Europa, zjednoczona Europa - ks. Paweł Guździoł

Europa, zjednoczona Europa

Pamiętam jak po wejściu Polski do Unii Europejskiej mogłem z wielką radością i dumą przechodzić na lotnisku w Rzymie przez bramkę z napisem dla obywateli Unii. Wiązało się to też z niezwykle cennym czasem, którego nie musiałem już tracić w kolejce do kontroli paszportowej. Idea zjednoczonej Europy to dla mnie doświadczenie tej wolności podróżowania bez granic i bez kontroli paszportowych i celnych, których wiele przeżyłem. Na marginesie dodam, że nie zawsze były one przyjemne, a nawet uwłaczające nieco ludzkiej godności. Patrząc zaś nieco szerzej, trzeba obiektywnie dostrzec dużo więcej pozytywów wynikających z przynależności Polski do Unii Europejskiej. Zjednoczona Europa jest nam bardzo potrzebna, ale nie zawsze to zjednoczenie jest tak samo rozumiane.
Sama idea zjednoczonej Europy jest stara. Po upadku Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego (476 r.) powstała myśl, by Europa na powrót była zjednoczona. Imperium Karola Wielkiego było najczęściej przywoływanym punktem odniesienia dla Europy jako całości. Po jego śmierci (w 814 r.) zadanie to przejęło Cesarstwo Ottona I
(962r.). Wtedy już jednak rozpoczynał się proces dezintegracji Europy związany z rozwojem świadomości państwowej i narodowej. Wciąż pojawiały się projekty integracji Europy, np. Otton III marzył o odrodzeniu Cesarstwa Rzymskiego. Król Czech Jerzy z Podiebradów wysunął projekt utworzenia związku państw europejskich, dla zapewnienia pokoju i jedności w chrześcijaństwie. Pojawiały się projekty tworzenia europejskiej ligi państw z unią gospodarczą i wspólnym skarbem. Grupa Europejczyków, wśród których był Tadeusz Kościuszko, optowało za wizją Stanów Zjednoczonych Europy na wzór Stanów Zjednoczonych Ameryki. Także Napoleon Bonaparte chciał stworzyć związek państw europejskich. Wszystkie te idee mogły się ziścić w XX wieku, choć niestety poprzedzone wojnami. Po I wojnie światowej na konferencji w Wersalu (1919 r.) utworzono Ligę Narodów, której celem miało być utrzymanie pokoju na świecie i zapobieganie konfliktom. Niestety Liga nie zrealizowała zakładanych celów i jako największą porażkę może przypisać sobie wybuch II wojny światowej, dlatego też formalnie została rozwiązana w 1946 roku.
Porządek powojenny przyniósł istotne zmiany w Europie Zachodniej, a na Wschodzie pojawiły się państwa odbudowane lub nowe, dodatkowo opanowywane przez komunizm. Głównie w Europie Zachodniej pojawiły się nowe tendencje zjednoczeniowe mające zapobiegać konfliktom zbrojnym na kontynencie, a także, by stworzyć siłę ekonomiczną i polityczną równorzędną ZSRR i USA. Pośród organizacji zrzeszających różne państwa europejskie za zalążek obecnej Unii Europejskiej przyjmuje się Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, która powstała na mocy traktatu paryskiego 18 kwietnia 1951 roku, inicjatorem jej powstania był Robert Schuman będący jednym z ojców integracji europejskiej. To on we współpracy z Jeanem Monnetem opracował znany na świecie plan Schumana, ogłoszony 9 maja 1950 roku, dlatego też tę datę uznaje się za symboliczną datę narodzin Unii Europejskiej. Głównym założeniem tego planu była kontrola nad wydobyciem węgla i produkcją stali, które były najważniejszymi materiałami dla przemysłu zbrojeniowego. Fundamentem współpracy było także francusko-niemieckie pojednanie. W skład tej wspólnoty weszło sześć państw: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Republika Federalna Niemiec i Włochy.  Kolejny ważny krok to powołanie w Rzymie 25 marca 1957 roku Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej. Pierwsza z nich miała na celu utworzenie wspólnego rynku dla działalności gospodarczej, druga zaś miała służyć rozwojowi produkcji energii atomowej wyłącznie do celów pokojowych. Siedzibą tych instytucji stała się Bruksela. Te trzy Wspólnoty Europejskie miały już od 1958 roku wspólne organy, takie jak Zgromadzenie Parlamentarne i Trybunał Sprawiedliwości. W kwietniu 1965 roku zawarto tzw. układ fuzyjny, który wszedł w życie 1 lipca 1967 roku i połączono wszystkie Wspólnoty w jedną Wspólnotę Europejską. Na tym etapie przewidziano opracowanie jednolitego aktu konstytucyjnego. Powoli następował też wzrost liczby członków Wspólnoty. Pierwsze rozszerzenie nastąpiło w 1973 roku, kiedy do wspólnoty przyłączyły się Wielka Brytania, Dania i Irlandia. Druga fala rozszerzenia to lata 80. XX wieku. I tak w 1981 roku wstępuje Grecja, a w 1986 roku Hiszpania i Portugalia. Te 12 państw tworzy Wspólnotę, która w 1993 r. przyjmie nazwę Unii Europejskiej. Obecnie Unia liczy 27 państw członkowskich nie licząc Wielkiej Brytanii, która rozpoczęła proces wychodzenia z Unii, tzw Brexit. Polska jest członkiem od 2004 roku.

Patrząc na proces jednoczenia Europy widzimy jak ze wspólnoty gospodarczej stała się wspólnotą polityczną i wciąż podlega ewolucji związanej z tworzeniem nowych zasad i praw. Zjednoczona Europa jest spełnieniem snów wielu myślicieli i marzycieli. Są jednak także obawy, aby te sny nie stały się koszmarem. Niewątpliwie Unia Europejska przeżywa kryzys i należy o tym głośno mówić nie po to, aby osłabiać jej znaczenie, ale z wielką troską o dobro całej Europy. Trzeba uświadomić sobie na jakich wartościach została zbudowana i jakich wartości pragnie nadal przestrzegać i strzec. O tym jednak w kolejnym felietonie.

ks. Paweł Guździoł