TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 29 Marca 2024, 07:09
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Historia i archeologia Jerozolimy (V)

Historia i archeologia Jerozolimy (V)

Przez 70 lat niewoli babilońskiej Jerozolima była leżącym odłogiem stosem ruin. Wiele części miasta miało leżeć w ruinach jeszcze przez 150 lat. Depopulacja Judei była poważna i dotkliwa. Kraj cofnął się w rozwoju o kilkaset lat,stając się biednym, prowincjonalnym obszarem, zamieszkanym głównie przez ubogich rolników.

Dla wygnańców pozostających w Babilonii i dla samego judaizmu był to czas pod wieloma względami przełomowy. Dla samej Jerozolimy był to jednak okres spustoszenia i głębokiego upadku. Zniszczenia i depopulacja miasta są doskonale widoczne w materiale archeologicznym.


Odbudowa świątyni
Na terenie miasta Dawidowego i zachodniego wzgórza znaleziono nieco ceramiki z VI wieku przed Chr., co dowodzi, że w ruinach mogli przejściowo przebywać jacyś ludzie. Byli to jednak tylko uchodźcy i nędzarze. Ta tragiczna sytuacja zmieniła się w 538 roku przed Chr., kiedy Imperium Nowobabilońskie zostało pokonane i włączone do państwa perskiego króla Cyrusa Wielkiego. W skład tego nowego mocarstwa wszedł także Lewant, wraz z Judą i Jerozolimą. Tolerancyjna polityka perskiego króla stała się wielką szansą dla wygnanych Izraelitów, przebywających w Babilonie. Cyrus obiecywał odbudowanie świątyń i powrót wygnanych ludów do ich siedzib, co umożliwiało Judejczykom powrót do ojczyzny.
Pierwsi wygnańcy zaczęli wracać z Mezopotamii do Judei już w krótkim czasie po zwycięstwie Cyrusa nad Babilończykami. Ale dopiero w ostatnich latach rządów Cyrusa lub już za panowania Dariusza I do Judy wyruszyła duża grupa Izraelitów pod wodzą Zorobabela, pochodzącego z królewskiego rodu Dawida. Zorobabel stał się namiestnikiem małej prowincji Jehud, należącej do satrapii Zarzecza (Transeufratejskiej). Było to mikroskopijne terytorium w ogromnym perskim imperium, którego stolicą miała zostać Jerozolima. Miasto trzeba było jednak odbudować i to w szalenie trudnych warunkach. Największa grupa wygnańców powróciła około 521 roku przed Chr. Ludność, która pozostała na miejscu oraz pogańscy sąsiedzi wrogo odnosili się do repatriantów. Mimo wielkich trudności udało się powoli odbudować miasto, czyniąc to wielkim nakładem sił i środków. Osiedleńcy składali swoje bogactwa na najważniejszy cel, czyli odbudowę świątyni Pańskiej. Spory z miejscową populacją i ekskluzywizm repatriantów spowodowały, że sąsiadom odmówiono udziału w odbudowie Przybytku. Odbudowa świątyni trwała około pięć lat. Na miejscu zburzonego sanktuarium powstał nowy przybytek, zwany później Drugą Świątynią.


Ubogie miasto
Kult Jahwe znów był sprawowany w dawnym miejscu. Prowincja Jehud pozostała małym, dość ubogim obszarem zamieszkanym przez około 30 tysięcy mieszkańców. Od 1500 do kilku tysięcy z nich zamieszkiwało Jerozolimę i było związanych ze świątynią. Żydowskim repatriantom nie udało się jednak restytuować dawnej instytucji monarchii. Rzeczywistym przywódcą stał się arcykapłan świątyni w Jerozolimie, wspomagany przez skrybę i namiestnika.
Miasto otrzymało od perskich władców pewne przywileje. Sanktuarium zostało zwolnione z podatków, dostarczano mu też regularnie zwierząt ofiarnych. Siedziba perskiej administracji i tak znajdowała się w pobliskim Ramat Rahel. Tymczasem odbudowa Jerozolimy była żmudnym i niebezpiecznym zadaniem. Ammonici, Samarytanie i inni sąsiedzi bardzo przeszkadzali w odbudowie murów miasta, ale w końcu Judejczykom udało się na powrót wznieść fortyfikacje i bramy. Jerozolima pozostała jednak małym, dość ubogim miastem, co potwierdziły wyniki badań archeologicznych. Odbudowane osiedle było niezbyt rozległe, mniejsze, niż miasto z X wieku przed Chr. Obejmowało Wzgórze Świątynne wraz z sanktuarium oraz Ofel i wąskie osiedle na terenie Miasta Dawidowego. Odkryto tu bardzo niewielkie pozostałości domów i ludzkiej działalności. W południowo-wschodniej części Miasta Dawidowego odkryto ślady rachitycznych murów, podtrzymujących gruz ze zburzonych domów miasta. Znaleziono także ślady użytkowego przez osiedleńców kamieniołomu. Wschodnią część miasta zajmowała wielka góra gruzów, której nie zdołano uprzątnąć. Odkryto tylko jeden fragment muru, który możnaby przypisać odbudowie zainicjowanej przez Nehemiasza. Poza tym, archeolodzy odkryli dość wąskie warstwy ziemi z tego okresu, a w nich sporo odłamków ceramiki, odcisków pieczęci z imionami gubernatorów Jehud, a nawet srebrną monetę z Licji z V wieku przed Chr. Ta ostatnia może świadczyć o kontaktach handlowych z Azją Mniejszą. W jednym z grobów z doliny Hinnom odkryto też monetę greckiej wyspy Kos z 570 roku przed Chr., która jest najstarszą monetą znalezioną w Izraelu. W okolicy kościoła św. Andrzeja w pobliżu doliny Hinnom odkryto też kilka dość bogato wyposażonych grobów z VI wieku przed Chr. Na Wzgórzu Świątynnym odnaleziono wiele inskrypcji z imieniem Jedynego Boga Jahwe, oraz duże ilości popiołu i kości zwierzęcych - niewątpliwie śladów składanych ofiar.


Toczące się wojny
Stopniowo ekonomiczna sytuacja mieszkańców Judy i Jerozolimy zaczęła się polepszać. Żydzi cieszyli się szeroką autonomią. Mimo to Wzgórze Południowo-Zachodnie i Syjon (dawna zachodnia część miasta) pozostały niezamieszkane. Populacja Jerozolimy mogła liczyć wtedy od 3 do 4-5 tys. ludzi. W IV wieku przed Chr. namiestnicy prowincji Jehud zaczęli bić własne monety. Językiem dominującym wśród mieszkańców miasta stał się aramejski, od dawna przeważający na Bliskim Wschodzie i cieszący się statusem jednego z języków urzędowych Imperium Perskiego. Rozwijający się handel morski sprawił, że do Judy i Jerozolimy zaczęły docierać greckie monety i towary (szczególnie ceramika i amfory z winem lub oliwą). W 332 roku przed Chr. Aleksander Wielki wraz ze swoimi wojskami wkroczył do Palestyny, którą zajął niemal bez walki (wyłączając oblężenie i zdobycie Gazy). Perska administracja została zamieniona na macedońską. Po wojnach między dowódcami Aleksandra, diadochami, Jerozolima i Juda przypadły w udziale władcy Egiptu, Ptolemeuszowi I Soterowi. Juda stała się częścią bogatego i potężnego królestwa dynastii Lagidów. Niestety Palestyna stała się polem walki pomiędzy Lagidami a obejmującym sporą część Azji Południowo-Zachodniej imperium Ptolemeuszy. Obydwa mocarstwa prowadziły zażarte walki o strategiczne terytoria położone w Lewancie. W III wieku przed Chr. na tym terenie toczyło się aż pięć kolejnych wojen. Palestyna przez ten czas pozostawała częścią ptolemejskiej prowincji Syrii. Judea wraz z Jerozolimą była terytorium zarządzanym przez geruzję, to znaczy radę starszych złożoną z kapłanów i przedstawicieli możnych rodów obradujących pod przewodnictwem arcykapłana. Czasy były trudne, bo kraj często przemierzały obce wojska, kwaterujące w domach mieszkańców, którzy poddani byli nieznośnym napięciom. Żołnierze zabierali zasoby od mieszkańców Judei i przyczyniali się do szerzenia elementów greckiej kultury, obcej Hebrajczykom. Wojsko przebywało także w samej Jerozolimie. Źródła (List Arysteasza) mówią o garnizonie ptolemejskim, który stacjonował w mieście przed 198 rokiem przed Chr. Jeszcze w III wieku przed Chr. Lagidzi zbudowali na terenie Jerozolimy cytadelę zwaną Baris lub Akra, w której stacjonowały ich wojska. Znajdowała się ona na południowy zachód od Wzgórza Świątynnego. Została wzniesiona na bazie dawniejszej perskiej cytadeli. Autonomia miasta i regionu z czasów perskich była już przeszłością .

Szymon Modzelewski

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!