Tysiąc lat pod jednym niebem

Tysiąc lat pod jednym niebem

16 stycznia w ramach obchodów XXVIII Dnia Judaizmu w auli Domu Pielgrzyma w Kaliszu odbyło się spotkanie, którego organizatorami byli diecezja kaliska i Fundacja Znowu Razem. Hasłem tegorocznych obchodów były słowa z Księgi Kapłańskiej (25, 10) „Będziecie świętować jubileusz, ogłosicie wyzwolenie w kraju dla wszystkich jego mieszkańców”.

Spotkanie, które rozpoczęło się od zapalenia świec na menorze przez przedstawicieli różnych stanów, miało na celu przypomnienie wszystkim, że jesteśmy domownikami Boga i jego własnością, gdyż od Boga wyszliśmy i do Boga wracamy. Następnie rozpoczęła się modlitwa, która miała charakter nabożeństwa Słowa Bożego. W czasie modlitwy odczytano fragmenty z Księgi Kapłańskiej (25, 8-17) i z Księgi Izajasza (61, 1 – 4. 7-11). Aleksandra Perskawiec zaśpiewała psalm, natomiast komentarz biblijny przygotował ks. dr Krzysztof Kowalik, biblista, który nawiązując do obchodzonego w Kościele Roku Jubileuszowego wyjaśnił, czym on jest i jak był obchodzony w tradycji starotestamentalnej. Bo trzeba wiedzieć, że chrześcijański jubileusz, obchodzony co 25 pięć lat na pamiątkę narodzin Chrystusa, opiera się na starotestamentalnej tradycji obchodzonego co 50 lat - po cyklu siedmiu lat sabatowych, przypadających co siedem lat. Jubileusz, obwieszczany dźwiękiem baraniego rogu, był okazją do przywrócenia prawidłowej relacji z Bogiem, pomiędzy ludźmi i z całym stworzeniem.
Po modlitwie powszechnej prof. dr hab. Rafał Witkowski, prorektor UAM w Poznaniu wygłosił referat nt. „Polacy i Żydzi. Tysiąc lat pod jednym niebem”. I jak zauważył w pierwszych słowach, zupełnie inaczej ten dzień wygląda, jeśli ktoś urodził się i mieszka w Polsce, niż dla ludzi z innych rejonów świata, gdzie ten dzień ma trochę inny wymiar. Dalej prof. Witkowski zauważył, że mimo tysiącletniej wspólnej historii, aż 80% publikacji dotyczących Żydów i relacji polsko - żydowskiej ukazujących się na rynku, dotyczy jedynie lat holokaustu. - Ta tematyka całkowicie zdominowała refleksję naukową i literacką. I to nie tylko w Polsce, ale generalnie jest to zjawisko europejskiej historii – zaakcentował prelegent dodając, że trudno się jednak dziwić, ponieważ te lata zmieniły historię Europy i Europa już nigdy nie była taka jak wcześniej.
- Mówiąc o historii to okres holokaustu to zbyt krótki okres, żeby opisać relacje polsko – żydowskie, dlatego Dzień Judaizmu jest tak ważny i warto na moment się zatrzymać, bo gdybyśmy zrobili to tylko w kontekście holokaustu, to nie uchwycimy całości – zaakcentował prof. Witkowski. Dalej prelegent przypomniał, że Żydzi przybyli na ziemie polskie w okresie, w którym tworzyło się państwo polskie, nawet jeszcze przed chrztem Mieszka I. Na początku przybywali jako kupcy, ale z czasem kupcy ci pozostawali w naszym kraju, przywożąc ze sobą niewolników, którzy byli chrześcijanami. I jak wskazał dalej najstarszy wizerunek ukazujący Żyda na naszych ziemiach znajduje się na Drzwiach Gnieźnieńskich. - Ukazane jest tam wydarzenie, które miało miejsce zanim jeszcze te drzwi zostały wykonane - dodał prelegent. Wskazał również, że przełomem w tej historii był czas rozbicia państwa polskiego i kiedy powstawały księstwa, a jednym z podstawowych nurtów każdego władcy i poszczególnej dzielnicy było, aby zwiększać potencjał ekonomiczny i demograficzny. - W tym celu zapraszano ludność z Europy zachodniej, która przybywając zakładała miasta i wsie. W tym nurcie emigracji przybywali także Żydzi, którzy osiedlali się na stałe, budując synagogi, rzeźnie rytualne i cmentarze. Bez tego nie mogłaby funkcjonować żadna gmina – wyjaśniał prelegent. Wskazując na historię Żydów na naszych ziemiach, przypomniał wydany w 1264 roku Statut Kaliski, który był pierwszym prawnym dokumentem opisującym pozycję Żydów. Dalej przedstawił relacje między katolikami i żydami na przestrzeni wieków zachęcając jednocześnie do zachowywania pamięci tego dziedzictwa.
Podczas spotkania głos zabrał także ks. bp Damian Bryl, który podziękował zgromadzonym za udział w spotkaniu i wspólną modlitwę, bo szczególnie dla kaliszan Dzień Judaizmu jest szczególnym dniem, ponieważ przed II wojną światową mieszkało w Kaliszu 30 tys. Żydów, co stanowiło więcej niż 1/3 mieszkańców. Także słowa wdzięczności skierowała Halina Marcinkowska, przewodnicząca Rady Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP, która podziękowała za zorganizowanie kolejnego Dnia Judaizmu w Kaliszu. Podzieliła się także refleksją na temat fragmentu z Księgi Kapłańskiej dotyczącej wyzwolenia. Spotkanie poprowadził ks. Piotr Bałoniak.
W spotkaniu wziął udział ks. Antoni Wita, diecezjalny referent ds. ekumenizmu, ks. dr Krzysztof Kowalik i ks. prał. Jacek Plota oraz ks. Roman Woznyak. Spotkanie zakończyło się przy stole na którym stanęły potrawy żydowskie.

Arleta Wencwel-Plata