Kompas społeczny

Kompas społeczny

Każdorazowe orędzie na Światowy Dzień Pokoju w mniejszym lub większym stopniu nawiązuje do nauki społecznej Kościoła. Tegoroczne orędzie eksponuje tę naukę i z wielką mocą podkreśla jej znaczenie i rolę. Papież Franciszek wzywa szefów państw i rządów, zwierzchników organizacji międzynarodowych, przywódców religijnych i wszystkich ludzi dobrej woli, aby obrali sobie podstawowe zasady nauki społecznej Kościoła jako kompas nadający kierunek w tych trudnych czasach gdy „łódź ludzkości jest wstrząsana burzą kryzysu i płynie mozolnie w poszukiwaniu spokojniejszego horyzontu”.

Kryzys sanitarny Covid-19, który zdominował rok 2020, spotęgował także wszelkie inne kryzysy gospodarcze, żywnościowe, klimatyczne i migracyjne. Sytuacje kryzysowe wyzwalają w ludziach pozytywną energię do działań w duchu miłości i solidarności, za co papież wyraża swoją wdzięczność. Niestety wzmagają się także negatywne zjawiska „różne formy nacjonalizmu, rasizmu, ksenofobii, a nawet wojny i konflikty, siejące śmierć i zniszczenie”. Franciszek proponuje więc w tym trudnym czasie, aby w drodze do pokoju skupić się na kulturze troskliwości. Troska o siebie nawzajem i o stworzenie może przeciwstawić się kulturze obojętności odrzucenia i konfrontacji.
W pierwszej części orędzia możemy znaleźć obszerny rys kultury troskliwości zawarty w Biblii począwszy od aktu stworzenia poprzez całą historię narodu wybranego, nauczanie prorockie, aż do przyjścia Mesjasza, gdzie szczytem troskliwości jest męka i śmierć Pana Jezusa na krzyżu. Duch troskliwości nie zanika w pierwotnym Kościele tylko rozwija się wraz z misją głoszenia Słowa. Chrześcijańska caritas poprzez wieki zawsze inspirowała społeczeństwo i jego kulturę. Jak podkreśla papież to właśnie „diakonia początków Kościoła, ubogacona refleksją Ojców i ożywiona na przestrzeni wieków czynnym miłosierdziem wielu jaśniejących świadków wiary, stała się siłą napędową nauki społecznej Kościoła, dając siebie wszystkim ludziom dobrej woli jako cenne dziedzictwo zasad, kryteriów i wskazań”. Nic więc dziwnego, że zasady nauki społecznej Kościoła, mogą posłużyć jako kompas i to nie tylko dla wierzących, ale dla wszystkich, którym naprawdę leży na sercu dobro człowieka jako jednostki i społeczeństwa, a także dobro środowiska naturalnego.
Kultura troskliwości musi opierać się na godności osoby i jej prawach, które nie prowadzą do indywidualizmu, ale bazują na relacji. We wzajemnej relacji osób mających tę samą godność tworzą się prawa człowieka, ale i obowiązki. Do tych obowiązków należy troska o ubogich, chorych, zepchniętych na margines i wykluczonych. Kolejna zasada to troska o dobro wspólne, które jest podstawą funkcjonowania każdej wspólnoty. Papież zwraca uwagę na charakter globalny dobra wspólnego, „wszyscy jesteśmy w jednej łodzi, wszyscy słabi i zdezorientowani, ale jednocześnie ważni i niezbędni, wszyscy wezwani by wiosłować razem”. To wspólne wiosłowanie wyraża się poprzez solidarność, która nie może być tylko popularnym hasłem, ale konkretnie wyrażoną miłością i odpowiedzialnością za wszystkich. Mając na uwadze godność osoby ludzkiej i dobro wspólne nie można pominąć troski o ochronę stworzenia. „Pokój, sprawiedliwość i ochrona stworzenia to trzy kwestie ściśle ze sobą związane, których nie można od siebie oddzielać w taki sposób, by były traktowane indywidualnie, gdyż mogłoby to grozić ponownym popadaniem w redukcjonizm”. Tak więc kompas społeczny to obranie kierunku, który łączy w sobie godność osoby ludzkiej, dobro wspólne, solidarność i ochronę stworzenia. Wszyscy jesteśmy wezwani do promowania kultury troskliwości, mamy być jej prorokami i świadkami. Szczególną rolę mogą tutaj odegrać kobiety w życiu rodzinnym, instytucjonalnym, społecznym i politycznym. Dlatego wzmocnienie tej roli kobiet jest bardzo potrzebne.
Problemem dręczącym ludzkość w wielu częściach świata są różnego rodzaju wojny i konflikty zbrojne. Są takie regiony, gdzie społeczności nie pamiętają już czasów kiedy żyły w bezpieczeństwie i pokoju. Konsekwencją tego jest istniejący głód w miejscach, gdzie wcześniej nie był znany. W tej sytuacji papież Franciszek daje konkretną propozycję: „utworzenie z pieniędzy przeznaczanych na broń i inne wydatki wojskowe «Globalnego Funduszu» w celu definitywnego wyeliminowania głodu i przyczynienia się do rozwoju krajów najuboższych!” Propozycja możliwa do realizacji tylko przy współpracy przywódców państw i zaangażowaniu organizacji międzynarodowych, kierując się kulturą troskliwości.

ks. Paweł Guździoł