(Nie)nakazane i ruchome

(Nie)nakazane i ruchome

Święta nakazane, ważne i ruchome - dlaczego tak o nich mówimy i w które z nich uczestniczymy we Mszy Świętej? To pytanie pojawi się zapewne w obchodzone już niedługo święto Ofiarowania Pańskiego.

Święto Ofiarowania Pańskiego przypada 2 lutego i obchodzone było już w IV wieku w Jerozolimie, a dwa wieki później pojawiło się również w Kościele zachodnim.

w 40 dzień
Jest ono zakorzenione w Starym Testamencie, dokładnie w historii ocalenia pierworodnych synów Izraela podczas niewoli egipskiej. Na pamiątkę tego wydarzenia każdy pierworodny syn u Żydów był uważany za własność Boga i dlatego 40 dnia po jego urodzeniu zanoszono go do świątyni w Jerozolimie, składano w ręce kapłana, a następnie wykupywano za symboliczną opłatą pięciu syklów. W czasach Jezusa równało się to zarobkowi 20 dni pracy robotnika niewykwalifikowanego. „Równocześnie z obrzędem ofiarowania i wykupu pierworodnego syna łączyła się ceremonia oczyszczenia matki dziecka. Z tej okazji była ona zobowiązana złożyć ofiarę z baranka, a jeśli jej na to nie pozwalało zbyt wielkie ubóstwo - przynajmniej ofiarę z dwóch synogarlic lub gołębi. Fakt, że Maryja i Józef złożyli synogarlicę, świadczy, że byli bardzo ubodzy” - przeczytamy w wyjaśnieniach związanych z świętem Ofiarowania Pańskiego. Stąd to święto przypada 40 dnia po Bożym Narodzeniu. To pamiątkę tego, że Jezus został ofiarowany w świątyni jerozolimskiej i Maryja dokonała obrzędu oczyszczenia. Dlaczego więc święto Ofiarowania Pańskiego w Polsce nazywane jest Matki Bożej Gromnicznej?

Razy dziewięć
Nazwa Matki Bożej Gromnicznej kojarzy się ze świecą nazywaną gromnicą, ale „W ten sposób uwypukla się fakt przyniesienia przez Maryję małego Jezusa do świątyni. Obchodom święta towarzyszyła procesja ze świecami. W czasie ofiarowania Jezusa starzec Symeon wziął Go na ręce i wypowiedział prorocze słowa: „Światłość na oświecenie pogan i na chwałę Izraela” (Łk 2, 32). Według podania procesja z zapalonymi świecami była znana w Rzymie już w czasach papieża św. Gelazego w 492 roku. A od X wieku upowszechnił się obrzęd poświęcania świec, których płomień symbolizuje Jezusa - Światłość świata” - stwierdzono dalej. W święto Matki Bożej Gromnicznej w Polsce kończy się okres śpiewania kolęd, znikają z kościołów i domów żłóbki i choinki, by pojawić się w następne Boże Narodzenie.
Z kolei od 1997 roku święto 2 lutego w Kościele katolickim obchodzone jest również jako Dzień Życia Konsekrowanego, czyli dzień sióstr, braci, ojców zakonnych. Został on ustanowiony przez św. Jana Pawła II i poświęcony modlitwie za tych, którzy są w różnych zakonach i zgromadzeniach, stowarzyszeniach życia apostolskiego i instytutach świeckich. Dodam jeszcze, że Ofiarowanie Pańskie nie jest świętem nakazanym, za chwilę, co to oznacza, ale najpierw o tych, które nazywamy nakazanymi.

Msza Święta i odpoczynek
Wprawdzie słowa „nakaz”, „obowiązek” czasami nie kojarzą nam się dobrze, ale w tym wypadku miejmy nadzieję, że ten nakaz będzie połączony z potrzebą serca. W słowniku „nakazywać” tłumaczy się między innymi po prostu „polecić coś zrobić, wymagać czegoś”. W święta nakazane Kościół wymaga od nas tak jak w każdą niedzielę przede wszystkim udziału we Mszy Świętej. Mamy też w te dni tak jak w Dzień Pański odpocząć, powstrzymywać się od prac niekoniecznych. O obowiązku uczestniczenia we Mszy Świętej w niedziele i święta nakazane przypomina Katechizm Kościoła Katolickiego: „Przykazanie kościelne określa i precyzuje prawo Pańskie: «W niedzielę oraz w inne dni świąteczne nakazane wierni są zobowiązani uczestniczyć we Mszy Świętej»” (2180). Przypominając o tym KKK nie tylko oparł się na obowiązującym nas przykazaniu kościelnym, ale zacytował dokładnie, co mówi na ten temat Kodeks Prawa Kanonicznego, przypomnę: „W niedzielę oraz w inne dni świąteczne nakazane, wierni są zobowiązani uczestniczyć we Mszy Świętej oraz powstrzymać się od wykonywania tych prac i zajęć, które utrudniają oddawanie Bogu czci, przeżywanie radości właściwej dniowi Pańskiemu oraz korzystanie z należnego odpoczynku duchowego i fizycznego” (kan. 1247).
Obecnie w Polsce jest 9 świąt nakazach i są to uroczystości: Świętej Bożej Rodzicielki, Objawienia Pańskiego - Trzech Króli, Zmartwychwstania Pańskiego - Wielkanoc, Wniebowstąpienia Pańskiego, Zesłania Ducha Świętego - Zielone Świątki, Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej - Boże Ciało, Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Wszystkich Świętych i Narodzenia Pańskiego.

Chcę, ale nie muszę
W inne ważne święta wprawdzie nie ma obowiązku uczestniczenia we Mszy Świętej, ale warto w te dni w niej uczestniczyć z potrzeby, jakby nakazu swojego serca. Polscy biskupi również zachęcają do udziału w liturgii w te święta. Należą do nich - wspomniane już Święto Ofiarowania Pańskiego (2 lutego), Środa Popielcowa (w tym roku 2 marca), uroczystość św. Józefa (19 marca), uroczystość Zwiastowania Pańskiego (25 marca), Triduum Paschalne (w tym roku 14 -16 kwietnia), Poniedziałek Wielkanocny (w tym roku 18 kwietnia), uroczystość NMP Matki Kościoła (w tym roku 6 czerwca), uroczystość NMP Królowej Polski (3 maja), uroczystość Świętych Piotra i Pawła (29 czerwca), uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP (8 grudnia) i święto św. Szczepana, pierwszego męczennika (26 grudnia).
Raz po raz w tym wymienianiu uroczystości i świąt oraz ich dat pojawiło się podkreślenie: „w tym roku”, to znaczy, że każdego roku przypadają one innego dnia i mówimy o nich, że są „ruchome”. By wyznaczyć datę takiego święta czy uroczystości trzeba trochę policzyć. Na przykład - uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego powinna przypadać 40 dni po Wielkanocy, bo Jezus 40 dni po swoim zmartwychwstaniu wstąpił do nieba. Ale w tym przypadku polscy biskupi zdecydowali zgodnie z dekretem watykańskiej Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów umożliwiającym przeniesienie tego święta na najbliższą niedzielę w krajach, gdzie dzień ten nie jest ustawowo wolny od pracy. Czyli od 2004 roku w Polsce uroczystość ta obchodzona jest w VII Niedzielę Wielkanocną. Trudniej jest obliczyć datę Wielkanocy, na dodatek była ona przedmiotem sporów, ale o tym innym razem. Poza tym ze świąt nakazanych stałej daty nie mają uroczystości Zesłania Ducha Świętego i Bożego Ciała.

Renata Jurowicz