Tarcza z Sercem

Tarcza z Sercem

Patrząc na nią z zewnątrz widzimy tylko kawałek materiału, metalu lub nawet plastiku. Jednak o tej tarczy mówi się, że to obrona lub osłona przed grożącym niebezpieczeństwem.

O tarczy, która stała się symbolem obrony przed niebezpieczeństwem, napisał ks. Józef Gaweł SCJ w książce wydanej przez wydawnictwo Rafael. Autor przypomniał, że ma ona związek z Najświętszym Sercem Jezusa czczonym właśnie teraz w czerwcu. Upowszechniono ją szczególnie w czasie epidemii, kiedy francuska Marsylia i cała Prowansja w ciągu kilku miesięcy stały się wielkim cmentarzyskiem. Szacowano, że zmarło wtedy około 40 tysięcy osób, w tym 250 księży zarażonych podczas pełnienia posługi kapłańskiej. W języku francuskim tę tarczę lub inaczej odznakę z Sercem Jezusa nazwano sauvegarde, czyli żelazny list ochronny.

Stój, Serce jest ze mną

Działo się to w latach 1720 – 1722. Ordynariusz marsylskiej diecezji bp Franciszek Belsunce szukał pomocy i ratunku w modlitwie i pokucie. Równocześnie zwrócił się po radę do wizytki s. Magdaleny de Rémusat, założycielki Stowarzyszenia Wieczystej Adoracji Najświętszego Serca Jezusa. „Jego członkowie zobowiązali się do nieustającej adoracji i modlitwy, by każdego dnia przez całą dobę wznosiły się ku Bożemu Sercu akty uwielbienia i przebłagania” („Tarcza Najświętszego Serca Jezusa”, ks. Józef Gaweł SCJ). Dla nich s. Magdalena ułożyła wezwania Litanii do Najświętszego Serca Jezusa. W innych źródłach podaje się, że była ona współautorką tej modlitwy.

Wizytka również modliła się, by Bóg wskazał, co w tej trudnej sytuacji ludzie mają robić. Wtedy podczas objawienia Jezus poprosił o ustanowienie w Marsylii święta ku czci Jego Serca i poświęcenia Mu całej diecezji. Właśnie dlatego s. Magdalena poradziła biskupowi, by ratunku szukał w Sercu Jezusa. Wraz z siostrami z klasztoru wykonała też tysiące obrazków Serca Jezusowego z napisem: „Stój, Serce Jezusa jest ze mną!”, które rozdała ludziom.

Zapewne znała je z objawień s. Małgorzacie Marii Alacoque, która wstępując do klasztoru przyjęła imię Teresa. Przypomnę tylko, że tej wizytce w latach 1673-1675 Jezus objawił swoje Serce kochające wszystkich ludzi. To ona usłyszała wezwanie do szerzenia Jego kultu i miała nosić Go na piersi. Wizytka narysowała więc Serce Jezusa atramentem na kawałku płótna i przypięła pod habitem jako znak miłości do Zbawiciela. S. Małgorzata kazała też nosić je nowicjuszkom, a potem powiększyła i umieściła w nowicjacie. Oryginał tego wizerunku przechowywany jest w klasztorze wizytek w Turynie. Taki był początek tej specjalnej tarczy i pewnie dlatego została ona nazywana owocem objawień, jakie miała s. Małgorzata Maria.

Krzyż i płomień

Tarcza Serca Jezusowego najczęściej zrobiona jest z białego lub czerwonego materiału wełnianego lub jest do niego przyszyta. Ludzie nosili ją na piersi jak medalik, dlatego niektórzy zaczęli nazywać obrazki Serca Jezusa szkaplerzem. „Nie jest to jednak właściwa nazwa, gdyż szkaplerz ma inny wygląd. Obecnie popularne są również tarcze w kształcie owalu z przyklejonym symbolem Serca Jezusa na białym tle oraz napisem: Najświętsze Serce Jezusa, zmiłuj się nad nami” („Tarcza...”). Coraz częściej do jej wykonania używa się też plastiku z wydrukowanym wizerunkiem Serca Jezusowego. Na jednej jego stronie jest obraz Chrystusa z widocznym Sercem, a na drugiej – obraz samego Serca. Pius IX złączył tarczę z odpustem. Mogą go uzyskać ci, którzy będą „nosili zawieszony na piersiach, tak jak medaliki, obrazek Serca Jezusowego wyhaftowany na kawałku białej materii wełnianej lub do niego przyszyty z podanym napisem”. 

Na każdej tarczy najważniejszy jest wizerunek ukazujący Najświętsze Serce Jezusa. Na nim zobaczymy oczywiście Serce, które jest opasane koroną cierniową symbolizującą cierpienie. Krzyż nad Sercem nawiązuje do zbawczej śmierci Jezusa za każdego z nas. Natomiast wychodzący z Serca płomień symbolizuje miłość ku ludziom, o której Chrystus mówił w objawieniach św. Małgorzacie Marii Alacoque w Paray-le-Monial.

Nawet królowa

Wracając na teren Marsylii w czasie epidemii i do Tarczy Serca Jezusowego. Jak pisze ks. Gaweł: „Wielu opowiadało, że często to zwycięskie godło jakby cudem wstrzymało zarazę. (S. Magdalena – przyp. ReJ) poleciła też wiernym noszenie takiej tarczy jako ratunku przed śmiercią. Później na tym obrazku umieszczono napis: Idź precz, Serce Jezusa jest ze mną” („Tarcza...”). Ale to nie koniec historii związanej z Sercem Jezusa i epidemią. Biskup Marsylii posłuchał wezwania Syna Bożego i w uroczystość Wszystkich Ś́więtych 1720 r. przyszedł boso, ubrany jak pokutnik do ołtarza na rynku i tam odprawił Sumę, poświęcił też Sercu Jezusa miasto i diecezję. Uroczystość zakończyła procesja eucharystyczna. I stał się cud, który odczytano jako znak miłosierdzia Bożego, od tego dnia epidemia zaczęła słabnąć, a potem ustąpiła zupełnie.

Potem we Francji nie zapomniano o tarczy z Sercem Jezusa. Noszono ją w czasie rewolucji francuskiej, która walczyła z Kościołem katolickim, kiedy masowo mordowano i prześladowano katolików, księży i siostry zakonne. Stała się ona emblematem przeciwników rewolucji jak w Wandei walczącej  z rewolucjonistami o prawdziwą wolność. „Nawet damy dworu królewskiego, jak choćby księżna de Lamballe, haftowanymi tarczami przystrajały swe ubrania. Wśród rzeczy należących do królowej Antoniny, straconej podczas wielkiego terroru tej rewolucji, również znaleziono obrazek Serca Jezusowego z krzyżem i koroną cierniową oraz napisem: Najświętsze Serce Jezusa, zmiłuj się nad nami” („Tarcza...”).

Na sztandarach

Francuzi doświadczali błogosławionych skutków noszenia z wiarą tarczy z Sercem Jezusa także w czasie wojny z Prusami w latach 1870-1871. Gdy Paryż był oblężony, a armia francuska w rozsypce, przypomniano o objawieniach św. Małgorzacie Marii i obietnicy, że Serce Jezusa uratuje Francję. Wizytki wyhaftowały więc sztandar z obrazem Serca i inwokacją: „Serce Jezusa, uratuj Francję”. Przekazano go dowódcy oddziałów ochotniczych, a ten polecił na drugiej stronie wyhaftować jeszcze wezwanie: „Św. Marcinie, patronie Francji, módl się za nami!” i nosić go na czele oddziału. Wtedy nastąpił przełom, oddziały francuskie odbiły Mans z rąk Prusaków.

Również w Polsce w 1920 r. na sztandarze wojskowym umieszczono obraz Serca Jezusowego. W decydującym momencie walk z armią bolszewicką 18 lipca w Warszawie na placu Saskim odbyła się uroczystość Armii Ochotniczej. W czasie Mszy św. biskup polowy Stanisław Gall wręczył gen. Józefowi Hallerowi sztandar z Sercem Jezusa i napisem: „W tym znaku zwyciężysz!”. Wkrótce podobne sztandary otrzymały samodzielne bataliony i pułki ochotnicze. A jak zakończyła się wojna obronna przed bolszewikami wiemy doskonale. Polacy zatrzymali wojska niosące na swoich sztandarach hasła rewolucji radzieckiej. 

Przypomnienie o miłości

Wspominając tamte wydarzenia pamiętajmy, że tarcza czy sztandar z wyhaftowanym lub naszytym Sercem Jezusa to tylko kawałek materiału i nic nie może zrobić dla nas. Z drugiej strony to ważny symbol przypominający o miłości Chrystusa do każdego z nas, a także o odpowiedzi, jaką powinniśmy dawać na Jego miłość. Noszenie tarczy lub sztandaru Serca Jezusowego ma być świadectwem naszego zjednoczenia z Bogiem od chrztu. „W ten sposób wyrażamy wiarę w to zjednoczenie i staramy się bardziej świadomie je przeżywać poprzez praktykę codziennego poświęcenia Sercu Jezusa. Przypomina nam ona (tarcza, ale również sztandar – przyp. ReJ) także o potrzebie wynagrodzenia, którego wyrazem jest przyjmowanie z miłością i wiarą naszego udziału w cierpieniach Chrystusa” („Tarcza...”).

Na koniec jeszcze słowa Jana Pawła II, który uważał, że nabożeństwo do Serca Jezusa pozwala ludzkości lepiej pojąć głębię Bożej miłości: „Z okazji uroczystości Najświętszego Serca Pana Jezusa oraz poświęconego mu czerwca zachęcałem często wiernych, aby wytrwale praktykowali ten kult, który «zawiera orędzie niezwykle aktualne w naszych czasach», ponieważ «z Serca Syna Bożego, umarłego na krzyżu, wytrysnęło wiekuiste źródło życia, które daje nadzieję każdemu człowiekowi. Z Serca ukrzyżowanego Chrystusa rodzi się nowa ludzkość, odkupiona od grzechu». (...) (Ludzkość) potrzebuje Serca Chrystusa, aby poznawać Boga i samego siebie; potrzebuje go, aby budować cywilizację miłości”. 

Renata Jurowicz

Zdjęcie: Najświętsze Serce Jezusa – obraz Pompeo Batoniego z 1760 r. znajdujący się w rzymskim kościele Il Gesù. Jest on pierwowzorem dla wszystkich późniejszych malowideł przedstawiających Najświętsze Serce Pana Jezusa. Obraz powstał w oparciu o objawienia św. Małgorzaty Marii Alacoque