Pani z Covadonga

Pani z Covadonga

By dotrzeć do hiszpańskiego sanktuarium Covadonga trzeba pokonać stromą, pełną serpentyn drogę. Nic dziwnego położone jest ono w górach Picos de Europa. Na terenie sanktuarium warto odwiedzić Świętą Jaskinię.

Asturia z Covadongą znajduje się na północnym wybrzeżu Hiszpanii. Od południa graniczy z Kastylią i León, a od północy otacza ją Zatoka Biskajska. Nazwę zawdzięcza zamieszkującemu kiedyś te tereny starożytnemu plemieniu Asturów. Natomiast Covadonga to nazwa powstała w wyniku połączenia dwóch wyrazów, które miały znaczyć „jaskinia” i „źródło”. Właśnie w tym miejscu rozpoczęła się rekonkwista Hiszpanii, czyli trwająca osiem wieków walka chrześcijan o wyparcie Maurów z Półwyspu Iberyjskiego. Maurowie podbijając coraz więcej terenów nie zamierzali zatrzymywać się w Hiszpanii. Przygotowywali się już do najazdu na Gallię, czyli dzisiejszą Francję.

Bitwa pod Covadongą
Zacznijmy jednak od bitwy pod Covadongą. Było to starcie zbrojne w 718 lub 722 roku w rejonie Cangas de Onís we wspomnianych już górach Picos. Powstańcy z Asturii dowodzeni przez Pelayo mieli pokonać wojska Maurów. Ten pierwszy militarny sukces chrześcijan nad muzułmanami uznawany jest tradycyjnie za początek rekonkwisty. Jednak najpierw w 711 roku to muzułmanie  zwyciężyli w bitwie nad rzeką Guadalete, w której poległ król Wizygotów Roderyk. Państwo wizygockie zostało podbite, a przybywający z Północnej Afryki muzułmanie w ciągu kilku lat zajęli prawie cały Półwysep Iberyjski. W tym czasie w Asturii wizygocki szlachcic Pelayo wstąpił na służbę do muzułmańskiego gubernatora Munuzy, który chciał poślubić siostrę Pelayo. Kiedy ten odmówił zgody na małżeństwo, doszło do ostrego sporu. Szlachcic musiał uciekać w góry, gdzie rozpoczął przygotowania do powstania przeciwko muzułmańskiemu gubernatorowi. W 718 roku Pelayo został obwołany księciem. Maurowie w roku 722 wysłali przeciwko niemu większe siły. Źródła różnie opisują bitwę pod Covadongą. Głównym źródłem jest kronika spisana na przełomie IX i X wieku na dworze króla Asturii Alfonsa III. Podczas bitwy chrześcijanie mieli schronić się właśnie w Świętej Jaskini, czyli Santa Cueva i stamtąd ostrzeliwać włóczniami oraz strzałami przeważające siły wroga, zabijając ich dowódcę o nazwisku Al Qama. Przerażeni Maurowie mieli ginąć podczas ucieczki, spadając ze stromych górskich zboczy. Według tego opisu w bitwie poległo podobno 124 000 muzułmanów, na czele z dowódcą. W wyniku pościgu miało zginąć kolejne 63 000 Maurów. Po takiej klęsce gubernator Munoza nie był w stanie utrzymać władzy.
Natomiast według źródeł muzułmańskich bitwa ta była nic nie znaczącą potyczką. Liczący 300 powstańców oddział miał zostać okrążony i wybity. Przeżyć miał jedynie Pelayo i 30 jego ludzi, którzy podczas ucieczki zginęli śmiercią głodową w trudno dostępnym terenie górskim. Co wiemy na pewno? To, że pod Covadongą doszło do zwycięstwa sił powstańczych. Chrześcijanie wierzyli, że Covadonga objęta jest pomocą Bożą. Przed bitwą sanktuarium znajdowało się w grocie. Obecnie Matka Boska z Covadongi patronuje Asturii.

Neoromańska bazylika
Mniej więcej 20 lat po bitwie król Alfons I Katolicki nakazał wybudować przy grocie drewniany klasztor i kaplicę ku czci Madonny Bitewnej z Covadonga. W klasztorze początkowo mieszkało i modliło się 12 mnichów benedyktyńskich. W XIII wieku król Kastylii i Leónu, Alfons X Mądry przeniósł ciało Pelayo do groty Covadonga. Maryja z Covadonga, zwana też La Santina, do dziś znajduje się w tej samej jaskini. Nie jest to jednak ta sama figura, która była w grocie w czasie bitwy. Obecna statua Matki Bożej Królowej Asturii stojąca na tronie, pochodzi z XVI wieku i jest darem katedry w Oviedo z 1778 roku, bo oryginalną figurę zniszczył pożar. W czasie wojny domowej XX wieku ukryto ją przed rewolucjonistami i ujawniono dopiero w 1939 roku w ambasadzie Hiszpanii we Francji. Dodam jeszcze, że w 1989 roku Jan Paweł II podarował Pani z Covadonga złotą różę.

Obok groty, na miejscu spalonego w 1777 roku klasztoru, powstała neoromańska bazylika. Jej fasadę wybudowano z różowego kamienia i marmurów z miejscowych gór. Sercem maryjnego sanktuarium w Covadonga jest wspomniana już Święta Jaskinia. Tam obok figury Maryi, znajdują się grobowce dedykowane Pelayo, jego córce Hermelindzie i jej mężowi Alfonsowi I. Dodam jeszcze, że Covadonga leży w parku narodowym Picos de Europa. Wychodzi stamtąd kilka górskich szlaków i droga, którą można dojechać do polodowcowych jezior Enol i Ercina.

Tekst Renata Jurowicz