Jacques Offenbach mistrz operetki

Wśród omawianych kompozytorów niewątpliwie muzyka Offenbacha należy do tak zwanej „lżejszej”. Można bardzo łatwo z lekceważeniem odnosić się do muzyki lekkiej, która jest wyrafinowana i elegancka, jednak prosta i przystępna. W istocie jednak muzyka świecka zawsze miała sprawiać przyjemność, wzbudzać emocje i dostarczać rozrywki. Zakłada się pewną wyższość muzyki artystycznej, a jej kompozytorzy i odbiorcy są przekonani, że funkcjonują na wyższym poziomie. A przecież powodzenie współczesnego musicalu, na przykład Evity czy Upiora w operze A. L. Webbera, wynika z faktu, że budzi tak wielkie emocje.

Jacques Offenbach urodził się w Kolonii 20 czerwca 1819 roku. Jego ojciec Izaak Eberst był synem kantora i nauczyciela muzyki Judy Ebersta. W roku 1802 w Deutz, miejscowości położonej obok Kolonii, poznał córkę właściciela kantoru i kolektury loterii Mariannę Rindskopf i zakochał się w niej. Nazywany w swych wędrówkach przybyszem z Offenbachu, przyjął to określenie jako swoje nazwisko i tak z Ebersta stał się Offenbachem. Jacob oraz jego brat i siostra grywali fragmenty oper, oraz muzykę do tańca w restauracjach i winiarniach. Kiedy chłopiec ukończył czternaście lat jego ojciec doszedł do wniosku, że jeśli jego syn ma się muzycznie rozwijać, musi się udać do konserwatorium w Paryżu. Cherubini, dyrektor konserwatorium, dopuścił Jacoba i jego brata do przesłuchania i obaj zostali przyjęci. Rok później Jacques opuścił konserwatorium i zaczął pracować w orkiestrach teatralnych, a następnie zatrudnił się jako wiolonczelista w paryskiej Opéra-Comique. Na życie zarabiał grając w salonach na wiolonczeli i udzielając lekcji. Regularnie bywał w salonie madame Mitchell, Hiszpanki, która poślubiła angielskiego agenta koncertowego. Tam zakochał się w Herminie, jej córce z pierwszego małżeństwa. Państwo Mitchellowie zgodzili się na ich ślub, pod warunkiem że Offenbach odniesie sukces w Anglii i zmieni wyznanie. Jacques pojechał do Anglii, dzięki kompozycjom i koncertom zapracował na utrzymanie rodziny; po przejściu na katolicyzm w roku 1844 poślubił Herminię, z którą miał cztery córki i syna. 

W twórczości Offenbacha większość stanowią operetki. W ciągu 7 lat działalności założonego przez siebie teatru „Bouffes-Parisiens” napisał dla niego 50 operetek. W czasie swojej pracy twórczej napisał ich ponad 100. Operetki Offenbacha, ze względu na piękno melodii, cieszyły się wielkim uznaniem. Koncertował w całej Europie i Stanach Zjednoczonych. Najpopularniejsze jego operetki to: Orfeusz w piekle, Piękna Helena oraz Opowieści Hoffmanna. Ta ostatnia, której nie dokończył, stanowi ukoronowanie jego twórczości i ma rangę opery. Na artystycznym szczycie Offenbach znalazł się w połowie lat sześćdziesiątych dzięki operetkom Piękna Helena, która miała premierę w grudniu 1864 i Życie paryskie (premiera w październiku 1866 roku). Gwiazdą była w nich kochanka Offenbacha, Zulma Bouffar, z którą miał dwoje dzieci.

Obok ciągłego stresu, wynikającego z pośpiechu i przepracowania, Offenbacha nękała choroba reumatyczna. W marcu 1880 roku, 8 miesięcy przed śmiercią Offenbacha, w hotelu „Continental” zorganizowano wielkie przyjęcie dla artysty i całego zespołu wykonawczego. Offenbach zjawił się wyczerpany, blady, wychudzony i wyglądał jak cień człowieka. Czuł się - jak mówił - fatalnie, ale nie przestawał pracować, kończył swoje największe i najpiękniejsze dzieło - Opowieści Hoffmanna. Zmarł 5 października 1880 roku. Mszę pogrzebową odprawiono w La Madeleine. Orszak pogrzebowy szedł dłuższą drogą, obok wszystkich ukochanych przez niego bulwarów i teatrów, zanim udał się na Montmartre, gdzie Offenbach został pochowany. 

ks. Jacek Paczkowski