TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 29 Marca 2024, 07:32
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Kim był cesarz Neron?

Kim był cesarz Neron, czyli dlaczego Imperium nie jest tym, czym się wydaje? (1)

Nazwisko cesarza Nerona, czyli Lucjusza Domicjusza Ahenobarbusa, jest znane nawet osobom, które nie są specjalistami w dziedzinie historii starożytnego Rzymu. Można bez przesady powiedzieć, że jest on najbardziej znanym władcą Imperium Rzymskiego. Na przykładzie jego czasów można pokazać, jak naprawdę wyglądały kulisy polityki wczesnego Imperium Rzymskiego.

Przyszły imperator urodził się w arystokratycznej rzymskiej rodzinie Domicjuszy, noszących charakterystyczny przydomek Ahenobarbus (Miedzianobrody). Ród Domicjuszy był bogaty, sławny i spowinowacony z panującą dynastią julijsko-klaudyjską. Był rodem pochodzenia plebejskiego, a jego pierwszym wpływowym członkiem był Gnaeus Domitius Calvinus, konsul roku 332 przed Chr. Rodzina niebawem podzieliła się na dwie gałęzie: Ahenobarbii i Calvinii (ten ostatni przydomek pochodzi od łacińskiego słowa calvus – łysy).

Plebejusze w Rzymskiej Republice

Plebejusze z IV wieku przed Chr. należeli do wzbogaconych, ambitnych rodzin, domagających się udziału we władzy i walczących z patrycjuszami o dominację nad Rzymską Republiką. Posiadali własną, brutalną i skuteczną organizację polityczną, która przemocą wymuszała zmianę kierunku polityki państwa. Organizowali zbrojny opór przeciw elicie rządzącej, urządzali bunty, rozruchy i masową odmowę służby wojskowej. Plebejska organizacja była tak naprawdę alternatywnym państwem z centrum na Awentynie, własnymi bojówkami i ściśle chronionymi przywódcami, trybunami ludowymi. Plebejusze przysięgali, że jakakolwiek agresja skierowana przeciw trybunom będzie pomszczona śmiercią patrycjuszy. Konsulowie i inni arystokraci byli bezwzględnie mordowani przez plebejską mafię. W 368 roku przed Chr. Senat rzymski został zmuszony do uchwalenia ustawy Lex Licinae Sextiae, która dopuszczała plebejuszy do najwyższych urzędów, w tym do konsulatu. Już wcześniej umożliwiono zamożnym plebejuszom wżenianie się w rodziny patrycjuszowskie, mocą ustawy Lex Canuleia uchwalonej w 445 roku przed Chr.
Domicjusze skorzystali z nowych możliwości robienia kariery politycznej i powiększania majątku. Rodzina wydała bardzo wielu konsulów, wodzów i dyplomatów, którzy wydatnie przyczynili się do rozrostu Imperium Rzymskiego i partycypowali w zyskach z jego budowy. Konsul Gnaeus Domitius Calvinus Maximus odniósł w 283 roku przed Chr. wielkie zwycięstwo nad Etruskami i Celtami nad Jeziorem Wadymońskim. Marcus Domitius Calvinus był w 118 roku przed Chr. rzymskim posłem, który dotarł na Kretę w misji dyplomatycznej. W czasie wojen domowych w I wieku przed Chr. rodzina podzieliła się na frakcje, stojące bądź po stronie popularów, Cezara i Oktawiana, bądź popierające optymatów, Sullę i Pompejusza. Nie uszczupliło to majątku i wpływów politycznych klanu. Posiadała ona wielkie majątki ziemskie i rezydencje w Etrurii, pod Rawenną, w okolicach Rzymu i w Baiae nad Zatoką Neapolitańską.

Zła sława konsula

Ojcem Nerona był Gnaeus Domitius Ahenobarbus, konsul w roku 32 po Chr., spokrewniony z rodziną cesarza Augusta. Od wczesnej młodości był okryty złą sławą. Określano go jako człowieka podłego, nikczemnego i nieuczciwego. Ta opinia była w pełni uzasadniona. Swetoniusz pisze, że Gnaeus w czasie pełnienia urzędu w Syrii zabił swojego wyzwoleńca, bo ten odmówił wypicia wielkiej ilości wina na uczcie, podczas, kiedy inni goście byli już mocno pijani. Rozmyślnie przejechał swoim rydwanem dziecko na Via Appia, a potem na Forum Romanum wybił oko pewnemu ekwicie, który odważył się z nim nie zgadzać. Ahrnobarbus był znany z wielkich afer finansowych. Notorycznie oszukiwał bankierów na niemal wszystkich swoich transakcjach. Kiedy był pretorem, przywłaszczył sobie nagrody, które były przeznaczone dla zwycięskich woźniców ścigających się w Circus Maximus. Uwiódł i zgwałcił niezliczoną ilość kobiet, dopuścił się też kazirodztwa.
Działo się to w czasach Tyberiusza, kiedy Rzymem rządził wszechwładny prefekt pretorianów, Lucjusz Eliusz Sejan. W rok po egzekucji Sejana, Ahenobarbus został konsulem, musiał być zatem bardzo wpływowy i ustosunkowany. Cesarz Tyberiusz chciał skazać go na śmierć za zdradę stanu, cudzołóstwo i inne zbrodnie, ale przeszkodziła mu w tym śmierć. Gnejusz poślubił swoją kuzynkę, a siostrę cesarza Kaliguli, Agrypinę Młodszą, która miała stać się matką Nerona. Przyszły cesarz - tyran przyszedł na świat 15 grudnia 37 roku po Chr. w rodzinnej posiadłości Domicjuszy w Antium, jako Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus. Podobno Gnejusz Ahenobarbus miał po narodzeniu syna powiedzieć, że ze związku jego i jego żony, może się narodzić tylko potomek zgubny dla ludzi i państwa.
Gnejusz zmarł, kiedy Neron miał trzy lata. Agrypina była równie zepsuta jak jej mąż, a jej namiętnością były polityczne intrygi. Zaraz po śmierci męża zaczęła montować spisek, który miał na celu obalenie jej brata, cesarza Kaliguli. Władca zorientował się w porę i wygnał Agrypinę na wyspę Ventotene (w archipelagu Wysp Pontyjskich), na której dwa tysiące lat później reżim Mussoliniego założył obóz dla więźniów politycznych. Neronowi zabrano spadek po ojcu, a jego wychowaniem zajęła się ciotka, Domicja Lepida. Kiedy Kaligula został zamordowany, Agrypina wróciła do Rzymu, syna i swojego ulubionego zajęcia, czyli politycznych manipulacji. Próbowała „poderwać” wodza Serwiusza Sulpicjusza Galbę, który był wierny swojej żonie, Aemilii Lepidzie i nie był zainteresowany siostrą Kaliguli. Wybuchła afera obyczajowa, która skończyła się publicznym spoliczkowaniem Agrypiny przez teściową Galby, w obecności zgromadzenia szacownych rzymskich matron.

Wojna dwóch kobiet

Agrypina poślubiła niezwykle bogatego senatora Gajusza Sallustiusa Passienusa Crispusa, który wkrótce zmarł, pozostawiając jej i Neronowi ogromny majątek o wartości dwóch milionów sestercji. Prawdopodobnie Agrypina otruła go, by szybciej wejść w posiadanie jego majętności. Neron i jego matka posiadali już w tym momencie posiadłości zaliczające się do najrozleglejszych w Rzymie. Na dworze cesarskim postrzegano Agrypinę i jej syna jako szczególnie niebezpieczne i podstępne osoby, zdobywające wpływy w nikczemny sposób. Swetoniusz pisał, że „(…) Matka jego, zawezwana z powrotem do Rzymu, doszła do takiego wpływu, iż, według pogłosek, Messalina kazała udusić Nerona podczas snu (jako niebezpiecznego rywala Britannikusa). Mordercy jednak umknęli, przerażeni widokiem węża, który wypełznął z łóżka Nerona. (…)” (Swetoniusz, Żywoty Cezarów, Neron, 5). Ale Agrypina miała już na celowniku kolejnego ważnego mężczyznę, cesarza Klaudiusza. Na drodze do cesarza stała jednak jego żona Messalina i jej syn Brytannik. Aby zyskać popularność Agrypina napisała książkę o nieszczęściach swoich i swojej rodziny. W czasie igrzysk trojańskich w 47 roku po Chr. Agrypina i Neron byli witani przez ludność Rzymu głośniejszą owacją, niż Messalina i Brytannik. Dwie chorobliwie ambitne kobiety zaczęły ze sobą walczyć za pomocą swoich synów. Kiedy w 48 roku po Chr. Waleria Messalina została skazana na śmierć przez Senat za spiskowanie przeciw Klaudiuszowi, droga Agrypiny do władzy była otwarta. Agrypina napisała pamiętniki, w których oczerniała Messalinę, oskarżała o różne ekscesy i starała się zanegować prawo jej dzieci do tronu. Z tych pamiętników korzystali Tacyt i Swetoniusz i stąd wzięła się późniejsza fatalna opinia Messaliny. To od Agrypiny pochodzą zupełnie niewiarygodne szczegóły dotyczące prowadzenia się jej konkurentki. Dwie kobiety prowadziły wojnę o względy potężnego mężczyzny, cesarza Klaudiusza, nie wahając się używać wszelkich możliwych środków. Jest jasne, że w sytuacji, kiedy na Palatynie przebywał niedołężny cesarz otoczony przez dwie agresywne i żądne władzy kobiety, prawdziwe rządy musiały spoczywać w rękach innych osób.

Tekst Szymon Modzelewski
Zdjęcie: Aureus Nerona i Agrypiny, 54 rok po Chrystusie

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!