Franciszkański Synaj

„Góra Reguły została wypełniona przez Pana boską słodyczą, uświęcona zapachem Jego obecności pośród świętującej kompanii błogosławionych. Stała się nowym Synajem, na którym jak wszyscy słyszeli, było podyktowane Prawo. Nowym Karmelem, na którym dusza Franciszka przebywała i rozprawiała z Panem. Fonte Colombo to góra, na którą powinniśmy wchodzić boso, bo to miejsce jest naprawdę święte” .

Dwa tygodnie temu wraz ze Świętym Franciszkiem przenieśliśmy się do Greccio położonego w pobliżu Rieti. Kiedy wybierałem się w moją podróż śladami Franciszka miałem zamiar odwiedzić wszystkie istotne miejsca uświęcone obecnością Biedaczyny z Asyżu, jednak okazało się to bardzo trudne: takich miejsc jest bardzo wiele! Biorąc pod uwagę tylko okolice Rieti, oprócz Greccio mamy tutaj jeszcze trzy inne miejsca godne uwagi: Santuario della Foresta, Poggio Bustone i Fonte Colombo. Oczywiście nie udało mi się poświęcić wystarczającej ilości czasu wszystkim tym sanktuarium, ale myślę, że nie możemy pominąć w naszej pielgrzymce Fonte Colombo, zwanego Franciszkańskim Synajem, którego opis zawarty w Actus Beati Francisci in Valle Reatina autorstwa Anonimusa Reatino zamieściłem na wstępie.

Żyć Ewangelią

Swoją nazwę Franciszkańskiego Synaju Fonte Colombo zawdzięcza wydarzeniom, które dokonały się na przełomie 1222 i 1223 roku. Święty Franciszek, pod naciskiem braci proszących o ostateczną Regułę, która by normowała ich życie zakonne, udaje się zimą 1222 r. do pustelni w Fonte Colombo.  Podczas modlitwy i postów rodzi się nowa Reguła, która nie jest dziełem samego Franciszka, ale raczej owocem pracy zespołowej z udziałem brata Leona, sekretarza, i brata Bonizzo, biegłego w prawie kościelnym. Reguła dzieli się na dwanaście rozdziałów, które stanowią program życia i apostolstwa braci mniejszych. Pierwszy rozdział określa ideę zakonu: życie braci mniejszych polega na zachowywaniu świętej Ewangelii Pana naszego Jezusa Chrystusa przez życie w posłuszeństwie, bez własności i w czystości. Rozdziały 2-6 są rozwinięciem pierwszego i podkreślają, że we wspólnocie żyje się jako bracia w ubóstwie, utrzymując się z pracy fizycznej czy umysłowej, a kiedy to nie wystarcza można prosić o jałmużnę. Pozostałe rozdziały reguły stanowią przepisy dotyczące nakładania pokuty za grzechy, wyboru przełożonego, kaznodziejstwa i misji pośród niewiernych. Regułę w ostatecznej formie zatwierdził papież Honoriusz III 29 listopada 1223 r. bullą Solet annuere, której oryginał wraz z tekstem Reguły jest przechowywany po dziś dzień w Sacro Convento w Asyżu.

Reguła Pana Jezusa

Kiedy wejdziemy do kościółka w Fonte Colombo możemy zobaczyć na ścianie płaskorzeźbę: na wysokim drzewie, a dokładnie dębie ostrolistnym, Jezus dyktujący Regułę św. Franciszkowi i brat Leon cierpliwie wszystko spisujący. Sielankową atmosferę psuje jednakże przybywająca grupa braciszków pod wodzą brata Eliasza, którzy protestują przeciw nadmiernej, ich zdaniem, surowości Reguły. Po wyjściu z kościółka możemy odwiedzić miejsca przedstawione przez artystę, łącznie z dębem, na którym miał się ukazać Pan Jezus, dokładnie w momencie kiedy braciszkowie próbowali złagodzić zapisy Reguły. „Franciszku, nie ma nic twojego w regule, ale moim jest wszystko co ona zawiera” - miał powiedzieć Jezus zamykając tym samym wszelkie spory na temat Reguły. Jak niemal w każdym franciszkańskim klasztorze również tutaj znajdziemy maleńkie kapliczki: św. Marii Magdaleny, Pozdrowienia Dziewicy, Michała Archanioła, czy grotę brata Leona. Obok dębu, na którym miał się ukazać Pan Jezus jest również Sacro Speco, czyli Święta Grota, w której modlił się i przebywał św. Franciszek. Jeżeli powrócimy na plac przed kościołem i zejdziemy w dół jakieś 400 metrów dotrzemy do właściwego Fonte delle Colombe, czyli Źródła Gołębi. Miejsce, w którym się znajdujemy przed pobytem tutaj św. Franciszka nosiło nazwę Monte Raniero i dopiero dzięki Biedaczynie z Asyżu, który właśnie przy rzeczonym źródle miał się zatrzymać, aby pozdrowić gołębie, które nazywał sorelle piumate, czyli pierzaste siostrzyczki, zostało „przechrzczone” na Fonte Colombo i taką nazwę nosi po dziś dzień. 

Choroba oczu

Warto jeszcze dodać, że Fonte Colombo było miejscem, gdzie Franciszek w 1225 r. poddał się operacji oczu. Źródła franciszkańskie opisują to wydarzenie w sposób bardzo liryczny, wspominając między innymi o rozmowie Franciszka z ogniem, w którym lekarz rozgrzewał swoje narzędzia (na twarzy Franciszka pozostał ślad ich użycia od ucha do brwi), czy o cudzie nieodczuwania bólu. Choroba oczu, która będzie go prześladować aż do śmierci, była przypuszczalnie konsekwencją misji Franciszka do Egiptu w 1220 r., i miała u niego zaawansowaną formę spowodowaną również ciągłym niedożywieniem, anemią i malarią, kolejną „pamiątką” z wizyty w Egipcie. Franciszek w swojej ascezie nie chciał poddać się leczeniu, ale musiał okazać posłuszeństwo kardynałowi Ugolino, który zalecił mu poddanie się kuracji u dobrego lekarza.

Za dwa tygodnie przeniesiemy się o około 50 kilometrów na północ w okolice Narni, czyli miasteczka znajdującego się dokładnie w centrum Italii, o czym oczywiście przypomina się wszystkim turystom napisami w różnych językach. W pobliżu Narni znajduje się Sacro Speco di S. Urbano, kolejne ukryte pośród zalesionych wzgórz sanktuarium, w którym jak głoszą przekazy św. Franciszek miał zamienić wodę w wino. Kogoś nam to przypomina, prawda?

Tekst i foto ks. Andrzej Antoni Klimek