Gdzie należy udzielać chrztu?

Kontynuując zagadnienia dotyczące sakramentu chrztu świętego, dziś zajmiemy się miejscem udzielania chrztu, które Kodeks definiuje w kan. 857. W przypadku dorosłego kandydata do chrztu jest to jego „parafia własna”. 

Natomiast w przypadku dzieci jest to „parafia własna” jego rodziców lub prawnych opiekunów. Co w istocie oznacza kanoniczny termin „parafia własna”? Jest to parafia stałego lub czasowego zamieszkania. Chodzi oczywiście o kanoniczną koncepcję zamieszkania, a nie cywilną zameldowania. Decyduje nie wpis do cywilnego dowodu tożsamości, lecz faktyczne zamieszkanie osoby w danej parafii, na stałe lub czasowo, które weryfikuje duszpasterz w kartotece parafialnej, będącej kościelnym rejestrem parafian. Zamieszkanie kanoniczne posiada dwie postaci: stałe (domicilium) i czasowe (quasi domicilium). Stałe miejsce zamieszkania w parafii posiada ten, kto zamieszkał w danym miejscu z zamiarem pozostania na stałe albo faktycznie mieszka w danym miejscu przez pięć lat. Czasowe miejsce zamieszkania w parafii uzyskuje natomiast ten, kto mieszka w danym miejscu przez pełne trzy miesiące lub zamieszkał z zamiarem pozostania przez przynajmniej trzy miesiące. W konsekwencji ktoś, kto nabył w danym miejscu stałe lub czasowe miejsce kanonicznego zamieszkania, nabył tym samym „własnego proboszcza” i należy do danej parafii.

Zatem właściwym miejscem chrztu jest „własna parafia” dorosłego kandydata do chrztu lub rodziców czy prawnych opiekunów dziecka. Wyjątek stanowi tzw. sytuacja konieczności, kiedy można ochrzcić dziecko lub dorosłego poza własną parafią. Pierwszą sytuacją konieczności będzie chrzest dziecka w sytuacji zagrożenia życia, udzielony w szpitalu czy domu. Wtedy nie jest wymagana zgoda proboszcza miejsca. Inne przypadki chrztu w tzw. sytuacji konieczności poza zagrożeniem życia, należy rozstrzygnąć pojedynczo. Należy wziąć pod uwagę przede wszystkim poważne niedogodności w przybyciu do kościoła własnej parafii, czy chorobą dziecka. W takim wypadku jest wymagana przynajmniej domniemana zgoda własnego proboszcza na przyjęcie chrztu poza parafią.

Prawodawca powszechny ustala dalej, iż właściwym miejscem chrztu na terytorium „własnej parafii” jest kościół lub kaplica, które posiadają chrzcielnicę. Wypadek konieczności, czyli zagrożenie życia, usprawiedliwia wybór innego miejsca, niż kościół czy kaplica. W sytuacji zwyczajnej natomiast miejscem chrztu jest właśnie kościół lub kaplica, które posiadają chrzcielnicę, czyli źródło chrzcielne. Chrzcielnicę winien posiadać z kolei każdy kościół parafialny, a inne kościoły, jak filialne, rektorskie, kaplice lub kościoły przy domach zakonnych, mogą posiadać chrzcielnice, ale tylko za zgodą ordynariusza miejsca. W konsekwencji chrzest winien być udzielany głównie w kościołach parafialnych albo innych kościołach i kaplicach posiadających chrzcielnicę. Prawodawca powszechny zastrzega, aby nie udzielać chrztu w domach prywatnych. Wyjątek stanowi oczywiście sytuacja konieczności przy zagrożeniu życia, a drugą zezwolenie ordynariusza miejsca na chrzest w domu prywatnym, udzielony z powodu poważnej przyczyny.

ks. Zbigniew Cieślak