Piękno pamięci

Piękno pamięci

Często tak bardzo żyjemy tu i teraz, że nie mamy czasu i sił, by spojrzeć za siebie i sięgnąć nieco dalej – poza swoje własne życie. Nie przychodzi nam do głowy, by zatrzymać się na chwilę i posłuchać historii tych, których życie i wybory nie tylko sprawiły, że żyjemy w danym miejscu, ale że w ogóle jesteśmy.

Obchodzony niedawno po raz pierwszy Dzień Dziadków i Osób Starszych miał skierować nasze myśli ku naszym dziadkom, skłonić do niekiedy zaniedbanych odwiedzin czy choćby odrobiny zainteresowania z naszej strony. Jest to ważne z różnych powodów. Jeden z nich wymownie ukazała 77. rocznica Powstania Warszawskiego – strażnicy pamięci wszelkich wydarzeń, nie tylko z czasu powstania, nie będą żyli wiecznie. Jest ich coraz mniej. Umierają. Nie tylko w sensie fizycznym, chociaż ten jest najwidoczniejszy. Często jednak powoli umiera ich pamięć, zdolności kojarzenia i umiejętność opowiadania. Nie są już w stanie przekazać swojej wiedzy o zdarzeniach, w których uczestniczyli, nie mogą przytoczyć anegdot i rodzinnych losów, które niejednokrotnie mocno splatają się z historią naszego kraju. Dlatego warto wykorzystać czas, kiedy dziadkowie jeszcze wiele mogą nam przekazać. Nie zawsze chodzi o wielkie wydarzenia, choć i na takie możemy się natknąć. Czasem wystarczy, że te historie są „nasze”, bo dotyczą naszej rodziny. Dzięki temu są bliskie.

Jan Paweł II w Liście do osób w podeszłym wieku pisał o strażnikach pamięci zbiorowej: „Ludzie starzy pomagają nam mądrzej patrzeć na ziemskie wydarzenia, ponieważ dzięki życiowym doświadczeniom zyskali wiedzę i dojrzałość. Są strażnikami pamięci zbiorowej, a więc mają szczególny tytuł, aby być wyrazicielami wspólnych ideałów i wartości, które są podstawą i regułą życia społecznego. Wykluczyć ich ze społeczeństwa znaczy w imię nowoczesności pozbawionej pamięci odrzucić przeszłość, w której zakorzeniona jest teraźniejszość. Ludzie starsi dzięki swej dojrzałości i doświadczeniu mogą udzielać młodym rad i cennych pouczeń”. Może teraz żyje się inaczej, bo są inne czasy. Może te rady i doświadczenia nie przystają do naszego rozumienia świata. A jednak wbrew pozorom jesteśmy tymi samymi ludźmi, którzy u podstaw zmagają się z podobnymi trudnościami mimo innych okoliczności. Nie zmieniły się również wartości i to że nie zawsze łatwo przy nich wytrwać. Nie zmieniły się pokusy wybierania łatwiejszych rozwiązań i dróg „na skróty”, a cena wyboru dobra nadal bywa wysoka. W tym codziennym stawaniu wobec problemów pomocą mogą okazać się dziadkowie, którzy niejedną decyzję mają za sobą. Zapewne nie zawsze były one słuszne, ale i takie mogą nas wiele nauczyć – przede wszystkim wyrozumiałości wobec ludzkich słabości, a także wobec siebie i własnych błędów. Ponadto Pismo Święte niezawodnie przekonuje nas, że człowiek tak bardzo się nie zmienia. Gdybyśmy byli tak bardzo różni od tych, którzy żyli przed nami, to Biblia już dawno powinna stracić na swej aktualności. 

Warto zatem poświęcić trochę czasu, by sięgnąć do źródeł, póki mamy na to czas. Spotkanie z żywą historią w postaci naszych bliskich może okazać się niezwykłą przygodą. Dobrym momentem do poznawania rodzinnej przeszłości są wakacje, a najnowsza technologia, z którą tak bardzo zaprzyjaźnione jest współczesne pokolenie, może przyjść z pomocą historii. Któż lepiej zrobi filmowy reportaż z babcią lub dziadkiem w roli głównej, jeśli nie nastolatkowie? Stare zdjęcia także mogą zyskać drugie życie po cyfrowej obróbce, z opisami, by nie umknęło nam z pamięci, kto się na nich znajduje, gdzie i w jakich sytuacjach zostały zrobione. Dodając do tego ulubioną muzykę z imprez, na których bawili się dziadkowie lub pradziadkowie, zyskujemy barwną opowieść. Poza tym coraz większą popularność zyskuje tworzenie drzew genealogicznych, które mogą mieć cyfrowy charakter. Pomysłów jest o wiele więcej i mogą być bardziej kreatywne – ogranicza nas tylko wyobraźnia. Młodzież, która na co dzień posługuje się współczesnymi narzędziami, najlepiej wie, jak zaskakujące i piękne rzeczy można stworzyć przy ich pomocy. Dlaczego nie zadziwić swoimi umiejętnościami ludzi starszych? Z drugiej strony dla wielu współczesnych dziadków nie są obce zdobycze cywilizacji, co sprawia, że otwiera się przestrzeń wspólnej pracy, w której obie strony mogą być zaangażowane, ucząc się od siebie nawzajem i czerpiąc przyjemność ze spotkania. Nie tylko przy specjalnej okazji.

Tekst Katarzyna Kołata