Obowiązek utrzymania rodziny

Obowiązek utrzymania rodziny

Zgodnie z art. 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.) oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. 

Momentem początkowym powstania obowiązku wzajemnej pomocy małżeńskiej jest chwila zawarcia małżeństwa. Powyższy przepis wskazuje, że prawo cywilne uznaje wzajemną pomoc małżonków jako najbardziej podstawowy obowiązek małżeński, który rozciąga się bardzo szeroko na sferę majątkową i niemajątkową rodziny. Dlatego, jeżeli jeden z małżonków zaniedbuje swój obowiązek wobec założonej rodziny, drugi małżonek ma prawo wyegzekwować sądownie, aby współmałżonek temu obowiązkowi zadośćuczynił. Sąd Najwyższy w uchwale z 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86 wskazuje, że małżonek może dochodzić zaspokajania potrzeb na zasadzie art. 27 k.r.o. zarówno wtedy, gdy rodzinę tworzą małżonkowie i dzieci będące na ich utrzymaniu, jak i wtedy, gdy w rodzinie dzieci takich nie ma.  

Na gruncie powyższego przepisu jako potrzeby rodziny rozumie się: potrzeby związane z prowadzeniem gospodarstwa domowego (np. czynsz, opłaty za media, żywność dla całej rodziny), potrzeby indywidualne każdego z małżonków (np. leczenie, ubranie, zainteresowania, kształcenie) oraz potrzeby dzieci związane z ich utrzymaniem i wychowaniem. Powyższe elementy należy wykazać w powództwie sądowym. Celem omawianego przepisu jest uzyskanie od małżonka środków materialnych do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rodziny jako całości oraz zaspokojenia uzasadnionych potrzeb jej poszczególnych członków, przy zachowaniu zasady równej stopy życiowej (uchwała Sądu Najwyższego z 28.11.2012 r., III CZP 77/12). Dlatego warto podkreślić, że skorzystanie z omawianego przepisu nie jest uzależnione od niedostatku jednego z małżonków, lecz przy zaspokojeniu potrzeb rodziny ma znaczenie przede wszystkim prawo do równej stopy życiowej każdego członka rodziny, tj. małżonków i dzieci. Zgodnie bowiem z uchwalą Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1987 roku w sprawie III CZP 91/96 obowiązek małżonka z art. 27 k.r.o. nie powstaje i nie zależy od tego, czy drugi małżonek znajduje się w niedostatku, lecz od tego, by jeden z małżonków nie mógł zaspokajać swoich potrzeb w takim zakresie, w jakim może to uczynić małżonek drugi.

W związku z tym, jeśli jeden z małżonków nie przekazuje zarobionych przez siebie środków finansowych na rodzinę, przez co obniża stopę życiową drugiego małżonka i dzieci, która jest niższa od stopy życiowej jaką sam ma, to można go zobowiązać do przekazywania takich środków na drodze postępowania sądowego. Zgodnie z art. 28§ 1 k.r.o., sąd może również nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane bezpośrednio do rąk drugiego małżonka, np. aby pracodawca wypłacał wynagrodzenie bezpośrednio na rachunek bankowy drugiego małżonka. 

Adw. Monika Mazur
Kontakt bezpośredni: monika.mazur@prawnik-kalisz.pl