Wymagania przy chrzcie dziecka

Uroczystości z okazji 1050. rocznicy chrztu Polski, jakie mają miejsce w całym kraju w całym 2016 roku są okazją do kolejnych rozważań prawno - kanonicznych dotyczących przyjęcia sakramentu chrztu przez dzieci czy przez osoby dorosłe. Jeśli chodzi o chrzest dzieci, to cała odpowiedzialność za przygotowanie do chrztu oraz wychowanie do wiary naturalnie spoczywa na rodzicach czy opiekunach prawnych dziecka, wspomaganych przez rodziców chrzestnych. 

Wymogi kanoniczne dotyczące chrztu dzieci można podzielić na ogólne i szczegółowe. W kanonach 864 i 865 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku znajdujemy ogólne wymogi dotyczące wszystkich, więc także dorosłych kandydatów do przyjęcia chrztu, a mianowicie: a) kandydat do chrztu nie mógł być wcześniej ochrzczony; b) musi posiadać wolną wolę przyjęcia sakramentu; c) musi być odpowiednio przygotowany do przyjęcia chrztu.

Zatem chrzest można przyjąć tylko raz i nie można powtórnie nikogo ochrzcić, w tym konwertyty, jeśli chrzest w jego poprzedniej wspólnocie był ważny. W kodeksowych wymogach mieści się także wolność wyboru, stąd nie można nikogo zmuszać, ani nikomu zabraniać przyjęcia chrztu. W końcu musi nastąpić adekwatne przygotowanie do chrztu. W przypadku chrztu dzieci, przygotowanie dotyczy rodziców dziecka, proboszcza oraz chrzestnych. 

Natomiast szczegółowe wymogi dotyczące przygotowania do przyjęcia chrztu przez dziecko przedstawia kan. 867 §1 KPK oraz Instrukcja duszpasterska Episkopatu Polski o udzielaniu chrztu dzieciom z 1975 roku: 1) rodzice winni zgłosić dziecko do chrztu najpóźniej na dwa tygodnie przed planowanym terminem chrztu; 2) zgłoszenia winni dokonać oboje rodzice, a jeśli istnieje uzasadniona przyczyna, wystarczy obecność jednego z rodziców; 3) duszpasterz omawia z rodzicami sprawy związane z liturgią chrztu i wychowaniem dziecka do wiary. W serdecznej i taktownej rozmowie winien poznać życie religijne środowiska, w którym dziecko będzie wychowywane. A jeśli będzie taka potrzeba, to udzielić rad czy zachęcić do wyeliminowania zaniedbań religijnych; 4) duszpasterz winien dokładnie spisać akt chrztu na podstawie zupełnego odpisu metryki urodzenia z USC; 5) duszpasterze wcześniej winni zachęcić wiernych, by swoim dzieciom nadawali imiona katolickie; 6) rodzice i chrzestni mogą złożyć podpisy w księgach zaraz po spisaniu aktu lub w innym terminie, najpóźniej jednak zaraz po liturgii chrztu. Wskazane jest, aby rodzicom i chrzestnym podczas zgłoszenia dziecka do chrztu wręczyć karteczki do spowiedzi i na katechezę przygotowawczą.

Prawodawca kościelny zaleca także, ażeby rodzice chrześcijańscy, zanim jeszcze narodzi się ich dziecko, udali się do własnego proboszcza i podzielili się wiadomością o bliskim narodzeniu dziecka, zapytali o terminy katechezy chrzcielnej, przygotowanie liturgiczne oraz duchowe poprzez spowiedź rodziców i chrzestnych oraz innych członków rodziny. Duszpasterze winni poruszać te kwestie w czasie niedzielnych homilii, czy ogłoszeń parafialnych. W ten sposób chrzest faktycznie staje się wydarzeniem nie tylko rodzinnym, ale i parafialnym. Episkopat Polski zawarł te wskazania już w 1975 roku w Instrukcji duszpasterskiej, ale wydaje się, iż nie są one jeszcze w pełni realizowane. 

ks. Zbigniew Cieślak