TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 29 Marca 2024, 12:35
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Starożytne Aleppo

Starożytne Aleppo

W północnej Syrii, mniej więcej w połowie drogi między rzeką Eufrat, a brzegami Morza Śródziemnego znajduje się ważne miasto Aleppo, poważnie zniszczone przez toczącą się w tym kraju od 2011 roku wojnę domową. Aleppo jest niewątpliwie jednym z najstarszych miast świata, metropolią, która odegrała istotną rolę w historii ludzkości.

Aleppo jest otoczone terenami rolniczymi obfitującymi w gaje oliwne i pistacjowe. Leży w sąsiedztwie wulkanicznych gór Kurd, nad rzeką Kuwajk (starożytny Halus). Osiem wzgórz otacza koncentrycznie największe wzniesienie leżące na lewym brzegu tej rzeki. To na tym centralnym wzgórzu powstała najstarsza część miasta. Wykopaliska wykazały, że ludzie osiedlili się tu na stałe już około 5000 lat przed Chr. Południowo-wschodnia część współczesnego Aleppo była zamieszkana już w drugiej połowie III tys. przed Chr.
O Aleppo, znanym wtedy pod nazwą Halam, wspominają teksty na tabliczkach klinowych z syryjskiego miasta Ebla z połowy III tys. przed Chr. Było ono wtedy stolicą państwa Armi, zależnego od potężnego imperium Ebli. Królowie Armi prowadzili ożywioną działalność handlową i spełniali rolę pośredników w wymianie pomiędzy Eblą a innymi terenami. Kupcy z Ebli działali na obszarze rządzonym przez królów Armi. Obydwa państwa prowadziły też ze sobą wojny. W tamtych czasach mieszkańcy Aleppo mówili w języku eblaickim (język z grupy semickiej) i czcili boga burzy Hadada, którego świątynia stała na wzgórzu w centrum miasta. Około 2240 roku przed Chr. król mezopotamskiego imperium Akadu Naramsin najechał i zniszczył miasto.


Ważny ośrodek kulturalny  i handlowy
Warunki naturalne Aleppo i okolic nie były tak sprzyjające osadnictwu, jak w przypadku innych syryjskich miast. Klimat jest tu dość ostry, a opady nieregularne. Okoliczny teren nadaje się do uprawy roli i wypasania stad owiec. Ale największą zaletą Aleppo było zawsze jego strategiczne położenie na szlakach handlowych łączących Mezopotamię i wnętrze Azji z wybrzeżem Morza Śródziemnego. Skaliste wzgórze znajdujące się dziś w centrum metropolii w starożytności wyrastało ponad płaskim stepem i doliną rzeczną. Można było umieścić na jego szczycie twierdzę lub czczony ośrodek kultu religijnego. Tak właśnie się stało i na szczycie tego wzniesienia powstała świątynia, a potem cytadela. W początkach II tys. przed Chr. Syrię opanowały koczownicze plemiona Amorytów, którzy stopniowo przejęli rządy w miastach i zaczęli odgrywać coraz większą rolę w gospodarce.
Ten proces nie ominął także Aleppo. Około 1800 lat przed Chr. miasto stało się stolicą amoryckiego królestwa Jamchadu, które przejęło kontrolę nad szlakami handlowymi północnej Syrii. Władcy Jamchadu szybko stali się jednymi z najpotężniejszych potentatów Bliskiego Wschodu w epoce brązu. Uczestniczyli w rozgrywkach politycznych pomiędzy państwami Mezopotamii i Anatolii. Sprzymierzyli się najpierw z mezopotamskim miastem Mari, a potem z królem Babilonu Hammurabim. Aleppo, znane też pod nazwą Halab, przeżywało w tym czasie okres rozkwitu jako ważny ośrodek kulturalny i handlowy, korzystający na dalekosiężnej wymianie. W 1530 roku przed Chr. hetycka armia Mursilisa I z Azji Mniejszej zdobyła i zniszczyła Aleppo w drodze do Babilonii. Królestwo Jamchadu przestało istnieć. Miasto zdobył władca huryckiego państwa Mitanni z północnej Mezopotamii, Parsatatar. Aleppo kontrolowali teraz wasale królów Mitanni z pobliskiego Alalach, miasta położonego nieco dalej na zachód. Okoliczne tereny stały się przedmiotem konfliktu między Mitanni i królestwem Hetytów z Anatolii. W XIV wieku przed Chr. hetycki władca Suppiluliuma I zdobył Aleppo i ustanowił swojego syna Telepinusa tutejszym królem. Cały czas czczono tu bóstwo burzy, któremu szczególną cześć oddawali także Hetyci. Kult był odprawiany nie tylko w świątyniach, ale także na wysokich górach, które znajdują się w okolicy.


W rękach muzułmanów
W XII wieku przed Chr. upadło imperium hetyckie, a Bliski Wchód i basen Morza Śródziemnego przeżywał okres politycznych zawirowań i ekonomicznego upadku. Aleppo podupadło, a być może uległo także najazdowi. Stało się częścią syryjsko-hetyckiego państwa Palistin, a od IX wieku przed Chr. aramejskiego królestwa Bit Agusi ze stolicą w pobliskim Arpadzie. Nie było już tak wspaniałe, jak w epoce brązu, ale tutejsza świątynia Hadada nadal przyciągała wyznawców z różnych stron. Teraz przez miasto przechodziły karawany wielbłądów wędrujące z towarami ze wschodu, zachodu, południa i północy. Aleppo korzystało na koniunkturze rozkręconej przez Fenicjan. Syrię i Mezopotamię zdominowali teraz Aramejczycy, których język rozprzestrzenił się na szerokich obszarach Bliskiego Wschodu. W IX wieku przed Chr. państwo Bit Agusi zostało zdominowane przez rodzące się imperium Asyrii. Sto lat później Aleppo było już częścią Asyrii. Kiedy imperium rządzone z Niniwy upadło, państwo Nowobabilońskie przejęło kontrolę nad całą Syrią wraz z Aleppo po bitwie pod Karkemisz w 605 roku przed Chr.
W 538 roku przed Chr. Aleppo bezkrwawo przeszło pod rządy Imperium Perskiego. Stało się częścią satrapii Transeufratejskiej. Ten obszar nazywano teraz Arama, albo Eben Nari (tzn. Zarzecze). Miasto podupadło, ale jego sanktuarium boga burzy nadal ściągało pielgrzymów. W 333 roku przed Chr. Aleksander Macedoński zajął Aleppo bez walki, tak samo jak większość miast Syrii. Król Seleukos I Nikator założył w Aleppo grecką osadę znaną jako Beroea, na pamiątkę jednego z macedońskich miast. Aleppo zostało przebudowane na wzór grecki. Miasto stało się, tak jak cała północna Syria, jednym z czołowych ośrodków hellenistycznej kultury w Lewancie. Królowie z dynastii Seleukidów obdarzyli je pewnym rodzajem samorządu. Pismo Święte tylko raz wspomina Bereę - Aleppo: „(…) Demetriusz dowiedział się, że Nikanor poległ i jego wojsko w bitwie (poniosło klęskę). Posłał więc drugi raz Bakchidesa i Alkimosa do ziemi judzkiej, a razem z nimi prawe skrzydło wojska. (…) Potem jednak odstąpili i w dwadzieścia tysięcy piechoty i dwa tysiące konnicy poszli do Berei (…)” (1 Mch 9, 1-4). W 88 roku przed Chr. kontrolę nad miastem na krótko przejął król Armenii Tigranes I. W 64 roku przed Chr. Aleppo i całą Syrię zajął rzymski wódz Pompejusz. W czasach Cesarstwa rzymskiego miasto Beroea-Aleppo przeżyło okres ekonomicznej pomyślności i wzrostu liczby ludności. Było jednak już tylko miastem średniej wielkości i nie mogło się równać z największymi syryjskimi metropoliami. W III wieku po Chr. Aleppo ucierpiało na skutek najazdów Sasanidów i kryzysu ekonomicznego Imperium.
W IV wieku po Chr. Beroea stała się siedzibą chrześcijańskich biskupów, począwszy od św. Eustacjusza z Antiochii. Była jednym z ważniejszych miast Wschodniorzymskiej Syrii. W VII wieku po Chr. Aleppo przeżyło kolejny najazd wojsk perskich, a w 637 roku po Chr. zostało podbite przez arabskiego wodza i towarzysza Mahometa Abu Ubajda Ibn al-Dżarraha. W X wieku Aleppo zdołały na jakiś czas odbić wojska Cesarstwa Bizantyjskiego, ale w 987 roku przeszło ono ponownie w ręce muzułmanów.

Szymon Modzelewski

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!