Łzy Hioba

Łzy Hioba

Potoczna nazwa łzawnicy ogrodowej to łzy Hioba, która nawiązuje do biblijnej postaci symbolizującej cierpienie i wytrwałość w wierze w obliczu nieszczęścia. Natomiast na Filipinach i w Boliwii z nasion tej rośliny wytwarza się różańce.

Łzawnica ogrodowa (Coix lacryma-jobi) to wysoka trawa z rodziny wiechlinowatych (Poaceae), osiągająca w naturze 1–3 m wysokości. Jej mocne, rozgałęzione łodygi mają ponad 10 węzłów. Zielone liście łodygowe są naprzemianległe. Blaszki liściowe są lancetowate i zaostrzone na końcu. Naturalnie łzawnica występuje w Azji Południowo-Wschodniej, skąd w starożytności trafiła do północnych Chin i Indii. W innych częściach świata początkowo uprawiano ją w ogrodach jako roślinę jednoroczną, a z czasem zadomowiła się w południowych Stanach Zjednoczonych i w rejonach tropikalnych Nowego Świata. Łzawnica najlepiej rośnie na wyżej położonych terenach, gdzie warunki nie sprzyjają uprawie ryżu i kukurydzy. Jej nasiona, sprzedawane są jako „chiński jęczmień perłowy”, choć prawdziwy jęczmień (Hordeum) należy do innego rodzaju.

W Polsce jest rośliną jednoroczną, osiągającą 50–60 cm wysokości. Latem wytwarza kwiatostany złożone z licznych, drobnych, żółtawych kwiatów. Łodygi są sztywne, liście szablaste, częściowo zwisające. Ozdobą rośliny są duże nasiona – początkowo zielonkawe, następnie fioletowe, a w końcu szarobiałe, o kształcie przypominającym spadającą kroplę wody. Polska potoczna nazwa to „łzy Hioba”, która odnosi się do biblijnej postaci, symbolizującej cierpienie i wytrwałość w obliczu nieszczęścia. Charakterystyczny kroplowaty kształt nasion skojarzono z łzami spływającymi po policzkach cierpiącego Hioba, co nadało roślinie symboliczne znaczenie cierpliwości i wytrwałości. W kulturze anglojęzycznej nazwa Job’s Tears funkcjonuje jako oficjalna nazwa gatunku. W Niemczech roślina ta występuje także pod różnymi nazwami potocznymi, takimi jak: „łzy Chrystusa”, „łzy Marii” czy „łzy Mojżesza”.
Łzawnica jest wykorzystywana jako roślina spożywcza, o właściwościach leczniczych oraz jako pasza dla zwierząt. Dojrzałe, wysuszone nasiona nadają się do tłoczenia jadalnego oleju. W Azji Wschodniej nasiona spożywa się powszechnie w postaci suszonej i gotowanej. Uprawiane odmiany mają miękką łuskę, co ułatwia gotowanie, a niektóre odmiany młóci się bez trudu, uzyskując słodkie, odżywcze ziarna. W Kambodży ziarna stosuje się głównie w medycynie ludowej i deserach, natomiast w Tajlandii popularne są napoje – herbaty i mleko sojowe z dodatkiem „łez Hioba”. Ziarna można przyrządzać podobnie jak ryż, spożywać na surowo lub mielić na mąkę, wykorzystując te same maszyny co przy ryżu.

Twarde, białe nasiona łzawnicy od wieków wykorzystywano do wyrobu naszyjników, różańców i innych ozdób. Dzięki naturalnym otworom nie wymagają dodatkowego nakłuwania. W niektórych regionach Indii, Mjanmaru, Laosu, Tajwanu i Korei pasma z nasion tego gatunku służą jako buddyjskie paciorki modlitewne. Różańce z nasion łzawnicy wytwarza się m.in. na Filipinach i w Boliwii. 

Tomasz Dymny – dendrolog, hortiterapeuta, inspektor nadzoru terenów zieleni, zastępca dyrektora Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego ds. Arboretum Wojsławice. W wolnym czasie wolontariusz w Zakładzie Opiekuńczo-Leczniczym Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety w Dzierżoniowie. Miłośnik podróży i odkrywania nowych miejsc, a także pasjonat "dzikiej kuchni”.

Tomasz Dymny
Zdjęcie: Tomasz Dymny