TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 28 Marca 2024, 19:12
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Patronka górników

Patronka górników

Kult św. Barbary w Polsce był zawsze bardzo żywy. Szczególnymi jej czcicielami są górnicy. We wspomnienie Świętej, 4 grudnia pracownicy kopalń uroczyście obchodzą Barbórkę, rozpoczynając obchody od uczestnictwa we Mszy Świętej.

Św. Barbara należy do tych świętych dziewic – męczennic, których akta zaginęły, ale ich żywa pamięć zachowała się do dzisiaj. Jej życie oplecione jest bardziej legendami niż faktami sprawdzonymi.

Męczennica za wiarę
Jeden z przekazów mówi, że Barbara była córką bogatego kupca Dioskura i pochodziła prawdopodobnie z nad Morza Marmara (dzisiejszy Izmit w płn-zach. Turcji). Urodziła się ok. 290 roku i we wczesnym dzieciństwie straciła matkę, a wychowaniem młodej dziewczyny zajął się surowy ojciec. Patrzył on z wrogością na wyznawców wiary Chrystusowej, choć Barbara lgnęła całym sercem do Jezusa, zaznajamiając się po kryjomu z zasadami wiary chrześcijańskiej. Gdy przyjęła chrzest święty ślubowała dozgonną czystość. Ojciec zaś pragnął wydać ją za mąż i by zmusić do uległości, zamknął w wieży swego pałacu. Widząc, że nic nie wskóra, wydał córkę prefektowi miasta, a ten skazał ją na śmierć przez ścięcie mieczem. Inna legenda mówi, że Barbarze udało się uciec z wieży, ale ojciec zdołał ją schwycić i kazał ściąć. Gdy Barbara stała już przed katem na placu miasta, przybył tam, aby własną ręką dokonać wyroku na swej córce. Czynem tym chciał zmyć plamę hańby, jaką swym uporem Barbara sprowadziła na swój ród. Jednak z powodu silnego wzburzenia emocjonalnego jego serce nie wytrzymało, padł na miejscu obok swej córki albo zginął rażony piorunem, jak podają inne źródła. Święta poniosła śmierć męczeńską w 306 roku.
Być może właśnie taka nietypowa śmierć zadana ręką własnego ojca, rozsławiła cześć św. Barbary na Wschodzie i Zachodzie. Jej kult datuje się już od IV wieku, a pogłębił się w wieku VI, kiedy to cesarz Justynian sprowadził relikwie Świętej do Konstantynopola, skąd w 1202 roku zabrali je Wenecjanie, którzy później przekazali je do kościoła św. Jana Ewangelisty w Torcello. Niektóre dzieła średniowieczne wspominają, że relikwie św. Barbary przywieziono do Prus.

Kult św. Barbary
Z postacią tej Świętej wiąże się wiele legend. Powszechnie jest czczona jako patronka dziewic i wież, artylerzystów, opiekunka w pożarach i w dobrej śmierci, ale przede wszystkim jako patronka górników. Obrali ją za swoją patronkę dlatego, że uciekając z więzienia, przecisnęła się przez skalną szczelinę. Jej czcicielami są także hutnicy, marynarze, rybacy, flisacy, żołnierze, kamieniarze i więźniowie. W kopalni Rauris w Alpach austriackich 4 grudnia górnicy otrzymywali chleb św. Barbary z ciasta piernikowego, w innych kopalniach zapalano w sztolniach światło, mające uchronić przed nagłą śmiercią w czasie pracy. Od XIII wieku św. Barbara czczona jest zwłaszcza w Szwajcarii, Tyrolu i w południowych Niemczech jako jedna z 14 świętych wspomożycieli. Ponieważ uznano, że można zwracać się do nich z wszelkiego rodzaju troskami i być wysłuchanym, w bawarskiej miejscowości Oberfranken zbudowano kościół pielgrzymkowy pw. Czternastu Wspomożycieli.
We Włoszech Święta jest patronką sił zbrojnych, przede wszystkim artylerzystów oraz strażaków. Relikwie św. Barbary przechowywane są w miejscowości Burano koło Wenecji. Wenezuelscy czciciele Świętej spędzają 4 grudnia na tańcach, śpiewie, przyjmowaniu gości w domu lub restauracji. Na wsiach odzywają się bębny, zwane tamborami, jako dziękczynienie za otrzymane łaski, gdyż św. Barbara czczona jest jako opiekunka wszystkich potrzebujących. Nazywana jest z afrykańska „Królową Chango”. Przy jej ołtarzach i ołtarzykach, stawianych również w domach, znaleźć można kwiaty, jabłka i zielone świece, składane jej w hołdzie. Wszyscy uważający się za „dzieci św. Barbary”, proszą ją o powodzenie w pracy, miłości i w interesach.

Barbórkowe świętowanie
W Polsce Barbórka obchodzona jest hucznie aż do dzisiaj. Jest to największe święto górnicze. W czasach PRL przedstawiciele władzy starali się zlaicyzować kult św. Barbary, bardzo rozwinięty na Śląsku. Decydenci nie oszczędzili także Barbórki. Z jej obchodów usuwano elementy religijne, zastępując je śląskim folklorem. Jego ważnym elementem była pobudka górników i ich rodzin przez orkiestry dęte, które 4 grudnia nad ranem defiladowały pod oknami familoków (budynków wielorodzinnych) i górniczych osiedli. Nazwa święta górników pierwotnie była pisana jako „Barburka”. W słownikach poprawnej polszczyzny dopiero od 1971 roku możemy znaleźć znany dzisiaj zapis „Barbórka”. Jest to ukłon językoznawców w stronę śląskiego języka, w którym funkcjonuje słowo „Barbora” oraz pochodzące od niego zdrobnienie „Barbórka”.
4 grudnia to dzień, który celebruje każdy górnik. Barbórka jest jednym z najważniejszych elementów górniczej tradycji. Świętowanie tego dnia jest pełne symboli i wyjątkowych zwyczajów, a dodatkowo każda kopalnia ma nieco odmienne barbórkowe obrzędy. Jedną z nadrzędnych części celebrowania Barbórki, wspólnej dla obchodów w całej Polsce, jest uroczysta Msza Święta. To ukazuje, że górnicze tradycje silnie zakorzenione są w chrześcijaństwie i odwołują się do patronki górników – św. Barbary. Górniczy stan łączy się w modlitwie, aby omijały go niebezpieczeństwa związane z wykonywaniem tego ciężkiego zawodu. Według tradycji górniczej, Święto Górnika powinno rozpocząć się uroczystą Mszą Świętą w kościele lub w cechowni przy figurze Świętej Barbary. Później organizowane są różne spotkania lub wydarzenia, w których udział biorą całe górnicze rodziny.
Od pięciu lat w konkatedrze pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Ostrowie Wielkopolskim odprawiana jest Msza św. w intencji górników i pracowników Centrali Zbytu Węgla „Węglozbyt” oraz ich rodzin. Eucharystii przewodniczy biskup pomocniczy diecezji kaliskiej Łukasz Buzun. W tym roku modlitwa za górników odbędzie się 27 listopada.

Patronka kościołów i kaplic
Kult św. Barbary w naszym kraju był zawsze bardzo żywy. Już w kalendarzu z XI wieku, a mianowicie w „Modlitewniku św. Gertrudy”, który posiadała córka Mieszka II, znajduje się informacja, że 4 grudnia poświęcony jest św. Barbarze i św. Juliannie. Znane są z późniejszego okresu kazania o Świętej Barbarze, a w XV wieku wydział teologiczny Akademii Krakowskiej obrał sobie św. Barbarę za swoją patronkę. W Polsce wielkim czcicielem męczennicy był św. Stanisław Kostka (1550-1568). Według jego relacji w grudniu 1565 roku, kiedy ciężko zachorował i był pewien śmierci, a nie mógł otrzymać Komunii Świętej, gdyż właściciel domu nie chciał wpuścić kapłana katolickiego, to sama św. Barbara, patronka dobrej śmierci, do której się zwrócił, w towarzystwie dwóch aniołów nawiedziła jego pokój i przyniosła mu wiatyk. W tej samej chorobie zjawiła mu się Najświętsza Maryja Panna z Dzieciątkiem, od której doznał cudu uzdrowienia i usłyszał polecenie, aby wstąpił do Towarzystwa Jezusowego.
Na terenie naszego kraju istnieją liczne kościoły pod wezwaniem Świętej Barbary. W 2009 roku na swoją patronkę Świętą wybrały Starachowice. W tym samym roku w miejscowości Strumień dekretem biskupa diecezji bielsko-żywieckiej powstało pierwsze na Śląsku sanktuarium pw. Świętej Barbary. Strumień jest wyjątkiem ze względu na stale rozwijający się kult tej świętej. W herbie miasteczka od 1482 roku widnieje postać ŚwiętejBarbary. Tutejszy kościół należy do najstarszych na Śląsku parafii pod tym wezwaniem, a kult Świętej trwał nieprzerwanie nawet podczas reformacji. W parafii znajdują się jedne z nielicznych w Polsce relikwie Świętej Barbary oraz słynący łaskami obraz. Na Śląsku kościoły poświęcone Świętej Barbarze znajdują się głównie w ośrodkach przykopalnianych, m.in. Czechowicach-Dziedzicach, Rudzie Śląskiej, Katowicach Giszowcu czy Chorzowie.
Na terenie diecezji kaliskiej są trzy parafie, które mają wezwanie Świętej Barbary. Są to parafie w Karminie, Magnuszewicach i Odolanowie. Kaplice filialne noszące imię tej Świętej znajdują się w Kaliszu w parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (Szczypiorno) i Bobrownikach na terenie parafii pw. św. Stanisława Kostki w Doruchowie. Święta Barbara jest też szczególnie czczona w parafiach: św. Idziego, opata w Przedborowie, św. Michała Archanioła w Wyszanowie, św. Wojciecha w Wilkowyi, gdzie każdego roku odprawiane są odpusty ku czci tej Świętej.

Ewa Kotowska

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!