Testament własnoręczny

Testament własnoręczny 

Powołanie do spadku po zmarłym wynika z ustawy albo z testamentu, przy czym pierwszeństwo ma zawsze testament. Prawo w Polsce przewiduje testamenty zwykłe i testamenty szczególne. Do testamentów zwykłych zaliczmy testament własnoręczny, allograficzny i notarialny. Wydaje się, że testament własnoręczny jest najprostszą formą oświadczenia woli na wypadek śmierci, bowiem nie wymaga od nas żadnych dodatkowych czynności czy też formalności. Wystarczy kartka papieru i długopis. Warto przy sporządzeniu testamentu w tej formie pamiętać jednak o kilku ważnych kwestiach, których spełnienie zagwarantuje, że testament własnoręczny będzie ważny a co za tym idzie, że nasza wola na wypadek śmierci będzie w pełni przez spadkobierców wykonana. 

Zgodnie z  art. 949 § 1 k.c. spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.  Co do zasady więc, testament własnoręczny wymaga, abyśmy sporządzili go w całości własnoręcznie. Nie będzie spełniało wymogów takiego testamentu  pismo, które napiszemy na maszynie lub na komputerze a następnie własnoręcznie je podpiszemy. Taki dokument nie spełnia wymogów dla testamentu własnoręcznego i będzie uznany jako nieważny. 

Własnoręczny podpis powinien zostać złożony bezpośrednio pod jego treścią. Wypowiedział się w tym przedmiocie Sąd Najwyższy w składzie Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna w orzeczeniu z dnia 5 czerwca 1992 r. III CZP 41/92 wskazując, że podpis spadkodawcy w testamencie własnoręcznym powinien być pod rygorem nieważności złożony pod pismem zawierającym rozporządzenie na wypadek śmierci. W razie zamieszczenia podpisu w innym miejscu testament jest ważny tylko wówczas, gdy związek podpisu z treścią rozporządzenia jest oczywisty.

Czy podpis powinien składać się z imienia i nazwiska spadkodawcy? Zasadniczo tak, jednak Sąd Najwyższy w ciekawym wyroku z dnia 23 października 2020 r. III CSK 134/18 wskazał, że możliwe jest podpisanie się przed spadkodawcę swoim pseudonimem. Jednak podpis taki będzie skuteczny wyłącznie wtedy, jeżeli spadkodawca w życiu codziennym i w stosunkach prawnych posługiwał się pseudonimem a nie prawdziwym imieniem i nazwiskiem. Tylko taki podpis uważa się za wypełniający wymóg własnoręcznego podpisania testamentu w rozumieniu wyżej powołanego art. 949 § 1 k.c. Poza własnoręcznym pismem i podpisem, testament wymaga opatrzenia go datą. Zgodnie z art. 949 § 2 k.c. brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów. Zatem brak trzeciego elementu testamentu własnoręcznego jakim jest jego data nie powoduje automatycznie nieważności dokumentu, bowiem wówczas ważność testamentu będzie uzależniona od wyżej wymienionych czynników. Aby uniknąć jednak wątpliwości, warto opatrzyć testament datą. Choć testament własnoręczny jest najprostszą formą sporządzenia oświadczenia woli na wypadek śmierci, to najbezpieczniejszą formą testamentu jest testament notarialny, sporządzony przed notariuszem.

Adw. Monika Mazur