TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 29 Marca 2024, 17:01
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

I poganie przed Nim chylą czoło - Trzech Króli

I poganie przed Nim chylą czoło

Poklon

Jedni widzą w nich Magów, drudzy Mędrców, a jeszcze inni Królów. Kim więc byli owi tajemniczy Cudzoziemcy przynoszący dary nowo narodzonemu Mesjaszowi, o których wspomina ewangelista Mateusz i o których mówi apokryf?

Ponoć relikwie przybyłych do Betlejem Mędrców przechowywano w katedrze w Kolonii w Niemczech, w pięknej skrzyni wykonanej około 1220 roku przez Mikołaja z Verdun, jednego z najwybitniejszych złotników swojej epoki. W 1164 roku przeniesiono je do stolicy Nadrenii z Mediolanu.

Astronomowie, którzy okazali się Królami
W Mędrcach ze Wschodu widziano także astronomów. Pochodzący z Persji, Babilonu, Arabii lub Syrii podążali bowiem do Betlejem za gwiazdą. Ich obecność przy nowo narodzonym Jezusie mówiła i nadal mówi nam o zbawieniu jako darze przeznaczonym nie tylko dla Żydów, ale i dla pogan. Imiona Mędrców znamy z apokryfu, a widnieją one na przykład na bizantyńskiej mozaice kościoła Saint’Apollinare w Rawennie we Włoszech. Wschodnie korzenie Przybyszy sugerował natomiast następujący fragment Psalmu 71: „Królowie Tarszisz i wysp przyniosą dary, królowie Szeby i Saby złożą daninę”. W średniowieczu zaczęto w nich widzieć władców, dlatego począwszy od X stulecia dodawano im korony, o czym świadczy na przykład fresk z około 1123 roku, z kościoła Najświętszej Maryi Panny w Tahull w Hiszpanii.
Rozmaita była też liczba Mędrców. W katakumbach widzimy wizerunki dwóch, trzech, czterech, u Syryjczyków możemy natknąć się nawet na dwunastu, a skalne, średniowieczne malowidła Kapadocji ukazują nam na przykład sześciu. Niemniej jednak ze względu na ilość darów ofiarowanych Jezusowi w Betlejem „zaakceptowano” obecność przy stajence trzech Mędrców. Po ich powrocie do swego kraju i przyjęciu przezeń Chrystusowej nauki miano im udzielić w późniejszym czasie chrztu. Po swojej śmierci Mędrcy spoczęli w Savah na terenie Persji. Znany, włoski, trzynastowieczny podróżnik Marco Polo wspominał: „Jest w Persji miasto Savah, z którego wyszli trzej Magowie, kiedy udali się, aby pokłon złożyć Jezusowi Chrystusowi. W mieście tym znajdują się trzy wspaniałe i potężne grobowce, w których zostali złożeni Trzej Magowie. Ciała ich są aż dotąd piękne, zachowane cało, tak, że nawet można oglądać ich włosy i brody”. W VI wieku relikwie Mędrców, które dzięki cesarzowej Helenie znalazły się w Konstantynopolu, miał otrzymać biskup Mediolanu od bizantyńskiego cesarza. Dopiero w XII wieku opuściły one stolicę Bizancjum. Wtedy to, po zajęciu miasta, niemiecki władca Fryderyk I Barbarossa zabrał je do Kolonii.

Konno czy na wielbłądach?
Pierwszym przedstawieniem pokłonu Mędrców jest najprawdopodobniej malowidło ścienne z rzymskich katakumb Pryscylli, z tak zwanej Kaplicy Greckiej. Owi Mędrcy przedstawiani są, począwszy od tego fresku, w szatach frygijskich, na które składają się specyficzne chitony, spodnie i czapki. Owe szaty mają dowodzić wschodniego pochodzenia Przybyszy. Nie klęczą oni i nie stoją jeszcze przed Jezusem, ale zbliżają się z darami do zasiadającej na tronie – wraz z Dziecięciem na kolanach – Matki Bożej. W taki też sposób wyobrażono ich na przykład na pochodzącej z okresu po 431 roku (czyli po ustaleniu na Soborze Efeskim dogmatu o Bożym macierzyństwie Maryi) mozaice zdobiącej łuk triumfalny w rzymskiej Bazylice Santa Maria Maggiore, a także na mozaice ze wspomnianego już kościoła Sant’Apollinare Nuovo. Mędrcy ci zostali również w sztuce wiekowo zróżnicowani: Melchior to starzec, Baltazar jest mężczyzną w sile wieku, a Kacper to jeszcze młodzieniec. W okrytych na znak szacunku do sacrum rękach niosą oni złoto, kadzidło oraz mirrę. Złoto symbolizuje tutaj królewską godność Jezusa, kadzidło Jego boską naturę, a mirra przyzywa odkupieńczą śmierć i zmartwychwstanie Zbawiciela.
Trzem Królom-Mędrcom towarzyszą najczęściej wielbłądy, a uzasadnienie przedstawiania tych zwierząt jako ich wierzchowców znajduje się w następującym fragmencie rozdziału 60 Księgi Izajasza: „Zaleje cię mnogość wielbłądów – dromadery z Madianu i z Efy”. Wielbłądy widnieją w scenie Pokłonu na przykład na rzymskim sarkofagu z około 345 roku, odnalezionym pod Bazyliką św. Piotra na Watykanie. Często także wierzchowcami Królów-Mędrców są konie, o czym mówi nam choćby fresk z kościoła Św. Marcina w Zillis w Szwajcarii, datowany na około 1140 rok. Niekiedy też owi Królowie przedstawiani są w nimbach, chociaż na miniaturze z Fuldy pozbawiono ich tego atrybutu. Zresztą rzadko do 1300 roku pojawia się on w ich ikonografii. Na zachodzie Europy przedstawianie Mędrców w nimbach zapoczątkowuje swym freskiem w padewskiej Kaplicy Scrovegnich jeden z najwybitniejszych malarzy epoki gotyku Giotto di Bondone. On również zamiast betlejemskiej gwiazdy umieszcza na swoim malowidle kometę Halleya, zaobserwowaną w jego czasach na nocnym niebie. Zdarza się także, od XV wieku, że Królom towarzyszy orszak, na przykład na miniaturze z Godzinek (Modlitewnika) księcia De Berry, w którym to orszaku widnieje ciemnoskóra osoba. Z czasem jeden z Mędrców uzyska ciemną karnację i tym samym trzej Królowie będą reprezentować przed Jezusem znane wtedy kontynenty. Takimi ukaże ich w XVI wieku choćby niemiecki artysta Albrecht Altdorfer, umieszczając pokłon w ruinach być może Dawidowego pałacu. Natomiast flamandzki malarz Jan Bruegel Starszy przedstawi tę scenę w zimowym pejzażu rodzimych Niderlandów.
Pokłon Trzech Króli określa się też mianem adoracji Dzieciątka. Na obrazie Rogiera van der Weydena Królowie ci, klęcząc, adorują Dziecię widoczne na tle nieba, w promienistej aureoli przypominającej Hostię. Natomiast na fresku z około 1450 roku ze szwedzkiego kościoła w Uppland Dziecię głaszcze policzek najstarszego Króla. Następująco o pokłonie Trzech Króli pisał poeta Leopold Staff:
Cóż to wielkiego Magowie ze Wschodu,
żeście odkryli po roku podróży
Pana na sianie między bydłem, gnojem,
Gdy ja bez gwiazdy szczególnej przewodu,
Znalazłem Boga – błądząc wiele dłużej,
w jeszcze podlejszej stajni: w sercu swojem.

Tekst Justyna Sprutta

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!