Powstańczy Kostów
Na cmentarzu parafialnym w Kostowie pochowani są powstańcy, którzy zginęli 100 lat temu podczas walk III powstania śląskiego. Ta rocznica stała się okazją, by obecni mieszkańcy tych ziem podjęli projekt „Poznajemy historię Kostowa i okolic” i odkryli nieznane fakty.
W ramach projektu działają wspólnie parafia pw. św. Augustyna w Kostowie i Gmina Byczyna. Z kolei jego beneficjentem jest Byczyńskie Stowarzyszenie Oświatowe Tarcza, a dofinansowano go ze środków programu „Działaj lokalnie” Polsko – Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowanego przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce i Ośrodek Działaj Lokalnie Stowarzyszenie LGD „Dolina Stobrawy”.
Projekt poznałam dzięki osobom zaangażowanym w niego i jego inicjatorom, czyli pracownikowi Gminy Byczyna Przemysławowi Mączce i proboszczowi z Kostowa ks. Dariuszowi Brylakowi. Jego głównym celem było zachowanie materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego Kostowa i okolic, rozwój wiedzy o ich historii, a także budowanie tożsamości lokalnej i poczucia wspólnoty poprzez wspólne odkrywanie faktów historycznych, bo te dawne przygraniczne tereny kryją w sobie niesamowite historie.
Jak tłumaczy mi pan Mączka, wytypowano 25 ciekawych i ważnych dla mieszkańców miejsc w Ciecierzynie, Janówce, Kostowie i Miechowej. W Kostowie były to budynki stacji kolejowej i Szkoły Podstawowej, cmentarz katolicki parafialny, cmentarz ewangelicki, kościół parafialny wraz z pałacem. Reszta wybranych obiektów nie ma ścisłego związku z powstaniem śląskim, ale ich historia okazała się bardzo ciekawa. Udało się odkryć nieznane fakty sięgając m.in. do archiwów i dawnych kronik, a także podczas spotkań z mieszkańcami. Kopalnią informacji stały się odnalezione stare kroniki szkół w Kostowie, Miechowej i Janówce, poszukiwana jest jeszcze kronika szkoły w Ciecierzynie. Najciekawsze historie wraz z fotografiami postanowiono umieścić na tablicach przy obiektach, których dotyczą. Później za pomocą QR kodu znajdującego się na tablicy będzie można dowiedzieć się jeszcze więcej, bo informacje będą zawarte na stronie internetowej parafii w Kostowie. - To się dzieje na terenie parafii, to są dzieje tych ludzi, żyjących tutaj i teraz. Kiedyś przebiegały tędy granice, na które zwykli ludzie nie mieli żadnego wpływu i często ich nie rozumieli. Te granice w nich, w jakimś sensie nadal są i różnie sobie z tym radzą. Kiedy nauczymy się je rozpoznawać, rozmawiać o nich, mamy okazję zbliżyć się do siebie. To jest odkrywanie i budowanie tożsamości, która dla człowieczeństwa, a co za tym idzie dla stawania przed Bogiem, jest kluczowa – mówił ks. Brylak o swoim i parafii zaangażowaniu w projekt.
Do projektu udało się włączyć nie tylko dorosłych, ale również dzieci i młodzież, z którymi przygotowano rekonstrukcję potyczki III powstania śląskiego, jaka 100 lat temu miała miejsce na terenie Kostowa. Co się wtedy wydarzyło? W maju 1921 roku powstańcy śląscy walczyli o przyłączenie ziemi kluczborskiej do Polski, ponieważ te tereny należały wtedy do Niemiec. Wraz z powstańcami wielkopolskimi, którzy przyjechali im pomóc dzięki doświadczeniom zdobytym w zwycięskim powstaniu wielkopolskim, mieszkańcy Kostowa i okolic postanowili otwarcie pokazać, do jakiego kraju chcą należeć. W kronice Szkoły Podstawowej w Kostowie jej kierownik Edward Bąk w 1945 roku napisał: „grupa powstańców z Poznańskiego i Wieluńskiego finansowana przez hrabinę Szembekową z Siemianic (powiat kępiński) zajęła Kostów, by tereny przyłączyć do Polski. Na skutek zawiadomienia telefonicznego przybyły na miejsce pociąg pancerny ostrzeliwał powstańców, którzy na skutek przemocy opuścili Kostów zostawiając na terenie Kostowa 11 poległych, z których dziewięciu złożono we wspólnym grobie na cmentarzu katolickim, pozostałych dwóch na miejscu tj. na miedzy wśród pól uprawnych”. Podane fakty potwierdzają inne źródła. Między innymi w archiwalnych dokumentach niemieccy urzędnicy z Kostowa informowali, że w nocy z 19 na 20 maja 1921 roku na polu za katolicką szkołą poległo w walce z samoobroną 11 powstańców. Potyczka powstańców miała na celu uderzenie na Niemców od tyłu. Zajęcie niemieckiej stacji kolejowej i miejscowości Kostau (Kostów) tuż przy granicy z Wielkopolską - ułatwiało przerzut powstańców śląskich grupujących się np. w Krotoszynie oraz przygranicznym Bolesławcu nad Prosną, a także byłych powstańców wielkopolskich na niemieckie tereny plebiscytowe. W 1946 roku odbyła się ekshumacja zwłok dwóch powstańców śląskich i pochowano ich na cmentarzu w Kostowie. Mieszkańcy o nich pamiętają, dlatego Szkoła Podstawowa w Kostowie nosi imię Bohaterów Powstań Śląskich, a niedawno placówce nadano sztandar.
Podczas realizacji projektu odkryto również historię związaną z kościołem św. Augustyna w Kostowie. - Prawdopodobnie kościół został wybudowany z racji tego, że właściciel majątku w Kostowie zginął w wypadku samochodowym pod Tarnowskimi Górami w 1909 roku, gdzie pojechał zatankować swojego Mercedesa. To był Gustav von Ballestrem z katolickiej, niemieckiej rodziny. Również w 1909 roku rozpoczęła się budowa kościoła w Kostowie, który ukończono w dwa lata. Nie wiemy, gdzie spoczywały szczątki Gustawa przez ten czas, ale później zostały przeniesione do krypty kościoła. Miejscowy kościół wybudowano tak, że prezbiterium jest wyniesione ponad nawy świątyni i wchodzi się tam po schodach, a pod prezbiterium znajduje się krypta grobowa. Przypuszczamy, że śmierć Gustawa była bezpośrednią przyczyną wybudowania kościoła. W lokalnych publikacjach pisze się też, że później został tam pochowany kolejny z Ballestremów o imieniu Leo, brat Gustawa i on też prawdopodobnie zginął w wypadku samochodowym ścigając się z pociągiem – opowiadał pan Mączka. Chociaż oficjalnie projekt zakończył się 15 grudnia, jednak ks. Dariusz i pan Przemysław mają nadzieję, że uda się jeszcze odkryć inne historie związane z tymi terenami dzięki ich mieszkańcom.
Renata Jurowicz
Zdjęcie: ProjektPortret Grzegorz Błażejczyk
Komentarze
Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!