Bóg sam wybrał to miejsce

Klasztor karmelitów bosych w Czernej niedaleko Krakowa to miejsce ciszy i modlitwy. Kiedy zakonnicy tu przybyli zachwyceni pięknym położeniem byli przekonani, że „Bóg sam wybrał to miejsce”.

Czerna usytuowana jest w południowej części Wyżyny Krakowsko - Częstochowskiej, na trasie między Krakowem a Katowicami. Położona jest na terenie parafii Nowa Góra.

Pierwszy erem

W momencie przybycia do Polski karmelici bosi myśleli o założeniu klasztoru pustelniczego, gdzie będą mogli prowadzić życie kontemplacyjne i kontynuować pustelniczą tradycję. Ufundowała go hrabina Agnieszka Firlejowa z Tęczyńskich, wojewodzina krakowska. Fundatorka zaprowadziła zakonników do otoczonej górami i lasami doliny, oddzielającej wieś Paczółtowice od Czernej. Ojcowie byli zachwyceni tym miejscem i wiedzieli od razu - „Bóg sam wybrał to miejsce”. Kościół postanowiono wybudować na zachodnim stoku góry czerneńskiej, z którą związana jest legenda o pobożnym starcu. Właśnie w miejscu, gdzie obecnie stoi klasztor, często widywano go w czasie modlitwy. Kiedy pytano go, dlaczego nie idzie do pobliskiego kościoła, on odpowiadał, że tu wśród drzew i skał jest blisko Boga. Mówił także, że miejsce to wybrane jest przez Stwórcę, bo wkrótce przybędą tu „wielcy słudzy Boga, doskonałością i świętością życia jaśniejący. Oni na tych samotnych skałach kościół zbudują, by wielbić Pana Najwyższego”.

Budowę klasztoru karmelitów bosych rozpoczęto w 1629 roku, a już cztery lata później zamieszkali tu pierwsi pustelnicy. Zespół klasztorny został oryginalnie rozplanowany: w czworobok zabudowań klasztoru wpisano kościół pw. św. Proroka Eliasza w formie krzyża. Poświęcenia dzieła dokonał bp Piotr Gembicki w 1640 roku. Po skończonych uroczystościach prowincjał o. Felicjan od Wszystkich Świętych ogłosił dekret wieczystej klauzury, wydany dla pustelni przez papieża Grzegorza XV. Wielka klauzura papieska została zniesiona w 1805 roku, kiedy konsystorz biskupi pozwolił wiernym na uczestniczenie w nabożeństwach w kościele pustelników. Wraz z otwarciem kościoła zaczęli tu przybywać mieszkańcy z okolicznych miejscowości i Śląska.  

Za murem klauzury

Od początku istnienia eremu w Czernej mieszkali w nim pustelnicy stali i tzw. okresowi. Przybywali do niego zakonnicy z innych klasztorów karmelitańskich, aby tu pogłębić życie duchowe. W Czernej obowiązywały samotność, milczenie, posłuszeństwo i wierność w przestrzeganiu regulaminu pustelniczego życia. W eremie można było rozmawiać tylko z przełożonym. Pustelnicy porozumiewali się między sobą jedynie znakami i pismem.

W 1660 roku do eremu przybył gość szczególny król Jan Kazimierz. Postanowił on z żoną, że Adwent spędzą w klasztorach. Królowa udała się do karmelitanek bosych w Krakowie, a król do eremu właśnie w Czernej. Ta niespodziewana wizyta miała olbrzymie znaczenie dla pustelni. Królowi towarzyszył kanclerz litewski Krzysztof Pac. Na krótko przed przybyciem władcy, karmelici poprosili go o przydział soli z żup Wieliczki dla zniszczonych folwarków. Specjalnym przywilejem król nakazał komisarzowi wydanie co roku, bez zapłaty skarbowej, soli na każdy folwark klasztoru pustelniczego. Ponadto polecił wpisać erem w „Pensjonarz duchowny inter bancos perpetuae fundationis”. 

Królowa Karmelu

W niszy ołtarza najpierw umieszczony został obraz Matki Boskiej namalowany w XVII wieku. Zbytnia wilgotność kamiennego kościoła, powodująca rozpad obrazów, zdecydowała o wykonaniu kopii wizerunku Matki Boskiej na miedzianej blasze. Wykonał ją Paweł Gołębiowski. Obraz otaczany był czcią przez pustelników. Każdy z karmelitów bosych, który tutaj przybywał na ćwiczenia duchowne, polecał się opiece Królowej Karmelu. Była ona dla nich ideałem świętości, wspaniałym wzorem kontemplacji Jezusa i zjednoczenia się z Nim. Wielkim czcicielem Królowej Karmelu był bł. o. Rafał Kalinowski, przeor klasztoru, autor broszur: „Cześć Matki Bożej w Karmelu Polskim” oraz „Maria zawsze i we wszystkim”. W 1988 roku obraz Matki Bożej Szkaplerznej z Czernej został koronowany koronami papieskimi.

Dodam, że kiedy kościół oddano do użytku wiernym wprowadzono dla nich nabożeństwa szkaplerzne, różańcowe i majowe. Przybywający do Czernej ludzie przyjmowali też szkaplerze karmelitańskie - „znak zbawienia” i tak jest do tej pory. Teraz u stóp klasztoru w Czernej dla nich wybudowano Dom pielgrzyma. Znajduje się tam przyklasztorna Księgarnia Karmelitana, która prowadzi również sprzedaż internetową. Oprócz tego w 2014 roku zostało otwarte Muzeum Karmelitańskie. Dzięki niemu możemy przenieść się w czasy, gdy karmelitański klasztor był pustelnią. Wystawa opowiada o prostocie duchowości karmelitańskiej. Muzeum porusza obrazem i dźwiękiem oraz zmusza do myślenia. Więcej o klasztorze w Czernej możemy znaleźć na stronie internetowej www.karmelczerna.pl.

tekst Renata Jurowicz