Relikwie Apostołów w Polsce

Relikwie Apostołów w Polsce

Relikwie aż pięciu z 12 Apostołów Jezusa znajdują się od kilkunastu lat w trzech polskich miastach. Wakacje to doskonały czas, by ruszyć ich szlakiem. 

O relikwiach św. Piotra wiemy dziś najwięcej, dlatego też poświęciłam temu tematowi osobny artykuł. Jeśli zaś chodzi o szczątki pozostałych jego towarzyszy, to należy podkreślić, iż do naszych czasów zachowały się relikwie niemal każdego z nich. Niektórych czytelników zaskoczyć może fakt, iż szczątkom aż pięciu apostołów – tzn. św. Andrzeja, św. Jana, św. Judy Tadeusza, św. Jakuba Starszego i św. Tomasza - można już od kilkunastu lat oddawać cześć w Polsce. I właśnie dlatego w dzisiejszej opowieści skupię się wyłącznie na relikwiach tych uczniów Jezusa, które trafiły do naszego kraju.

Warszawa - szczątki św. Andrzeja i Jana Ewangelisty
Andrzej był początkowo uczniem Jana Chrzciciela, jednak wkrótce stał się wyznawcą Jezusa. Pochodził z Betsaidy, lecz mieszkał w Kafarnaum. Kościół Bizantyjski nadał mu przydomek Protokleros – czyli „pierwszy powołaniem”, a wszystko dlatego, że Andrzej był tym, który jako pierwszy stał się Apostołem Chrystusa. Zresztą to właśnie on opowiedział o Panu swemu bratu Szymonowi i to on przyprowadził Piotra do Jezusa. Po Zesłaniu Ducha Świętego ewangelizował Scytię i Grecję. Andrzej zginął śmiercią męczeńską około 70 roku. Został ukrzyżowany w greckiej Achai, w mieście Patras na krzyżu w kształcie litery „X”. Odtąd krzyż ten, zaczęto nazywać, krzyżem św. Andrzeja.
W 356 roku jego relikwie zostały przewiezione z Patras do Konstantynopola i umieszczone w kościele Apostołów. Około 1202 roku zabrali je stamtąd krzyżowcy i umieścili w katedrze św. Andrzeja w Amalfi (Zatoka Neapolitańska). W XV stuleciu czaszkę Apostoła – na polecenie papieża Piusa II – przeniesiono do Bazyliki św. Piotra w Watykanie, by jak podkreślił ówczesny Ojciec Święty – bracia Piotr i Andrzej, mogli spoczywać obok siebie. W 1964 roku papież Paweł VI, w duchu ekumenizmu, nakazał zwrócić relikwię głowy św. Andrzeja, chrześcijanom z Patras. Szesnaście lat później, w roku 1980, z tego samego natchnienia, arcybiskup Marsylii kard. Roger Etchegaray zwrócił Kościołowi Greckiemu relikwię krzyża, na której Apostoł poniósł śmierć męczeńską. Natomiast sandały św. Andrzeja, sprowadzone do Europy przez cesarzową Helenę, do dziś przechowywane są w katedrze w Trewirze. Szczątki pierwszego Apostoła Chrystusa spoczywają również w Polsce, a dokładniej rzecz ujmując w kościele środowisk twórczych w Warszawie. Relikwie te zostały przekazane na ręce Prymasa Polski kard. Józefa Glempa podczas uroczystej liturgii w Amalfi koło Neapolu 18 października 2003 roku.
Św. Jan był najmłodszym z Apostołów, rodzonym bratem apostoła Jakuba Starszego, autorem jednej z czterech Ewangelii i umiłowanym uczniem Jezusa. Obok Piotra i Jakuba, należał też do grona trzech wybranych Apostołów Chrystusa. Jako jedyny nie zginął śmiercią męczeńską. Umarł śmiercią naturalną, ponieważ tylko on za życia doznał męki, tzn. widział jak cierpi Jezus i mimo niebezpieczeństw nigdy się Go nie wyparł. Jan miał zostać zesłany na grecką wyspę Patmos po tym jak zanurzono go we wrzącym oleju, a on nie doznał najmniejszych nawet poparzeń. Zmarł ok. 98 roku. Jego grób – według archeologów - znajduje się w Efezie (w dzisiejszej Turcji). Relikwie św. Jana można znaleźć m.in. dokładnie w tym samym warszawskim kościele, w którym znajdują się szczątki św. Andrzeja, apostoła.

Św. Tomasz na Ursynowie
Tomasz to ten, którego nie było razem z pozostałymi Apostołami w chwili ukazania się im Jezusa Zmartwychwstałego. Kiedy Apostołowie opowiadali później Tomaszowi, o spotkaniu ze Zwycięzcą Śmierci, ten nie chciał im uwierzyć. Zaznaczył, że uwierzy w Zmartwychwstanie tylko wtedy, kiedy sam zobaczy Jezusa i dotknie Jego ran. Gdy Chrystus pojawił się wśród Apostołów ponownie, polecił Tomaszowi, by dotknął Jego ran. Poruszony Tomasz wypowiedział wówczas słynne słowa: „Pan mój i Bóg mój”. Według tradycji Tomasz ewangelizował kraj Partów, czyli dzisiejsze tereny Iranu, oraz Indie. Według apokryfów – a zaznaczyć należy, iż apokryfy opisujące życie Tomasza, apostoła, stanowią dzieło wyjątkowe – Święty poniósł śmierć męczeńską ok. 66 roku, w Kalaminie w Indiach, zabity mieczem lub lancą. Jego grób, aż do III stulecia znajdował się w Madrasie. Później szczątki Tomasza zostały przewiezione do Edessy, gdzie powstał niezwykle prężny ośrodek jego kultu. Z Edessy relikwie Świętego przeniesiono na wyspę Chios położoną na Morzu Egejskim, a stamtąd w 1258 roku, krzyżowcy zabrali je do włoskiego miasta Ortona. W rzymskiej bazylice Santa Croce do Gerusalemme można zobaczyć relikwię kości palca wskazującego, którym Tomasz chciał dotykać ran Chrystusa.
Warto również zaznaczyć, iż w część szczątków św. Tomasza, od jesieni 2007 roku przechowywana jest w warszawskim kościele pw. Tomasza Apostoła na Ursynowie. Relikwie te przekazał tamtejszej parafii arcybiskup archidiecezji Lanciano-Ortona Carlo Ghidelli.

Kraków – relikwie św. Judy Tadeusza
Juda Tadeusz, prócz tego, że był apostołem, był też najprawdopodobniej bratankiem św. Józefa, a więc kuzynem Chrystusa. Po Zesłaniu Ducha Świętego Święty ten miał głosić Ewangelię w okolicach Edessy (dzisiejsza Turcja), a nawet na terenie dzisiejszej Libii. Niektóre przekazy mówią również o jego działalności misyjnej w Mezopotamii i Persji. Tadeusz miał ponieść śmierć męczeńską z rąk Persów razem z apostołem Szymonem około 80 roku. Relikwie Judy Tadeusza znajdują się obecnie w Bazylice św. Piotra w Rzymie, a także w parafii św. Judy Tadeusza w Krakowie-Czyżynach.

Szczyrk. Mała polska Compostela?
Święty Jakub Starszy, zwany też Większym, był bratem Jana, ewangelisty i jednym z trzech wybranych uczniów Pana. Zarówno Jakub, jak i Jan cechowali się porywczością, więc Jezus nazywał ich „Synami Gromu”. Święty Jakub został pierwszym męczennikiem-apostołem. W roku 43 lub 44 król Herod Agryppa (wnuk Heroda Wielkiego) kazał go ściąć mieczem podczas pierwszego prześladowania chrześcijan. Według tradycji Apostoł przed śmiercią żałował swego kata, który wzruszony taką postawą, nawrócił się na wiarę chrześcijańską.
Szczątki Jakuba Starszego do VII wieku miały być czczone w Jerozolimie. Z obawy przed muzułmanami przewieziono je do Europy, gdzie do dziś przechowywane są w katedrze Santiago de Compostela. Okazuje się jednak, iż nie musimy wcale pielgrzymować aż do Hiszpanii, by oddać cześć szczątkom apostoła Jakuba. Od 2004 roku bowiem jego relikwie mamy również w Polsce, a konkretnie w Jakubowie na Dolnym Śląsku, w Więcławicach Starych w Małopolsce, pomorskiej Łebie i od roku 2011 także w Szczyrku. ■

tekst Aleksandra Polewska – Wianecka