Prawo kanoniczne - Świeccy zakonnicy

Kiedy mówimy „zakonnik” czy „zakonnica”, to mamy na myśli osoby żyjące w klasztorze, i oczywiście dobrze myślimy. Kim oni są? Najogólniej rzecz biorąc zakonnicy to osoby, które zachowują ewangeliczne rady czystości, ubóstwa i posłuszeństwa, żyją we wspólnocie, a jednocześnie realizują własny charyzmat zakonny. 

Mamy w konsekwencji różne zakony męskie i żeńskie, kontemplacyjne i tzw. czynne, habitowe, a nawet bezhabitowe. Papież Franciszek ogłosił Rok Życia Konsekrowanego, który aktualnie przeżywamy aż do święta Ofiarowania Pańskiego 2016 roku. Stąd warto powiedzieć o jeszcze innych formach życia konsekrowanego, które dziś praktykują osoby świeckie, a które w tytule prowokująco nieco nazwaliśmy świeckimi zakonnikami. 
Tradycja oraz prawo Kościoła w okresie przed Soborem Watykańskim II stanowiły, iż warunkiem prowadzenia życia konsekrowanego jest życie we wspólnocie, czyli w zakonie i klasztorze. Sytuacja zmieniła się po Soborze, co zostało usankcjonowane prawnie przez łaciński Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku oraz Kodeks wschodni z 1990 roku. W konsekwencji aktualnie wyróżniamy dwie zasadnicze formy życia konsekrowanego: w instytutach zakonnych i w instytutach świeckich. Pierwsze są znakiem przyszłego życia i znakiem obecności królestwa Bożego przez oddzielenie się od codzienności i życie w klasztorze. Drugie natomiast - instytuty świeckie - są znakiem włączenia poświęcenia się Bogu (konsekracji) w codzienne ludzkie życie i obowiązki większości wierzących. Są to właściwie dwa sposoby zbliżenia do siebie codzienności ziemskiej i rzeczywistości niebiańskiej. 
Oprócz powyższych form zorganizowanego życia konsekrowanego (w zakonach i instytutach świeckich), prawodawstwo po Soborze Watykańskim II, przywróciło dwie starożytne formy indywidualnego życia konsekrowanego, a mianowicie życie pustelnicze i życie dziewic konsekrowanych (por. KPK, kan. 603 i 605 i KKKW, kan. 480 i 571). Natomiast Kodeks wschodni oraz Adhortacja św. Jana Pawła II Vita consecrata z 25 marca 1996 roku otworzyły drogę do jeszcze innej indywidualnej formy życia poświęconego Bogu, a mianowicie życia konsekrowanego wdów i wdowców. Zatem można być osobą konsekrowaną żyjąc w klasztorze, będąc stowarzyszonym w instytucie świeckim, a żyjąc i pracując w świecie, a także indywidualnie jako osoba konsekrowana: pustelnik, dziewica, czy wdowa lub wdowiec. 
Życie pustelnicze pojawiło się od początku istnienia Kościoła, zwłaszcza w Egipcie przedmuzułmańskim i rozwijało się w sposób dynamiczny aż do III wieku. Z tego okresu należy wymienić przede wszystkim św. Pawła pustelnika (eremitę), od którego wzięli swą nazwę paulini, czyli Zakon Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika (OSPPE - Ordo Sancti Pauli Primi Eremitae). Podstawy teologiczne, historyczne i prawne stanu dziewic konsekrowanych znajdujemy w listach św.  Pawła do Efezjan i Koryntian. Instytucja dziewic konsekrowanych rozwijała się bardzo mocno aż do początku XII wieku, a swoje odrodzenia znajduje właśnie w naszych czasach po Soborze Watykańskim II. Najmłodszą niejako formą życia konsekrowanego jest wdowiec i wdowa konsekrowana, tym bardziej, że nie znajduje swego umocowania prawnego w aktualnym Kodeksie z 1983 roku, a jedynie w Adhortacji Apostolskiej Vita consecrata z 1996 roku, a także w Kodeksie wschodnim z 1990 roku. W święto Ofiarowania Pańskiego w katedrze kaliskiej miał miejsce obrzęd włączenia jednej osoby do stanu dziewic konsekrowanych i jednej do stanu wdów.
Następny numer kwartalnika „Opiekuna” „Okno Wiary” będzie poświęcony m.in. właśnie tematyce życia konsekrowanego. Stąd wszystkich zainteresowanych tą problematyką, a może taką formą życia, zapraszam do lektury na wiosnę tego roku.