TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 28 Marca 2024, 13:44
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Prawo a prawo

Prawo a prawo

Termin „prawo” w języku polskim (jak w wielu innych) oznacza „prawość” lub „pójście w prawo”, czyli wybór lepszej strony. W istocie swej oznacza uczciwość lub prawowierność, która wymaga jednak obiektywnej definicji. Owym sposobem zdefiniowania, co jest dobre, a co jest złe, jest właśnie „prawo” jako system jurydyczny (prawny), który ustala władza ustawodawcza (legislacyjna) według zasad systemowych danego państwa: demokratycznego, totalitarnego, czy monarchicznego.
Zatem dzięki systemom prawnym wiemy, co jest dozwolone, a co jest zabronione; wiemy, do czego mamy prawo, a do czego mają inni; oraz jakie zasady obowiązują np. w zakresie prawa karnego, procesowego, cywilnego, finansowego, czy nawet drogowego. Prawo rzymskie, które stanowi fundament dla współczesnych systemów prawnych, wypracowało dwa różne terminy na określenie terminu „prawo”, które wyjaśniają jedyny termin „prawo” w języku polskim oraz innych językach nowożytnych. Rzymianie stosowali termin „lex” w znaczeniu prawa rozumianego przedmiotowo, czyli obiektywnie. Pochodzi on od dwóch innych terminów łacińskich: „legere” i „ligare”, czyli „czytać” i „wiązać”. Bowiem prawo było publicznie odczytywane, a tym samym podawane do wiadomości i uważane przez władcę za wiążące obywateli. Rzymianie terminem „lex” oznaczali całe systemy prawa, jakie obowiązywały w Cesarstwie Rzymskim. W późniejszym czasie nauka chrześcijańska pogłębiła rozumienie prawa w znaczeniu obiektywnym („lex”), definiując je jako rozporządzenie rozumne wydane dla dobra wspólnego przez tego, który posiada władzę (legislacyjną) w danej wspólnocie (cywilnej bądź kościelnej). Prawo („lex”), do swej ważności musiało być należycie promulgowane, czyli publicznie ogłoszone (obywatelom lub wiernym), a tym samym podane do wiadomości i przestrzegania. Ogłoszenie prawa odbywało się przez jego odczytanie na rynkach dużych miast, dzisiaj natomiast dokonuje się przez publikację w dziennikach ustaw, wydawanych drukiem.
Rzymianie wypracowali ponadto drugi termin na określenie naszego terminu „prawo”, a mianowicie ‚ius”, które pochodzi od innych terminów łacińskich: „iustitia” i „iustum”, czyli „sprawiedliwość” i „to co sprawiedliwe”. Termin „ius” oznacza prawo w znaczeniu subiektywnym oraz podmiotowym. Rzymianie stosowali go na oznaczenie prawa osobowego i obywatelskiego jako „mojego prawa do”, np. życia, wolności czy wyznania. W istocie prawo znaczeniu podmiotowym („ius”) oznacza władność człowieka (to coś więcej niż władza), czyli niezbywalne prawo osoby ludzkiej do posiadania czegoś jako wyłącznie mojego, do domagania się czegoś jako mojego, gdy zostanie mi to zabrane, oraz do działania, które mi przysługuje. Prawo podmiotowe („ius”) zatem posiada trzy aspekty: prawo do posiadania prywatnej własności, prawo do jej odzyskiwania (np. na drodze sądowej), gdy zostaję pozbawiony mojej własności oraz prawo do działania, jakie mi ściśle przysługuje, np. do obrony własnej, czy obrony dobrego imienia. 
Geniusz prawa rzymskiego przejawiał się w dogłębnym rozumieniu nie tylko terminów, ale rzeczywistości, które owe terminy oznaczały. Zauważamy duże zubożenie w rozumieniu prawa, jakie nastąpiło przez wieki oraz spłaszczenie rozumienie prawa, często jako narzędzia działania ze strony władzy. A okazuje się że prawo, w swej istocie, stoi po stronie człowieka („ius”) albo jest neutralne i prezentuje się jako jako prawo w znaczeniu systemów prawnych obiektywnie obowiązujących („lex”). Dopiero tendencyjne uchwalenie prawa może stać się instrumentem w jakimś celu ze strony władzy, a nie tylko instrumentem obiektywnie porządkującym relacje wewnętrzne w danej społeczności, jak powinno być i jak zamierzył sobie system prawa rzymskiego.

ks. Zbigniew Cieślak

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!