Ojcowie Kościoła o św. Józefie

Ojcowie Kościoła o św. Józefie

Polską delegację reprezentującą Polskie Studium Józefologiczne w czasie XIII Międzynarodowego Kongresu Józefologicznego w Meksyku zasilił o. Marek Raczkiewicz, polski redemptorysta posługujący od prawie 30 lat w Madrycie. Swoją prelekcję zatytułowaną Patris corde. Una lectura patrística de la Carta del Papa Francisco (Patris corde. Lektura patrystyczna Listu papieża Franciszka) o. Marek wygłosił w języku hiszpańskim.

O. Marek Raczkiewicz jest wykładowcą patrologii i języków starożytnych na Wydziale Literatury Klasycznej i Starożytnej na Uniwersytecie św. Damazego w Madrycie. Dwa tygodnie temu zapowiadając ten artykuł napisałem, że o. Marek przygotuje go samodzielnie. Niestety ze względu na ogromną liczbę zajęć akademickich i duszpasterskich nie było to możliwe, dlatego na prośbę o. Marka Raczkiewicza sam przygotowałem streszczenie jego wykładu. 

Na wstępie polski redemptorysta stwierdził, że List apostolski Patris corde papieża Franciszka jest bez wątpienia wielkim darem dla Kościoła i prawdziwą perłą Roku Świętego Józefa. Jest częścią Magisterium poprzednich papieży i wpisuje się w naukę o Opiekunie Odkupiciela, zwłaszcza św. Jana Pawła II. Jednak, zdaniem o. Marka, tekst Franciszka jest bardziej duszpasterski i osobisty niż dogmatyczny. Celem Listu apostolskiego, co podkreśla sam papież, jest wzrost miłości do św. Józefa, prośba o jego wstawiennictwo, naśladowanie jego cnót i stanowczości. Redemptorysta zauważył, że żywoty świętych są konkretnym dowodem na to, że także dzisiaj można żyć Ewangelią. Opis Józefa przedstawiony przez Franciszka podkreśla, że możliwe jest to właśnie dzisiaj. Ojciec Święty wskazuje, że Józef jest ojcem umiłowanym, ojcem w czułości, posłuszeństwie i akceptacji, ojcem odwagi twórczej, robotnikiem, zawsze w cieniu. Zdaniem o. Marka Raczkiewicza papież Franciszek pisze o św. Józefie w sposób bardzo czuły. Ponadto wykładowca Universidad San Damaso dodał, że tłem Listu Apostolskiego jest pandemia Covid-19, która pozwoliła nam zrozumieć, jak ważni są zwykli ludzie, ci, którzy dalecy od bycia w centrum uwagi, okazują cierpliwość i każdego dnia zaszczepiają nadzieję, siejąc współodpowiedzialność: tak jak św. Józef „człowiek, który pozostaje niezauważony, człowiek codziennej, dyskretnej i ukrytej obecności”. 

Jako patrologa o. Marka interesował szczególnie wpływ Ojców Kościoła na twórczość Franciszka. W Liście apostolskim Patris corde pojawiają się cztery bezpośrednie cytaty patrystyczne: pierwszy pochodzi z „Homilii do Ewangelii św. Mateusza” Jana Chryzostoma a pozostałe trzy pochodzą od św. Augustyna: dwa z „Wyznań” i jeden z Enchiridion de fide, spe et caritate. Cytat ze św. Jana Chryzostoma wskazuje na kluczowe miejsce św. Józefa w historii zbawienia, jest bardziej teologiczny. Z kolei cytaty św. Augustyna ilustrują znaczenie Opiekuna Zbawiciela w naszym nawróceniu, odnoszą się bardziej do duchowości kontynuacji i naśladowania. Redemptorysta zauważa, że echa egzegezy patrystycznej są również wyczuwalne w całym tekście pontyfikalnym. Świętego Józefa przedstawia się tam jako sługę ekonomii Wcielenia i opiekuna Jezusa i Maryi, Kościoła i stworzenia.

Wykładowca Uniwersytetu św. Damazego odwołał się do słów Ojca Świętego Franciszka, który stwierdził, że Kościół jest „przedłużeniem Ciała Chrystusa w historii”. Wyrażenie „Ciało Chrystusa” przywołuje myśl pierwszych pisarzy chrześcijańskich, zwłaszcza niezwykle bogatą teologię św. Ireneusza zwanego Doctor unitatis. Polski redemptorysta nawiązał do tekstu, który mówi, że „w pierwszą chrześcijańską Wielkanoc, przed uczniami zostaje przedstawione ciało, człowieczeństwo Syna Bożego, narodzonego z Maryi, tego, którym opiekował się Józef, namaszczonego Duchem w Jordanie, ukrzyżowanego w Jeruzalem, które zostało pogrzebane, ale ukazało się przemienione przez Ducha, zbawione, to znaczy ukończone, doprowadzone do pełni. Pokorne ciało Jezusa zostało uwielbione. Ciało Jezusa, wzgardzone, poniżone i martwe, stało się przez zmartwychwstanie teofanią chwały Bożej, ciałem Boga. W konkretnym człowieku uczniowie widzieli realizację pierwotnego Bożego planu stworzenia”.

Zdaniem o. Marka Raczkiewicza św. Józef wskazuje także na piękny ślad powołania chrześcijańskiego, czyli powołanie do strzeżenia stworzenia. Powołanie do strzeżenia nie dotyczy tylko nas, chrześcijan, ale ma wymiar, który je poprzedza i który jest po prostu ludzki, dotyczy wszystkich. Ma strzec wszelkiego stworzenia oraz piękna, jak to czytamy w Księdze Rodzaju. A List apostolski Patris corde dodaje: „Człowiek, który pracuje, bez względu na swoje zadanie, współpracuje z samym Bogiem, staje się trochę twórcą otaczającego nas świata”.

Kończąc o. Marek stwierdził, że Patris corde z pewnością nie jest traktatem teologicznym ani dogmatycznym. Ma charakter duszpasterski, a przede wszystkim osobisty papieża Franciszka, gdyż ukazuje jego wielkie nabożeństwo do św. Józefa. Zbiera i syntetyzuje to, co Franciszek wygłaszał w swoich katechezach, homiliach czy modlitwach. Polski redemptorysta zacytował słowa papieża: „Celem tego Listu apostolskiego jest to, aby wzrastała miłość do tego wielkiego świętego, aby skłonić go do wypraszania jego wstawiennictwa i naśladowania jego cnót, a także jego postanowienia…”. Święci pomagają wszystkim wiernym osiągnąć pełnię życia chrześcijańskiego i doskonałość miłosierdzia. Jego życie jest konkretnym dowodem na to, że można żyć Ewangelią. Biorąc pod uwagę przykład tak wielu świętych, św. Augustyn doświadczył potrzeby bliskości z Bogiem i tak doszedł do ostatecznego nawrócenia, wykrzykując: „Późno cię pokochałem, piękności tak stara i tak nowa!”. Zdaniem redemptorysty o. Marka Raczkiewicza nie pozostaje nam nic innego jak wybłagać św. Józefa o tak zwaną łaskę łask, czyli nasze nawrócenie. Święty Józef jest w istocie nie tylko sługą Wcielenia, opiekunem Jezusa, Maryi i Kościoła, ale także wzorem i przykładem dla współczesnego chrześcijanina.

W tym miejscu warto dodać, że wykład o. Marka Raczkiewicza zdaniem prelegentów i uczestników XIII Międzynarodowego Kongresu Józefologicznego został zaliczony do grona najlepszych prelekcji. Jeszcze w czasie trwania kongresu o. Marek otrzymał propozycję opublikowania swojego wystąpienia w formie artykułu naukowego na łamach Estudios Josepinos, czyli najpoważniejszego czasopisma naukowego o św. Józefie wydawanego dwa razy w roku przez karmelitów w Valladolid w Hiszpanii. Cieszymy się, że w osobie redemptorysty o. Marka Raczkiewicza Polskie Studium Józefologiczne otrzymało tak wielkie wsparcie naukowe i medialne. ■

Tekst ks. Jakub Bogacki