Pantofelki Matki Boskiej

Pantofelki Matki Boskiej

Ślady Boga mamy nie tylko w Biblii, ale i w naturze. Choćby rośliny mają często głęboką symbolikę. W nowym cyklu odkryjemy, jak o nie dbać. 

Tojad mocny (Aconitum firmum) to wieloletnia roślina z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Występuje w strefie klimatu umiarkowanego Europy i Azji. W Polsce można go spotkać w Sudetach i Karpatach: w Tatrach, na Gubałówce, Babiej Górze, w Paśmie Policy, Wielkiej Raczy, na Pilsku i na Baraniej Górze.

W swoim naturalnym środowisku tojad mocny dorasta od 60 do 120 cm wysokości. Tworzy wyprostowane, grube łodygi, które są wzniesione i sztywne. Liście pierzaste, duże, ciemnozielone, z wyraźnym unerwieniem są dość dekoracyjne. Niezwykłe kwiaty tojadu mocnego są jednymi z najbardziej charakterystycznych wśród przedstawicieli rodzaju tojad (Aconitum). Mają intensywną, niebieskofioletową barwę, a ich kształt przypomina pantofelki, stąd popularna nazwa „pantofelki Matki Boskiej”. Kwiaty te tworzą długie, groniaste kwiatostany, które pojawiają się latem, zazwyczaj od czerwca do sierpnia. Po kwitnieniu tojad wytwarza owoce w postaci orzeszków, które zawierają liczne, drobne nasiona.

Roślina preferuje miejsca półcieniste lub cieniste, choć może rosnąć także na stanowisku słonecznym, jeśli gleba jest odpowiednio wilgotna. Wymaga gleb wilgotnych, próchnicznych i dobrze przepuszczalnych. Najlepiej rośnie w glebie lekko kwaśnej do obojętnej. Jest rośliną odporną na mróz, niskie temperatury. 

Wiele gatunków z rodzaju tojad, w tym tojad mocny, jest znanych z zawartości silnych alkaloidów (m.in. akonityny), które są silnie toksyczne i mogą być niebezpieczne dla ludzi i zwierząt. Kontakt z rośliną, szczególnie spożycie jej części, może prowadzić do zatrucia, objawiającego się bólami głowy, nudnościami, zawrotami głowy, a w skrajnych przypadkach także śmiercią. Z tego powodu należy zachować ostrożność przy uprawie i obcowaniu z tą rośliną. W przeszłości gatunek ten był stosowany w medycynie ludowej, ale ze względu na swoją toksyczność, jego zastosowanie jest dziś bardzo ograniczone. Dawniej wytwarzano z niego nawet napary, które miały działać przeciwbólowo i uspokajająco, ale w dzisiejszych czasach ich stosowanie jest zabronione lub ściśle kontrolowane.

Tojad mocny to roślina o niezwykle pięknych kwiatach, ale z powodu swojej toksyczności wymaga ostrożności i odpowiedzialnej uprawy. Doskonale sprawdza się w ogrodach naturalistycznych, wzdłuż rabat kwiatowych, w grupach lub jako część kompozycji ogrodowych. Jest to roślina, która z pewnością przyciąga uwagę, ale jej potencjalne niebezpieczeństwo sprawia, że należy ją traktować z wielką uwagą. 

Tomasz Dymny

Tomasz Dymny – dendrolog, hortiterapeuta, inspektor nadzoru terenów zieleni, zastępca dyrektora Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego ds. Arboretum Wojsławice. Rodowity Wielkopolanin. W wolnym czasie wolontariusz w Zakładzie Opiekuńczo-Leczniczym Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety w Dzierżoniowie. Miłośnik podróży i odkrywania nowych miejsc, a także pasjonat "dzikiej kuchni”.