TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 29 Marca 2024, 08:01
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Historia i archeologia Jerozolimy (II)

Historia i archeologia Jerozolimy (II)

W późnej epoce brązu w Kanaanie cały czas krążyły niebezpieczne bandy wyrzutków społeczeństwa, zwanych Habiru. Abdi-Hepa walczył zarówno z nimi, jak i z władcami sąsiednich miast.

Abdi-Hepa skarżył się w listach do faraona, że królowie Gezer, Aszkelonu i Lakisz dostarczają zaopatrzenie jego wrogom. Prosił króla Egiptu Amenhotepa III o wysłanie oddziałów łuczników, by mógł spacyfikować okolicę i podporządkować faraonowi zależnych władców. Podkreślał strategiczne znaczenie Jerozolimy i jej garnizonu dla egipskiego imperium w Lewancie.

Bogate znaleziska

Chciał być głównym przedstawicielem egipskiego suwerena w kraju. Cały czas akcentował swoją lojalność i zasługi w poskramianiu nielojalnych kananejskich władców i watażków. Szczególnym zagrożeniem był dla niego działający na obszarze pogórza Kanaanu watażka Labaju i jego synowie. Labaju miał oddać część ziem w okolicach Sychem do dyspozycji band Habiru. Ale w późniejszym okresie sam Abdi-Hepa zaczął z nimi współpracować i werbować ich do swoich oddziałów. Władca Jerozolimy pisał także o samowolnym zachowaniu nubijskich oddziałów z egipskich garnizonów stacjonujących w Palestynie. Abdi-Hepa kontrolował zapewne sporą część Pogórza Judei. Z listów Abdi-Hepy do faraona wynika, że w Jerozolimie stała wtedy egipska stela, lub nawet świątynia, gdzieś w okolicach Bramy Damasceńskiej.
W późnej epoce brązu Jerozolima przeżyła okres dostatku ekonomicznego i prosperity. Wskazują na to znaleziska bogatych grobów z Góry Oliwnej i Nahlat Ahim, a także skarb cennych przedmiotów z cysterny w dolinie Hinnon. W tych grobach odkryto liczne naczynia ceramiczne, alabastrowe i fajansowe, a także egipskie skarabeusze. Większość z nich pochodzi z pierwszej połowy XIV wieku przed Chr. Na szczycie południowo-wschodniego wzniesienia Miasta Dawidowego wybudowano monumentalną strukturę wzniesioną z warstw małych kamieni, tworzących duże podium. Na jego szczycie kananejscy władcy miasta umieścili zapewne pałac lub cytadelę. Poza właściwym miastem znajdowały się też inne osiedla, takie jak to w Nahalat Ahim poza granicami dzisiejszego starego miasta. Znaleziono tu sporo naczyń ceramicznych importowanych z Cypru, regionu egejskiego i Egiptu.

Najazdy Ludów Morza

Panowanie Egiptu nad Kanaanem trwało aż do XII wieku przed Chr. To właśnie wtedy, pod koniec późnej epoki brązu wschodnią część basenu Morza Śródziemnego dotknęła wielka fala migracji, wojen, zniszczeń i przekształceń politycznych, spowodowana najazdami Ludów Morza, które atakowały śródziemnomorskie wybrzeża i najważniejsze ośrodki miejskie. Potężne imperia epoki brązu upadły, tak samo jak system gospodarczy i sieci dalekosiężnych kontaktów handlowych. Na wybrzeżu Kanaanu osiedliły się ludy pochodzące w przeważającej części z regionu egejskiego i Azji Mniejszej: Filistyni, Tjekerowie, Danuna, Szardanowie. Najeźdźcy ominęli wyżynne i górzyste wnętrze Palestyny koncentrując się na wybrzeżu. Ale centralne wyżyny i płaskowyże oraz terytoria Galilei stały się obiektem osadnictwa pierwszych Izraelitów, którzy w części przybyli zza Jordanu, a w części byli po prostu kananejskimi chłopami, którzy porzucili dawny tryb życia. Na północ od Jerozolimy osiedliło się plemię Beniamina, a między Jerozolimą a Hebronem plemię Judy. Jerozolima nie została jednak zajęta przez Hebrajczyków. W tym okresie mieli ją według Pisma Świętego zamieszkiwać Jebusyci: „(…) Potomkowie Judy nie mogli jednak wypędzić Jebusytów, mieszkających w Jerozolimie; jeszcze dziś mieszkają Jebusyci obok potomków Judy. (…)” (Joz 15, 63). Jebusyci mieli zamieszkiwać Jerozolimę i okoliczne wzgórza, ale ich właściwa przynależność etniczna pozostaje nieustalona. Miasto zamieszkiwała wtedy zapewne mieszana populacja pochodzenia kananejskiego, amoryckiego i huryckiego. Osadnictwo miejskie ograniczało się do wzniesienia na południe od góry Moria, czyli do późniejszego Miasta Dawidowego. Jerozolima pozostała jednym z dwóch (obok Sychem) prawdziwych ośrodków miejskich na obszarze centralnych płaskowyży Palestyny.
Na terytorium rolniczego zaplecza Jerozolimy wcześnie zaczęli osiedlać się Hebrajczycy. Miasto, będące siedzibą królewskiego pałacu kontrolującego okolicę i jej gospodarkę, zaczęło być coraz słabsze w konfrontacji z otaczającymi je plemionami, które w końcu osiągnęły przewagę. Mieszkańcy miast takich jak Jerozolima zostali zmuszeni do symbiozy z plemionami, które zajęły ich wiejskie zaplecze. Byli całkowicie bezsilni i mogli jedynie obserwować powstanie izraelickiego królestwa Saula i Dawida. Terytorium należące do miasta zostało ograniczone do skrawka leżącego między Betlejem a Gibea. Z XII i XI wieku przed Chr. zachowały się odkryte przez archeologów w okolicach Sadzawki Siloe warstwy ziemi z ceramiką z wczesnej epoki żelaza.



Dynastia Dawida

W 1003, bądź 1000 roku przed Chr. Jerozolima wraz z twierdzą Syjon została zdobyta przez wojska króla Dawida: „(…) I wyruszył Dawid z całym Izraelem na Jerozolimę, zwaną Jebus; mieszkańcami tamtejszego kraju byli Jebusyci. I rzekli mieszkańcy Jebus do Dawida: «Nie wejdziesz tutaj». Dawid jednak zdobył twierdzę Syjon, to jest Miasto Dawidowe. I powiedział Dawid: «Ktokolwiek pierwszy pokona Jebusytów, będzie wodzem i księciem». Joab, syn Serui, pierwszy wszedł do góry i został wodzem. Dawid zamieszkał w twierdzy, dlatego nazwano ją Miastem Dawidowym. Zbudował potem miasto dokoła, tak Millo, jak i otoczenie, Joab zaś odnowił resztę miasta. Dawid stawał się coraz potężniejszym, bo Pan Zastępów był z nim. (…)” (1 Krn 11, 4-9). Dawid przeniósł swoją stolicę z Hebronu do Jerozolimy, która stała się odtąd jego miastem i stolicą Zjednoczonej Monarchii Izraela. Pokonani Jebusyci nadal zamieszkiwali Jerozolimę razem z Izraelitami.
Dawid zakupił od Arauny Jebusyty (prawdopodobnie poprzedniego władcy miasta) klepisko na górze Moria, na którym wzniósł ołtarz dla Jedynego Boga, w miejscu, gdzie wcześniej czczono inne bóstwa. Miasto powiększyło się i teraz obok osiedla na wzgórzu Ofel obejmowało także obszar Miasta Dawidowego (mogło być jednak odwrotnie, i to właśnie na Ofelu stanęła nowa dzielnica). Pod względem strategicznym politycznym ustanowienie stolicy w mieście, które nie należało uprzednio do żadnego plemienia, było majstersztykiem. Dawid przeniósł do Jerozolimy Arkę Przymierza, najświętszy przedmiot religii Izraelitów. Miasto stało się królewską własnością, mocno związaną z dynastią Dawida.

Szymon Modzelewski

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!