Przeszkody do przyjęcia święceń (4)

Przeszkody do przyjęcia święceń (4)

W pierwszym artykule serii o święceniach opisaliśmy siedem warunków do godziwego przyjęcia święceń. W następnych dwóch omówiliśmy wymagania ogólne i wymagania bezpośrednie do przyjęcia święceń diakonatu, prezbiteratu, czy episkopatu. Trzecim i czwartym warunkiem do godziwości przyjmowanych święceń jest brak u kandydata jakiejkolwiek przeszkody stałej do przyjęcia święceń, czyli nieprawidłowości, a także wolność od przeszkód zwykłych. Kodeks wymienia sześć przeszkód stałych, które zabraniają przyjęcia jakiegokolwiek święcenia. Prawodawca jednak przewiduje, iż kandydat może być ewentualnie i wyjątkowo uwolniony od nieprawidłowości przez dyspensę kompetentnej władzy kościelnej, ale tylko wtedy, gdy zaistnieją wymagane okoliczności do jej udzielenia. Natomiast od trzech przeszkód zwykłych nie można uwolnić kandydata przez zewnętrzną interwencję aktem prawnym. Przeszkody zwykłe mogą co najwyżej ustać samoistnie. 

Dokonajmy zatem szczegółowej analizy przeszkód stałych do przyjęcia święceń, a potem przeszkód zwykłych. Kandydat do przyjęcia święceń nie może cierpieć na żadną formę choroby umysłowej (kan. 1041, nr 1), to pierwsza przeszkoda kanoniczna, od której nie ma możliwości dyspensy. Drugą przeszkodą stałą jest kanoniczne przestępstwo herezji, schizmy i apostazji (kan. 1041, nr 2). Herezja to zaprzeczenie jakiejś prawdzie wiary, apostazja to zaprzeczenie całości prawd wiary katolickiej, a schizma to odłączenie się od Kościoła i odmowa uznania zwierzchnictwa papieskiego (por. kan. 751). Kolejną przeszkodą do święceń jest zawarcie małżeństwa cywilnego przez kandydata z kobietą związaną węzłem małżeńskim, czy ślubami zakonnymi albo zawarcie małżeństwa cywilnego z kobietą wolną, ale wtedy gdy kandydat miał zobowiązania wynikające ze święceń, małżeństwa czy ślubów zakonnych (kan. 1041, nr 3). Czwartą przeszkodą stałą, czyli nieprawidłowością kanoniczną do święceń, jest dobrowolne (zamierzone) zabójstwo oraz popełnienie aborcji. Nie podlega przeszkodzie oczywiście ten, kto zabił kogoś niechcący, np. w wypadku samochodowym, albo w obronie własnej. Jeśli zaś chodzi o aborcję, to przeszkodę zaciąga ten kandydat, który współdziałał (sam jej dokonał albo namawiał, zachęcał, pomagał itp.) i gdy faktycznie doszło do aborcji; przeszkody nie zaciąga ten, kto współdziałał, ale nie nastąpił skutek (kan. 1041, nr 4). Piąta przeszkoda to próba samobójcza kandydata, celowe zranienie siebie lub inną osobę (kan. 1041, nr 5). Zatem jest zabronione przyjęcie święceń przez kogoś, kto wykazał brak równowagi emocjonalnej i osobowej, skoro dopuścił się wyżej wymienionych czynów. Ostatnią, szóstą, przeszkodą stałą do święceń jest tzw. uzurpacja władzy święceń. Nie może być święcony ten, kto wykonywał „na serio” i publicznie czynności należące do diakona, prezbitera czy biskupa, a nie był diakonem, prezbiterem, czy biskupem (kan. 1041, nr 6). Jeśliby np. diakon spowiadał, zaciąga właśnie tę przeszkodę.

Oprócz sześciu przeszkód stałych do przyjęcia święceń, prawodawca kodeksowy wymienia trzy przeszkody zwykłe, które mają innych charakter niż poprzednie i mogą ustać jedynie samoistnie, a nie na mocy dyspensy kanonicznej. Zwykła przeszkodą jest, jak mówi Kodeks, „mężczyzna żonaty” (kan. 1042, nr 1). Jeśli jednak zostałby wdowcem, a dzieci byłyby samodzielne, to może starać się on o wstąpienie do seminarium; były już takie przypadki w Polsce. Drugą przeszkodą zwykłą jest sprawowanie urzędu publicznego, czy zarządu dobrami zakazanymi duchownym (kan. 1042, nr 2). Kodeks zabrania duchownym handlu (kan. 286) oraz wszystkiego, co nie przystoi stanowi duchownemu (kan. 285). W końcu nie może przyjąć święceń neofita, czyli ten, kto stosunkowo niedawno przyjął wiarę i nie jest jeszcze dojrzały w wierze (kan. 1042, nr 3). Decyzja o wystarczającym poziomie dojrzałości chrześcijańskiej i tym samym o udzieleniu święceń należy ostatecznie do biskupa diecezjalnego. 

ks. Zbigniew Cieślak