Wariacje na smyczkach

Wariacje na smyczkach

W niedzielę, 16 lutego w kościele NMP Królowej Polski w Ostrowie Wielkopolskim miał miejsce koncert muzyków z Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Kaliskiej, podczas którego zabrzmiały „Wariacje Goldbergowskie”.

- „Wariacje Goldbergowskie” Johanna Sebastiana Bacha to kompozycja powstała w 1741 roku, przeznaczona na dwumanuałowy klawikord. Kompozycja swoją nazwę zawdzięcza uczniowi Bacha - Johannowi Goldbergowi. Dziś usłyszymy ją w opracowaniu na trio smyczkowe z roku 1984, autorstwa Dymitra Sitkowieckiego, amerykańskiego skrzypka pochodzenia rosyjskiego. „Wariacje Goldbergowskie” składają się z Arii i 30 wariacji opartych na schemacie harmonicznym Arii. Ona stanowi tutaj temat, który Bach umieścił w głosie basowym, co jest zjawiskiem niezwykle rzadkim – mówił proboszcz ks. prałat Zbigniew Cieślak we wprowadzeniu do koncertu.
Jak można przeczytać na portalu filharmoniakaliska.pl, „Wariacje Goldbergowskie” powstały jako utwór, który miał być niejako lekiem dla hrabiego von Keiserlingka, rosyjskiego pretendenta do drezdeńskiego tronu, cierpiącego z powodu bezsenności. Sam Bach zaplanował opracowanie melodii tak, by utwór mógł służyć muzykom do doskonalenia techniki wykonawczej. Plan ten przyniósł przez kolejne wieki niezliczone transkrypcje, a „Wariacje Goldbergowskie” do dzisiaj pozostają dziełem atrakcyjnym dla słuchacza. Quodlibet, czyli punkt kulminacyjny utworu, splata sześć motywów muzycznych zaczerpniętych z melodii ludowych oraz kehrausa (tradycyjnego tańca weselnego) i wanderlied (pieśni wędrowców). Na ostatniej stronie rękopisu kompozytor umieścił skrót „etc.”, jako zachętę do dalszych przetworzeń wyjściowego tematu. Od czasu publikacji dzieła nikt nie podjął tego wyzwania.
W Ostrowie utwór Bacha zaprezentowało trio smyczkowe w składzie: Jacek Fabiniak – skrzypce, Szymon Póltorak – altówka i Piotr Łyszczorz – wiolonczela. Skrzypek Jacek Fabiniak z Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Kaliskiej jako solista wykonał m.in. „Listę Schindlera” J. Williamsa, wspólnie z Karolem Kowalem Gran Duo Concertante G. Bottesiniego, koncerty H. Vieuxtempsa, J. Conusa, Poem E. Chaussona. Współpracował z orkiestrą Sinfonia Varsovia, brał udział w nagraniu płyty Night in Calisia nagrodzonej Grammy w 2014 roku. Z kolei altowiolista Szymon Póltorak w latach 2005-2008 koncertował wraz z muzykami Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy i Capeli Bydgostiensis. Od 2009 roku jest etatowym pracownikiem Filharmonii Kaliskiej, a także członkiem kwartetów Libiamo i Calisia, gdzie wykonuje partie skrzypiec i altówki. Od 2019 roku pełni funkcję lidera sekcji altówek Filharmonii Kaliskiej. Natomiast Piotr Łyszczorz jest muzykiem wiolonczelistą Filharmonii Kaliskiej od 2014 roku, gdzie pracę rozpoczął jeszcze jako student. Uczestniczył m.in. w tournée po Chinach i Austrii. Od 2018 roku pełnił funkcję zastępcy koncertmistrza wiolonczel Filharmonii Kaliskiej, zaś od 2023 roku - koncertmistrza. Więcej o wykonawcach można przeczytać na portalu filharmonii kaliskiej.

Renata Jurowicz