Sacrum w muzyce
Ten, który wyniósł muzykę polską na światowe salony
Pierwszy autor monografii o Karolu Szymanowskim, Stanisław Gołachowski pisał: „Szymanowski samotnym wysiłkiem twórczym zrównał zapóźnioną w swym rozwoju muzykę polską z poziomem europejskim, wyrwał ją ze ślepego zaułka, w którym od dłuższego czasu toczyła się biernie za muzyką niemiecką i dał jej kierunek umożliwiający dalszy rozwój”. Stefan Kisielewski dopowie: „Dzięki Szymanowskiemu polska muzyka zabrzmiała wreszcie na nowo w wielkim uniwersalnym koncercie, bo on przemówił do świata językiem polskim, a zarazem powszechnie znanym językiem sztuki współczesnej”.
Karol Szymanowski urodził się 6 października 1882 r. na Ukrainie naddnieprzańskiej, w dużej, malowniczo położonej wsi Tymoszówka. Bardzo wcześnie zetknął się z muzyką, którą w wielkim zakresie pielęgnowano w domu rodzinnym. Chłopiec rozpoczął naukę gry na fortepianie pod kierunkiem ojca. Przez pewien czas uczęszczał do szkoły muzycznej w pobliskim Elizawietgradzie, gdzie rodzina spędzała miesiące zimowe. Po przybyciu do Warszawy odbył studia muzyczne pod kierunkiem Zawirskiego i Noskowskiego. W 1905 r. przyłączył się do grupy kompozytorów Młodej Polski, która nawiązywała do współczesnych kierunków muzyki zachodnioeuropejskiej. Duży sukces przyniosły rozmowy z firmą Universal Edition. To austriackie wydawnictwo, energicznie propagujące muzykę współczesną, w myśl zawartego kontraktu zobowiązało się do publikowania przez dziesięć lat wszystkich nowych utworów Szymanowskiego. W roku 1927 kompozytor otrzymał propozycję objęcia stanowiska dyrektora Konserwatorium Warszawskiego. W tym samym czasie zaproponowano mu identyczne stanowisko w Kairze. Wybrał Warszawę i z entuzjazmem przystąpił do reorganizacji uczelni. W 1930 r. został pierwszym rektorem Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie, a w grudniu tego roku Uniwersytet Jagielloński nadał mu tytuł doktora honoris causa.
W swojej twórczości muzycznej Szymanowski wykształcił styl narodowy, a zarazem uniwersalny. Jak Chopin, który podniósł ludowość do poziomu ogólnoludzkiego, tak Szymanowski starał się podnieść polskość do rangi europejskiej. Styl narodowy znalazł pełen wyraz w tak wybitnych kompozycjach Szymanowskiego, jak: „Stabat Mater”, „Litania do Marii Panny”, osnuty na muzyce góralskiej balet „Harnasie”, „Pieśni kurpiowskie”, Mazurki, IV Symfonia i II Koncert skrzypcowy. Całą twórczość wielkiego kompozytora cechuje ogromne wyrafinowanie, a zarazem szczerość w wyrażaniu uczuć i emocji, aż do ekstatycznych uniesień. Niezwykła barwność harmonii, subtelne cieniowanie i bogactwo kolorystyki stwarzają w jego utworach niepowtarzalny, jedyny w swoim rodzaju klimat.
Szymanowski doskonale władał piórem. Zajmował się zarówno działalnością czysto literacką, jak i publicystyką muzyczną. Oto fragment z jego rozprawy: „Muzyka wśród innych sztuk pięknych jest tą właśnie siłą, której przeznaczeniem jest budzić i kształtować drzemiące w każdej, najpierwotniejszej nawet duszy ludzkiej tęsknoty i dążenia do życia na wyższym poziomie świadomości”.
Wyczerpujące podróże koncertowe miały zdecydowanie niekorzystny wpływ na stan zdrowia kompozytora. Gruźlica zaatakowała gardło. Nie był już w stanie grać ani komponować. Po kilku tragicznych miesiącach spędzonych w Warszawie, został przewieziony do sanatorium w Lozannie, gdzie zmarł w Niedzielę Wielkanocną, 29 kwietnia 1937 roku. Trumnę przewieziono do kraju i złożono w krypcie kościoła św. Stanisława na krakowskiej Skałce. Pogrzeb jego w Warszawie i Krakowie stał się manifestacją narodową.
ks. Jacek Paczkowski
Komentarze
Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!