Norbertanie w Złotym Mieście

Norbertanie w Złotym Mieście

Praga nazywana Złotym Miastem ma podobno sto wież. Do najciekawszych miejsc, które można w niej zobaczyć należy klasztor norbertanów.

Stolica Czech położona jest oczywiście nad Wełtawą. Nazwa Złote Miasto pochodzi z XIV wieku, właśnie wtedy Karol IV polecił pozłocić wieżę Zamku na Hradczanach. Potem Rudolf II Habsburg kazał sprowadzić tu alchemików, by opracowali recepturę otrzymywania złota. Podziwiając panoramę miasta wśród wielu wież można dostrzec te należące do klasztoru norbertanów.

Strahovský Klášter
Położony na szczycie wzgórza klasztor norbertanów na Strahowie, czyli po czesku Strahovský Klášter, istnieje już od 1143 roku. Na początku jego istnienia zakonnicy przybyli tu z niemieckiego Steinfeld. Ufundowany przez Władysława II klasztor przetrwał pożary, wojny i władzę komunistyczną, przez którą w 1950 roku został zamknięty, a wielu zakonników aresztowano. Norbertanie mogli tu powrócić po 40 latach. Obecnie w klasztorze, który należy do najstarszych budowli romańskich Europy, modli się kilkudziesięciu norbertanów. Dodam, że to zgromadzenie zakonne kanoników regularnych zostało założone w 1120 roku we francuskiej miejscowości Prémontré przez św. Norberta z Xanten, które oparte zostało na regule św. Augustyna z Hippony. Kiedyś zakon norbertanów obejmował 665 opactw i probostw. Obecnie na świecie jest ponad 1400 zakonników w 51 domach. Od dnia przeniesienia relikwii św. Norberta z Magdeburga w XVII wieku praski klasztor jest głównym klasztorem premonstratensów. Jego obszar obejmuje kościół św. Rocha, bazylikę Wniebowzięcia NMP (tu na organach grał sam Wolfgang Amadeusz Mozart), galerię obrazów, wyjątkową klasztorną bibliotekę i przylegające do klasztoru ogrody. Ale o nich za chwilę. Najpierw o norbertanach, bo nazwa tego zakonu nie brzmi dla nas, Polaków znajomo. Nic dziwnego, obecnie u nas są tylko siostry norbertanki.

Kontemplacja i apostolstwo
Zarówno założycielem norbertanek i norbertanów jest oczywiście św. Norbert, który urodził się w Xanten (Niemcy) w 1080 roku w rodzinie szlacheckiej. Będąc kanonikiem tytularnym przeżył doświadczenie radykalnego nawrócenia w 1115 roku. W końcu został wyświęcony na kapłana i stał się krzewicielem reformy gregoriańskiej. Kiedy zatrzymał się we francuskiej diecezji Laon, w miejscu o nazwie Premontre, przyłączyli się do niego uczniowie duchowni i świeccy. Zaczęli oni prowadzić życie wspólnotowe, kontemplacyjne i apostolskie w parafiach według reguły św. Augustyna. W 1126 roku Norbert został mianowany arcybiskupem Magdeburga. Jego następca św. Hugues de Fosses zajął się organizacją zakonu norbertanów, nadając mu strukturę trwającą do czasów nam współczesnych.

Kościoły i biblioteka z ksyloteką
Wróćmy na praskie wzgórze,. w tym miejscu najważniejszy jest kościół opacki, czyli obecnie bazylika Wniebowzięcia NMP. Znajdują się w niej relikwie św. Norberta i św. Urszuli. Pierwszą świątynię wzniesiono już w II połowie XII wieku. Krótko potem strawił ją pożar, ale bardzo szybko - w 1263 roku, wybudowano nową. Do dzisiaj zachowały się z niej tylko niektóre elementy. Obecnie możemy przede wszystkim obejrzeć to, co zbudowano w XVIII wieku pod kierunkiem architekta Anselimo Lurago. Z zewnątrz zobaczymy piękną fasadę, barokowe hełmy usytuowane po bokach świątyni i dwie wieże. Idąc dalej, na terenie klasztoru można wejść do niewielkiego kościoła pw. św. Rocha zbudowanego w XVII wieku. Ufundował go sam cesarz Rudolf II jako podziękowanie za cofnięcie się epidemii dżumy.
W klasztorze znajduje się także wspaniała biblioteka strahovska z około 200 tysiącami starodruków, rękopisów, inkunabułów i nie tylko. Może ona poszczycić się najobszerniejszym, najstarszym i najcenniejszym księgozbiorem w Czechach. Do najsłynniejszych wnętrz biblioteki należą Sala Teologiczna (pierwotnie nazwana Biblioteką Opata) z XVII wieku i Sala Filozoficzna zbudowana sto lat później. Obecnie w Sali Teologicznej można zobaczyć różne wydania Biblii, zabytkowe globusy ziemskie i astronomiczne. Tu umieszczony został napis: „Initium sapientiae - timor Domini” (początek mądrości – bojaźń przed Bogiem), który zawiera w sobie myśl przewodnią sali. Natomiast w Sali Filozoficznej można m. in. podziwiać cykl malowideł przedstawiających wybitne postacie historii powszechnej. W łączniku między salami znajduje się gabinet osobliwości.
Jego najcenniejszym eksponatem jest Ewangeliarz Strahowski z Trewiru z lat 860-865, do którego wszyto cztery całostronicowe podobizny Ewangelistów. Można też tu podziwiać ksylotekę, czyli bibliotekę dendrologiczną, z XIX wieku. Zawiera ona 68 woluminów, z których każdy jest monografią poszczególnych gatunków drzew. Okładki tomów zostały zrobione z omawianego drzewa, a w ich wnętrzach umieszczono zielniki z korzeniami i liśćmi, natomiast grzbiety wykonano z kory.

Tekst Renata Jurowicz