Imię Świętego Józefa

Imię Świętego Józefa

Samo znaczenie imienia przybranego ojca Jezusa Chrystusa wiele mówi o jego roli w dziejach zbawienia. Aby to zrozumieć, trzeba odwołać się do języka hebrajskiego i do Starego Testamentu.

Imiona w Piśmie Świętym często mają znaczenie, które odnosi się do życia i powołania osób. Tak więc imię Salomon oznacza „pokój Pana”, co odnosi się do stanu pokojowego, jakim cieszył się naród Izraela za czasów panowania tego króla. Imię Anna oznacza, że „Bóg ułaskawił” lub „okazał łaskę”. Odnosi się to do łaski otrzymanej przez niewiastę, którą Bóg uszczęśliwił potomstwem - przyszłym prorokiem Samuelem - po długim czasie niepłodności i modlitwy w tej intencji. A jakie jest znaczenie imienia Józef?

Dwaj Józefowie
Zanim odpowiemy na to pytanie, musimy zacząć od spostrzeżenia, że imię Józef po raz pierwszy w Biblii pojawia się w Księdze Rodzaju. Jest to imię syna patriarchy Jakuba i Racheli. W Nowym Testamencie zaś imię Józef pojawia się po raz pierwszy w genealogii spisanej przez św. Mateusza, gdzie czytamy, że „Jakub (był) ojcem Józefa, męża Maryi” (Mt 1, 16). Sam fakt, że św. Józef oraz Józef starotestamentowy mieli ojców o imieniu Jakub, jest subtelną podpowiedzią, że w poszukiwaniu znaczenia imienia Józef warto się przypatrzeć podobieństwom między dwoma Józefami. Te podobieństwa umożliwią nam głębsze spojrzenie na św. Józefa.

Józef Egipski
Księga Rodzaju podaje (Rdz 30; 37; 39-50), że Józefowi, synowi patriarchy Jakuba, wiele rzeczy Bóg objawiał poprzez sny. Podobnie działo się ze św. Józefem, do którego Bóg przemawiał we śnie. Oprócz tego starotestamentowy Józef znalazł się w Egipcie – po tym, jak został sprzedany przez swoich braci kupcom udającym się do Egiptu. Czy to nie kojarzy się nam z nowotestamentowym Józefem, który też udał się do Egiptu?
Zauważamy również, że w życiu obu Józefów pojawił się prześladowca. W Księdze Rodzaju był nim Potifar, który doprowadził do uwięzienia Józefa po fałszywym oskarżeniu, a w Ewangelii Mateusza prześladowcą był Herod, który pragnął zabić nowonarodzone Dzieciątko.
Józef Egipski, po opatrznościowym wyjściu z więzienia i otrzymaniu nominacji na wysoko postawionego urzędnika, uratował Egipcjan i ludzi innych narodowości - włącznie z rodzonymi braćmi - od głodu. Podczas klęski żywiołowej otworzył królewskie spichlerze i nakarmił potrzebujących. Podobnie św. Józef: nie tylko uratował swoją rodzinę przed zagładą, ale jednocześnie był jej żywicielem.
W końcu Józef starotestamentowy, ratując życie swoich braci, uratował też ich przyszłych potomków, stanowiących przyszły naród Izraela. W ten sposób przyczynił się do realizacji Bożego zamysłu, według którego Mesjasz miał się wywodzić z narodu Izraela. W podobnym sensie św. Józef podjął jakby ciąg dalszy owego zbawczego dzieła. Sprawił bowiem, że Syn Boży mógł żyć, dorastać, rozwijać się i w końcu osiągnąć zbawczy cel, jakim było wybawienie ludzkości z grzechu.

Znaczenie imienia Józef
Mając na uwadze podobieństwa między dwoma Józefami, możemy wrócić do pytania: jakie jest znaczenie imienia Józef? Przejdźmy więc do opisu nadania tego imienia starotestamentowemu Józefowi (Rdz 30, 23-24). Czytamy w Księdze Rodzaju, że gdy Rachela, żona patriarchy Jakuba, poczęła i urodziła mu syna, stwierdziła: „Zdjął Bóg ze mnie hańbę”. Następnie wyraziła pragnienie: „Oby Bóg dodał mi jeszcze drugiego syna”.
Większość polskich czytelników zada sobie pytanie: co mają wspólnego powyższe słowa z imieniem Józef? Odpowiedź może nam dać tylko język hebrajski. W tym języku imię Józef – Josef – może mieć bowiem dwa znaczenia. Pierwsze ma źródło w słowie, które oznacza m.in. „zdjąć” lub „usunąć”.
W związku z tym gdy Rachela mówi, że Bóg „zdjął” z niej hańbę, odnosi się do długiego czasu swojej niepłodności, która nie tylko ją unieszczęśliwiła, ale i spowodowała odrzucenie jej przez społeczeństwo. Dlatego też w języku hebrajskim słowo „zdjął” (z którego pochodzi hebrajskie imię Josef) przywołuje fakt ocalenia lub wybawienia Racheli z trudnej sytuacji. Była to też zapowiedź innych trudnych sytuacji, z których jej syn miał wybawić licznych ludzi przeżywających strapienia. Taką rolę odegrał on podczas panującego głodu, zwłaszcza względem swoich braci, którzy przybyli do niego z ziemi Kanaan, aby prosić o żywność.
Drugie znaczenie imienia Josef ma źródło w słowie, które oznacza „dodać”, „dać więcej”, „powiększyć” lub „ulepszyć”. Tak więc gdy Rachela prosi, aby Bóg „dodał jej jeszcze drugiego syna”, wyraża pragnienie, by Pan nie zatrzymał się na Józefie, ale by obdarował ją kolejnym potomstwem. W ten sposób słowo „dodać” łączy imię Josef z nadzieją, że należy się spodziewać czegoś więcej niż to, co istnieje obecnie.
W przypadku Racheli była to zapowiedź przyjścia na świat jej drugiego syna – Beniamina. Jednak na dłuższą metę to właśnie Bóg ciągle wkraczał w życie jej syna Józefa, aby obdarzyć go coraz większym błogosławieństwem. To samo uczynił dla osób korzystających z Jego dobroci i umiejętności.

Boża Opatrzność wobec Józefa
Znając dwa znaczenia imienia Józef – „usunąć” oraz „dodać” (lub „otrzymać więcej”) – jesteśmy bliżsi zrozumienia planów Bożej Opatrzności wobec obu Józefów. Józef – Josef – to ten, dzięki któremu to, co złe, zostaje usunięte, tak że wraca normalność, pokój i spokój, znikają wszelkie obawy i niebezpieczeństwa. Spełnia się to w życiu Józefa starotestamentowego, gdy dzięki Opatrzności Bożej zostaje uratowany w młodości z rąk swoich mściwych braci, a później omija go możliwy wyrok śmierci w Egipcie. Zostaje co prawda wtrącony do więzienia, ale nawet tam ratuje innych przed śmiercią. Po wyjściu z więzienia, dzięki temu, że rozwiązuje zagadkę snu faraona, wybawia naród egipski i inne narody (jak również swoich braci) z głodu.
Ponadto Bóg posługuje się Józefem Egipskim, aby dać więcej, niż ludzie potrzebują lub mogą przewidzieć. Widzimy to wówczas, gdy Bóg obdarowuje tych, którym ten człowiek pomaga, bardziej niż mogliby się spodziewać. Faraon, prosząc o wyjaśnienie snu, otrzymuje też podpowiedź, jak uchronić siebie i swój naród przed klęską. Poza tym bracia Józefa, przyszedłszy do niego jedynie po pomoc żywnościową, otrzymują o wiele więcej: ostatecznie zostają zaproszeni, aby osiedlić się w Egipcie wraz ze swoim ojcem Jakubem na dogodnych warunkach. Ale nawet Józef Egipski otrzymuje więcej, niż się spodziewał: myślał, że jedynie wyjdzie z więzienia, a otrzymał stanowisko dające mu władzę drugiej osoby po faraonie.
Tak więc doświadczenia Józefa Egipskiego i ludzi, którzy mają z nim do czynienia, potwierdzają podwójne hebrajskie znaczenie jego imienia: usunięcie czegoś złego oraz otrzymanie więcej dobrych rzeczy, niż można byłoby się spodziewać. A jak się to wszystko odnosi do Świętego Józefa?

Józefowe przywileje
Przeczysty małżonek Najświętszej Maryi Panny doświadczył Bożej interwencji wówczas, gdy dowiedział się, że Jego Małżonka poczęła za sprawą Ducha Świętego. Jednak działanie w jego życiu Opatrzności Bożej staje się podobne do jej działania w życiu Józefa Egipskiego, zwłaszcza wtedy, kiedy Bóg nakazuje mu udać się wraz z Rodziną do Egiptu, aby uciec przed Herodem. Obaj Józefowie trafiają do ziemi egipskiej w wyniku zagrożenia. Ważne jest to, że groźbę w obu przypadkach usuwa Bóg, zgodnie z hebrajskim znaczeniem źródłosłowu imienia Józef – „usunąć”, a w tym przypadku „Bóg usuwa”.
Przeszkody w życiu św. Józefa pojawiły się, zanim udał się do Egiptu, bo gdy dotarł do Betlejem z mającą porodzić Małżonką, nie mógł znaleźć odpowiedniego miejsca pobytu. Bóg jednak usuwał przeszkody, nawet jeżeli działanie Opatrzności Bożej nie zawsze było zrozumiałe, bo mimo wszystko Syn Boży musiał się znaleźć w żłobie. Ponadto jakże wielkie musiało być zdziwienie Józefa, gdy do Betlejem przybyli Mędrcy ze Wschodu z kosztownymi darami. Wolno przypuszczać, że te dary przydały się Świętej Rodzinie po opuszczeniu Betlejem i podczas pobytu w Egipcie. Opuszczając bowiem ziemię Izraela, Józef zostawił za sobą źródło utrzymania, jakim był warsztat ciesielski. W ten sposób dwie rzeczywistości zawarte w hebrajskim znaczeniu imienia Józef – usunięcie przeszkód i zagrożeń oraz otrzymywanie coraz więcej dowodów Bożej Opatrzności – stają się atutami życia Opiekuna Zbawiciela.

Nasz duchowy opiekun
Józefowe doświadczenie opieki Bożej może stać się i naszym doświadczeniem, jeżeli będziemy go prosić o pomoc. On, który został nazwany przez Kościół „postrachem duchów piekielnych”, uchroni nas przed zagrożeniem. Święty Józef weźmie na siebie naszą walkę z mocami ciemności, abyśmy nie musieli sami tej wojny toczyć. Przeczysty małżonek Najświętszej Dziewicy wesprze nas w usuwaniu tego wszystkiego, co uniemożliwia nam rozwój duchowy i moralny. Skoro sam otrzymywał od Pana Boga więcej, niż się spodziewał, to z pewnością pomoże nam nie tracić nadziei, gdy będzie nam się wydawać, że jesteśmy w sytuacji bez wyjścia.
Pod tym względem św. Józef jest potężnym orędownikiem w sprawach beznadziejnych, co zresztą potwierdzała wielokrotnie św. Teresa z Awili, gdy powierzała mu najtrudniejsze sprawy, a on nigdy jej nie zawiódł. Postanowiła, że każdy założony przez nią klasztor będzie pod wezwaniem św. Józefa, aby przyszłe problemy, których nikt jeszcze nie znał, zostały podjęte z wyprzedzeniem przez tego cudownego Orędownika w najskuteczniejszy sposób.
Kochajmy zatem św. Józefa i wołajmy do niego z czułością dzieci Bożych. A on nie tylko nas przeprowadzi bezpiecznie przez życie, nie tylko osłoni przed złem, ale też zaskoczy nas pięknymi rzeczami, których nawet nie jesteśmy w stanie się spodziewać.

Ks. Jacek Stefański