TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 29 Marca 2024, 02:38
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Święta Katarzyna czy pogańska Hypatia?

Święta Katarzyna czy pogańska Hypatia?

katarzyna

Słynny obraz św. Katarzyny Aleksandryjskiej namalował Caravaggio

W diecezji kaliskiej znajduje się dziewięć kościołów poświęconych św. Katarzynie Aleksandryjskiej i będą one świętować wspomnienie swojej patronki 25 listopada. Jednak współcześni specjaliści od badania dziejów starożytnych twierdzą, że Katarzyna Aleksandryjska nie istniała, a jest jedynie postacią legendarną. Jej pierwowzorem miała być autentyczna filozofka z Aleksandrii – Hypatia. Czy rzeczywiście?
W III i IV wieku naszej ery Aleksandria była nie tylko jednym z największych (jeśli nie największym) ośrodków naukowych ówczesnego świata, ale także drugim po Rzymie centrum Kościoła chrześcijańskiego, który wtedy bardzo szybko się rozwijał. W wielu rejonach wyznawcy Chrystusa należeli do najniższych (najuboższych) warstw społecznych, w Aleksandrii było inaczej – chrześcijanie stanowili elitę intelektualną, a patriarcha Atanazy utrzymywał Kościół w ,,czystości” chroniąc go od herezji i potrafił się nawet przeciwstawiać woli cesarzy. Warto przy tej okazji wspomnieć o aleksandryjskiej szkole egzegetycznej (wyjaśniania Pisma Świętego), do której należał m.in. Orygenes. Twierdził on, że tylko osoba z przygotowaniem filologicznym, astronomicznym i filozoficznym może zrozumieć Biblię, bo nie powinno się jej czytać dosłownie (jest to bowiem czytanie cielesne, a nie duchowe). W takich okolicznościach miała przyjść na świat św. Katarzyna (ok. 282-300).

Czysta, mądra i piękna
Miała urodzić się w pogańskiej rodzinie króla Kustosa i odebrać staranne wykształcenie. Jej imię od ,,kataros” z języka greckiego oznacza ,,czysta”. Okazało się, że swą wiedzą i umiejętnościami przewyższała mężczyzn, a do tego była niezwykle piękna. Legenda mówi, że była zbyt mądra i zbyt piękna, by wyjść za mąż, choć chciała. Wtedy spotkała pustelnika, który przedstawił jej narzeczonego – Chrystusa i wprowadził w chrześcijaństwo. Kiedy wywiązała się dyskusja między nią a cesarzem, ten nie mogąc zwyciężyć w słownej potyczce przywołał 50 mędrców i filozofów, ale to Katarzyna ich przekonała do swoich racji, a niektórych nawróciła na chrześcijaństwo. Jednak w ten sposób młoda kobieta ściągnęła na siebie gniew władcy, który poddał ją torturom. Ona nie wyrzekła się jednak wiary, także wtedy, kiedy miała zostać złamana na kole. Nie doszło do tego, bo zniszczył je anioł, a Katarzyna została ścięta. Miała być tym samym jedną z ostatnich ofiar wielkiego prześladowania chrześcijan. Co na to źródła? Wiedza wielu historyków opiera się na zapiskach Euzebiusza z Cezarei, który pisze o prześladowaniach wyznawców Chrystusa w Aleksandrii, w tym także o młodej, osiemnastoletniej może kobiecie, która jednak została wygnana, a nie ścięta. To może świadczyć o tym, że pochodziła ona ze znaczącej rodziny, choć trudno tu wskazać jakikolwiek królewski ród.

Niewinnie zamordowana
Współcześni badacze sugerują, że legenda o św. Katarzynie mogła mieć źródło w życiu pogańskiej filozofki Hypatii (ok. 370-416), córki Teona – matematyka, astronoma i filozofa, który przekazał jej swoją wiedzę i mądrość. Była zafascynowana filozofią Platona i miała talent do mądrego występowania przed przedstawicielami władzy, zaprzyjaźniła się z Orestesem, rzymskim namiestnikiem Egiptu. Była niezwykle szanowana i uchodziła za autorytet moralny. Nie była praktykującą poganką, jej uczniowie byli wyznawcami różnych religii, także Chrystusa i nie czyniła nigdy nikomu z tego powodu problemów, nie protestowała przeciwko zamienianiu świątyń pogańskich na chrześcijańskie kościoły, dlatego też nie spotykała się z żadnymi przykrościami ze strony ówczesnego biskupa Aleksandrii Teofila. Kiedy jednak patriarchą został Cyryl i popadł w konflikt z Orestesem, także atmosfera wokół Hypatii się zmieniła. Była oskarżana publicznie o uprawianie czarów i satanizm. Ostatecznie kobieta została brutalnie zamordowana, a jej ciało rozszarpane. Okoliczności jej śmierci znamy dzięki chrześcijańskiemu historykowi Sokratesowi Scholastykowi (380-450), który mieszkał w Konstantynopolu. Historycy wciąż spierają się, z jakich przyczyn tak naprawdę i przez kogo lub na zlecenie kogo Hypatia została zabita, czy były to względy religijne, czy jedynie polityczne; objaw bezprawia, czy samosąd tłumu.

Wiara bez dowodów
Na szczycie Góry Świętej Katarzyny na Synaju znajduje się niewielka kaplica Katarzyny, gdzie według tradycji, ciało 18-letniej Świętej zostało umieszczone przez aniołów. Kiedy w X wieku u stóp góry wybudowano klasztor jej imienia mnisi-pustelnicy przenieśli ciało do złotej trumny. Apogeum swej popularności św. Katarzyna Aleksandryjska przeżywała w XIII i XIV wieku, została też zaliczona do Czternastu Świętych Wspomożycieli, czyli tych świętych, których wstawiennictwo okazało się najskuteczniejsze, szczególnie w chorobach. I to, jeśli żyjemy wiarą, powinien być wystarczający ,,dowód” na to, że św. Katarzyna istniała naprawdę, żyła, a teraz oręduje za nami u Boga. Dla tych, którzy muszą mieć dowody na papierze pozostaje cierpliwość, do momentu, kiedy badacze rozstrzygną tę kwestię ostatecznie. Warto dodać, że w XVI wieku Regina Protmann założyła w polskim Braniewie zgromadzenie zakonne katarzynek.


AAD

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!