TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 29 Marca 2024, 13:41
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Milczący święty

Milczący święty

Ceną za milczenie była dla Świętego Jana Nepomucena jego męczeńska śmierć. Mimo tortur nie zdradził tajemnicy spowiedzi. Był i jest patronem dla kapłanów - spowiedników. W oczach ludu stał się Świętym chroniącym przed „gniewem” wód, dlatego jego figury i obrazy umieszczano w pobliżu rzek.

Żyjący w XIV wieku Święty Jan Nepomucen wywodził się z miejscowości Pomuk (Nepomuk). Był czeskim kapłanem, doktorem prawa po studiach odbytych w Pradze i Padwie, kanonikiem regularnym od Świętego Augustyna (przy kolegiacie pod wezwaniem Świętego Idziego w Pradze), proboszczem w Wyszehradzie i Zatoce, notariuszem sądowym oraz wikariuszem generalnym biskupa Pragi Jana z Jenstein.

Wierny „Apostoł konfesjonału”
Jako „Apostoł konfesjonału” i niezłomny w dochowaniu tajemnicy spowiedzi kapłan, Święty Jan Nepomucen stał się także patronem jezuitów, którzy zresztą przyczynili się bardzo do rozwoju jego kultu. Zdrady owej tajemnicy od Świętego domagał się król Wacław IV Luksemburczyk, chcący poznać szczegóły ze spowiedzi swojej małżonki Zofii. Wymowny gest dwóch palców dotykających ust symbolizuje w tym kontekście, u czeskiego Męczennika, milczenie będące milczeniem spowiednika. Z takim gestem ukazuje Świętego Jana Nepomucena na przykład płaskorzeźba z Chropaczowa. Symbolem milczenia spowiednika jest także, w ikonografii tego Kapłana, zamknięta na kłódkę książka, klucz kojarzący się z jego uwięzieniem, napis tacui oznaczający z łaciny „milczałem”, zapieczętowany list, ryba i język. Książka bez kłódki stanowi natomiast u tego Męczennika atrybut teologa i uczonego. Jeśli chodzi o ostatni z wymienionych atrybutów, po mającej miejsce w czasie procesu kanonizacyjnego w 1725 roku identyfikacji szczątków Świętego odnaleziono jego zasuszony język, który następnie w ciągu kilkunastu minut odzyskał swój pierwotny kształt i naturalny, czerwony kolor.
Spowiedź królowej Zofii u Świętego Jana Nepomucena ukazuje relief zdobiący cokół pomnika przedstawiającego tego Świętego, a znajdującego się na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu. Z racji niezdradzenia tajemnicy owej spowiedzi Święty Jan Nepomucen czczony był też w Polsce jako wzorzec i patron spowiedników. Rodzimy kult Świętego Czecha znalazł swoje odzwierciedlenie na przykład w sytuowaniu ukazujących go posągów w rozmaitych sanktuariach, dokąd licznie przybywali pielgrzymi, i gdzie istotnym elementem kapłańskiej posługi było udzielanie im rozgrzeszenia.
Przypisane Świętemu Janowi Nepomucenowi atrybuty mówią nam również o charakterze jego pobożności. Trzymany przez niego krzyż nie jest tylko krzyżem odpustowym na godzinę śmierci, ale przypomina on też o wielkiej czci Męczennika sakramentu pokuty dla Ukrzyżowanego, wyrażającej się często w wielogodzinnej kontemplacji Chrystusowej męki. Rzadziej, ale także, ukazuje się Świętego Jana Nepomucena z modlitewnikiem i różańcem. Z atrybutów tego Męczennika należy wymienić jeszcze zamek. Budowla ta nawiązuje do funkcji, jakie Święty pełnił na dworze biskupim i monarszym. Ponadto wskazuje ona na uwięzienie Świętego Jana Nepomucena, przed jego męczeńską śmiercią, w lochach należącego do króla kasztelu.

Męczeństwo w odmętach Wełtawy
Za dochowanie tajemnicy spowiedzi zrzucono Świętego Jana Nepomucena nocą 20 marca 1393 roku z praskiego Mostu Karola do rzeki Wełtawy. Ten właśnie moment przedstawił na swoim XVIII-wiecznym obrazie malarz Szymon Czechowicz. Nad pływającym w wodach rzeki ciałem Męczennika, wokół jego głowy miało pojawić się pięć płomieni na wzór gwiazd tworzących świetlisty nimb. Według legendy wieniec z pięciu gwiazd wskazał miejsce w Wełtawie, w którym znajdowało się umęczone ciało Świętego Jana Nepomucena. Jeszcze inna wersja opowieści podaje, że owe pięć gwiazd przekazała Świętemu w czasie wizji Matka Boża. O rodzaju męczeńskiej śmierci czeskiego Kapłana mówią nam także takie atrybuty jak ryby, woda, lilie wodne i most. Za tym, że była to śmierć męczeńska, przemawia natomiast liść palmy.
Historia ostatnich dni Świętego Jana Nepomucena na ziemi w jednej z wersji jego żywota każe upatrywać przyczyny śmierci Kapłana w niezdradzeniu przez niego tajemnicy spowiedzi. Jednakże istnieje jeszcze inne wyjaśnienie kresu doczesnej egzystencji czeskiego Męczennika. Biskup Jan z Jenstein wysłał Jana Nepomucena wraz z księżmi Mikołajem Puchnikiem i Bogusławem Knoblochem do króla, by załagodzili nowy zatarg powstały na skutek konfliktu, w jaki hierarcha popadł z władcą. Uniósłszy się w trakcie „negocjacji” gniewem, król uwięził i poddał biskupich delegatów torturom, następnie dwóch z nich uwolnił, oprócz Jana Nepomucena, na którym skupił cały swój gniew. Kiedy po śmierci Męczennika, wyłowiono jego ciało, spoczęło ono wpierw w kościele pw. Świętego Krzyża, a potem, od XVIII wieku, w katedrze pw. Świętego Wita w Pradze, gdzie znajduje się do dzisiaj.
Święty, który stracił życie w wodzie, przez ludową pobożność, związany został na zawsze z tym żywiołem. Strzegł, jak wierzono, mostów, chronił przed powodzią, opiekował się tonącymi i samą zdarza się, że groźną wodą. Wypraszał opady deszczu i umiarkowane roztopy oraz miał w swej pieczy studnie i źródła, zapobiegając ich wysychaniu. Dlatego też umieszczano wyobrażające go rzeźby w pobliżu źródeł i studni, ale i w pobliżu rzek, na przykład na mostach. Zwyczaj ten zainicjowała pochodząca z 1683 roku rzeźba z Mostu Karola w Pradze. Ponadto w czeskim Kapłanie lud upatrywał Świętego, który troszczy się również o łąki, pola i zasiewy oraz chroni przed gradobiciem. Święty Jan Nepomucen miał też patronować młynarzom, gdyż wierzono, że wrzucony został do Wełtawy z przywiązanym do niego kamieniem młyńskim. Jest także patronem Pragi, stolicy Czech, mostów i dobrej sławy. Chrześcijańska tradycja uczyniła go również skutecznym orędownikiem w oszczerstwie, chroniącym także przed obmową, oraz w czasie spowiedzi. Beatyfikował go papież Innocenty XII w 1721 roku, a osiem lat później kanonizował papież Benedykt XIII.

Justyna Sprutta

 Szymon Czechowicz „Męczęńska śmierć Świętego Jana Nepomucena”; Święty Jan Nepomucen w Farze w Poznaniu; Szymon Czechowicz „Jan Nepomucen”; Święty Jan Nepomucen z Kolumny Trójcy Świętej w Bystrzycy Kłodzkiej

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!