Kwiat Świętej Nocy

Kwiat Świętej Nocy 

Kiedyś franciszkanie w Meksyku wykorzystywali tę roślinę w obchodach Bożego Narodzenia. W układzie jej liści dopatrywali się symbolu Gwiazdy Betlejemskiej.

Wilczomlecz nadobny (Euphorbia pulcherrima) znany szerzej pod potocznymi nazwami, tj. poinsecja lub gwiazda betlejemska należy do rodziny wilczomleczowatych (Euphorbiaceae). Pochodzi z Meksyku i Ameryki Środkowej. W naturze rośnie w wilgotnych, zalesionych wąwozach i dolinach, w gorących lasach monsunowych zrzucających liście w porze suchej, a także w lasach zimozielonych i górskich lasach mglistych. Spotykana jest również w zaroślach kserotermicznych, przy drogach, nad rzekami i strumieniami oraz skrajach lasów.

Nazwa rodzajowa Euphorbia upamiętnia greckiego lekarza Euphorbusa, który w I w. leczył władcę Mauretanii, Jubę II. Nazwa gatunkowa pulcherrima po łacinie znaczy „najpiękniejsza”. Europejczycy po raz pierwszy opisali roślinę w 1834 r., a swoją angielską nazwę zawdzięcza Joelowi R. Poinsettowi, pierwszemu ambasadorowi Stanów Zjednoczonych w Meksyku, który w XIX w. sprowadził roślinę do USA.
W naturze, wilczomlecz nadobny jest krzewem lub małym drzewem, osiągającym zazwyczaj od 0,6 do 4 m wysokości. Ma ciemnozielone, ząbkowane liście o długości 6–16 cm. Charakterystyczne, intensywnie zabarwione podsadki – najczęściej ognistoczerwone (u odmian: pomarańczowe, jasnozielone, kremowe, różowe, białe czy marmurkowe), często mylone są z płatkami kwiatów, choć w rzeczywistości są liśćmi. Ich zabarwienie powstaje w wyniku zjawiska fotoperiodyzmu: aby nabrały koloru, roślina potrzebuje okresów nieprzerwanej ciemności trwających co najmniej 14 godzin przez 6–8 tygodni, przy jednoczesnym dostępie do intensywnego światła dziennego. Kwiaty są drobne, żółte, rozdzielnopłciowe, niepozorne i pozbawione okwiatu. Zebrane są w charakterystyczne dla rodzaju Euphorbia kwiatostany zwane cyjancjami, osiągające 6–8 mm wysokości i 5–7 mm szerokości.

Mimo powszechnego przekonania roślina nie jest silnie trująca. Kontakt z nią lub jej przypadkowe spożycie może powodować lekkie nudności, wymioty lub biegunkę. Aztekowie uprawiali wilczomlecz nadobny w czasach prekolumbijskich, wykorzystując go do produkcji czerwonego barwnika i jako lek przeciwgorączkowy. Współcześnie w Meksyku i Gwatemali znany jest jako flor de nochebuena, czyli „kwiat wigilijny”, w Chile i Peru jako „korona Andów”. Od XVII w. franciszkanie w Meksyku wykorzystywali tę roślinę w obchodach Bożego Narodzenia. W układzie jej liści dopatrywali się symbolu Gwiazdy Betlejemskiej, czerwona barwa symbolizuje krew Chrystusa przelaną na krzyżu, natomiast białe „kwiaty” przedstawiają Jego czystość. Z rośliną wiąże się meksykańska legenda o biednej dziewczynce imieniem Pepita, która nie miała prezentu dla Dzieciątka Jezus. Po drodze do kościoła zebrała skromny bukiet chwastów i złożyła go u stóp żłóbka; wówczas rośliny cudownie rozkwitły jaskrawoczerwonymi kwiatami. Od tej chwili wilczomlecz znany jest tam jako Flores de Noche Buena „Kwiaty Świętej Nocy”. 

Tomasz Dymny

Tomasz Dymny – dendrolog, hortiterapeuta, inspektor nadzoru terenów zieleni, zastępca dyrektora Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego ds. Arboretum Wojsławice. W wolnym czasie wolontariusz w Zakładzie Opiekuńczo-Leczniczym Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety w Dzierżoniowie.