elizeusz, a potem zamieszkali w tym miejcu pustelnicy.
Trzeba jednak powiedzieć, że historyczne początki karmelitów bosych sięgają XIII wieku. Wtedy do pustelników na górze Karmel przyłączyli się rycerze krzyżowi i pielgrzymi. Tak powstała wspólnota braci, dla której ówczesny patriarcha Ziemi Świętej św. Albert Jerozolimski spisał regułę zakonną. Kiedy rozpoczął się najazd turecki karmelici bosi musieli wyemigrować do Europy i tam rozpoczęli swoją działalność. W XVI wieku św. Teresa od Jezusa rozpoczęła reformę żeńskiej gałęzi zakonu, zakładając wspólnotę mniszek klauzurowych – karmelitanki bose. Natomiast św. Jan od Krzyża z pomocą kilku braci podjął się reformy męskiej gałęzi zakonu.
Zresztą karmelici bosi byli kilka razy zmuszeni do opuszczenia swojego klasztoru na górze Karmel, ale zawsze powracali i go odbudowywali. Tak było między innymi w XVIII wieku, kiedy na górę Karmel przybył o. Filip od św. Jana. Grota Eliasza była wtedy schronieniem dla dzikich zwierząt, a jedyną pozostałością z klasztoru był obraz Najświętszej Dziewicy. O. Filip wprawił drzwi do groty Eliasza, uczył się arabskiego i służył przybywającym pielgrzymom, a ci wspomagali go jałmużnami. Potem udało się odbudować klasztor. Dodam, że w 1864 roku blisko klasztoru na górze Karmel karmelici bosi zbudowali latarnię morską Har Carmel i właśnie wtedy nadali klasztorowi nazwę Stella Maris, czyli Gwiazda Morza. Obecnie również prowadząca do klasztoru ulica nosi tę nazwę.

Stella Maris, czyli Gwiazda Morza
Wracając do wspomnianej na początku i wybudowanej w tym miejscu bazyliki Stella Maris, w świątyni znajduje się figura Matki Bożej trzymającej Dzieciątko Jezus, która została wyrzeźbiona z libańskiego cedru. Na sklepieniu kościoła możemy zobaczyć malowidła powstałe w latach 20. XX wieku. Brat Luigi Poggi przedstawił na nich sceny ze Starego i Nowego Testamentu - proroka Eliasza wznoszącego się do nieba, króla Dawida grającego na harfie, proroka Izajasza, Świętą Rodzinę i czterech Ewangelistów. Pod prezbiterium świątyni znajduje się kamienna grota proroka Eliasza z ołtarzem. Natomiast naprzeciwko klasztoru znajduje się druga, większa grota proroka, w której modlił się przed zwycięstwem nad prorokami Baala i w której założył szkołę proroków. Podobno w tej grocie odpoczywała Święta Rodzina w drodze powrotnej z Egiptu, dlatego nazywa się ją również Grotą Madonny. Natomiast w przykościelnym ogrodzie zbudowano pomnik poświęcony żołnierzom francuskim zabitym przez oddziały Dżazzara Paszy, osmańskiego paszy Akki i Galilei, po wycofaniu się Napoleona z Akki.

Tekst Renata Jurowicz