Paluszki Matki Bożej

Paluszki Matki Bożej

Paluszki Matki Bożej lub anielskie włosy to potoczna nazwa wierzbówki kiprzycy, która znajduje szerokie zastosowanie w ziołolecznictwie i fitoterapii.

Wierzbówka kiprzyca (Chamaenerion angustifolium) to wieloletnia bylina z rodziny wiesiołkowatych (Onagraceae). Powszechnie występuje w Europie, Azji i Ameryce Północnej, również na terenie Polski. Rośnie na glebach żyznych, umiarkowanie wilgotnych, o odczynie obojętnym do lekko kwaśnego. Spotykana jest na terenach leśnych, łąkach, nieużytkach oraz przy drogach.

Znana jest również pod innymi nazwami, zarówno botanicznymi, jak i zwyczajowymi. W języku polskim bywa określana jako wierzbówka wąskolistna, co nawiązuje do charakterystycznego, wąskiego kształtu jej liści i stanowi tłumaczenie łacińskiej nazwy angustifolium. Łacińska nazwa rodzajowa Chamaenerion wskazuje na podobieństwo rośliny do oleandra (gr. chamai = niski, nerion = oleander), zaś polska nazwa wierzbówka pochodzi od liści, które podobne są do liści wierzby. W krajach anglojęzycznych, zwłaszcza w Ameryce Północnej, roślina ta znana jest jako fireweed (ogniowe ziele) – nazwa ta nawiązuje do jej zdolności szybkiego zasiedlania obszarów po pożarach. Natomiast w Rosji i innych krajach Europy Wschodniej popularna jest pod nazwą Iwan czaj, która odnosi się do tradycyjnego naparu sporządzanego z fermentowanych liści wierzbówki. Napój ten przypomina w smaku czarną herbatę i ceniony jest za swoje właściwości prozdrowotne. W różnych regionach Polski wierzbówka kiprzyca bywa potocznie nazywana paluszkami Matki Bożej. Określenie to nawiązuje do kształtu jej owoców – wąskich i wydłużonych torebek nasiennych, które mogą osiągać długość do około 8 cm i przypominają smukłe palce. Spotyka się również inną ludową nazwę tej rośliny – anielskie włosy, odnoszącą się do delikatnego, białego puchu otaczającego nasiona, pojawiającego się po przekwitnięciu.

Osiąga ona wysokość od 50 do 150 cm. Posiada prostą, wzniesioną łodygę oraz wąskie, lancetowate liście ułożone skrętolegle. Kwiaty są różowe, miododajne, zebrane w grona na szczytach pędów, przyciągające owady zapylające. Owocem jest owłosiona torebka zawierająca nasiona zaopatrzone w biały puch, ułatwiający rozsiewanie przez wiatr. Pod ziemią wytwarza kłącze z rozłogami. Roślina ta znajduje szerokie zastosowanie w ziołolecznictwie i fitoterapii. W medycynie ludowej wykorzystywana była m.in. w leczeniu ran, problemów skórnych (np. trądzik), biegunek, stanów zapalnych dróg moczowych, a także jako naturalny środek uspokajający i przeciwbólowy. Oprócz działania terapeutycznego, dostarcza organizmowi cennych witamin i składników odżywczych.

W kulturach rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej roślina ta symbolizuje odrodzenie i nowe życie – często interpretowana jako metafora odradzającej się duszy spalonego drzewa, ponieważ pojawia się jako jedna z pierwszych roślin na terenach popożarowych. 

Tomasz Dymny
Zdjęcie: Małgorzata Gębala