Kościół w dialogu z kulturami świata

Kościół w dialogu z kulturami świata

„Inkulturacja drogą dialogu Kościoła z kulturami świata” - pod tym hasłem odbywała się dwudniowa międzynarodowa konferencja naukowa, która miała miejsce w Wyższym Seminarium Duchownym Diecezji Kaliskiej 25 i 26 października.

Pomysł zorganizowania sympozjum powstał na kanwie ogłoszenia przez papieża Franciszka października bieżącego roku Nadzwyczajnym Miesiącem Misyjnym. Konferencja została zorganizowana przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu - Wydział Teologiczny oraz Koło Naukowe Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Kaliskiej. Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, biskup kaliski Edward Janiak oraz Miasto Kalisz. Patronat medialny nad wydarzeniem z kolei objęły: Forum Akademickie, Telewizja Internetowa UAM, Radio Poznań oraz media diecezji kaliskiej: Telewizja Internetowa Dom Józefa, „Radio Rodzina” i dwutygodnik „Opiekun”.

Pierwszy dzień międzynarodowego sympozjum miał charakter studencko-doktorancki. Po uroczystej inauguracji dokonanej przez rektora Wyższego Seminarium Duchownego w  Kaliszu ks. Marcina Załężnego, wykład inauguracyjny wygłosił Anthony Ssembatya z Ugandy, który przybliżył audytorium sytuację Kościoła w Afryce wraz z jego problemami i osiągnięciami. Zwrócił uwagę na fakt, że Uganda była pierwszym afrykańskim krajem, do którego dotarli europejscy misjonarze. Kolejnym prelegentem był dk. Jakub Bogacki (UAM), który w swoim wystąpieniu scharakteryzował sztukę sakralną i muzykę liturgiczną Kościoła syromalabrskiego. Następnie zwrócił uwagę na fakt starożytnego pochodzenia chrześcijaństwa w Indiach, które swych korzeni dopatruje się w działalności misyjnej św. Tomasza, apostoła. Pierwszy panel zakończyła prelekcja Nikoli Dzavrica (University of Belgrad). Pochodzący z Serbii prelegent scharakteryzował skomplikowaną mozaikę religijną tego niewielkiego bałkańskiego państwa zamieszkałego przez prawosławnych, katolików, muzułmanów oraz wyznawców judaizmu. Drugi panel wykładowy otworzyła również pochodząca z Serbii Ruzica Milic (University of Belgrad). W swoim wykładzie pochyliła się nad zagadnieniem inkulturacji w twórczości wywodzącego się z Nablus, wielkiego chrześcijańskiego myśliciela Świętego Justyna, męczennika. Następnie mgr inż. Małgorzata Heigelmann (UAM) opierając się na dokumentach papieskich, szczególnie św. Pawła VI, ukazała inkulturację jako jeden z istotnych elementów ewangelizacji. Ukoronowaniem pierwszego dnia konferencji było sprawozdanie z wyjazdu misyjnego Jolanty Jakubiak, Martyny Dyś oraz Agnieszki Dreger (UAM) zatytułowane: ,,Misja Boliwia 2019 rok”. Bazując na swoim trzymiesięcznym doświadczeniu misyjnym, korzystając z wykonanych przez siebie zdjęć i nagrań, studentki przedstawiły piękno i trudy działalności misjonarskiej. W sposób bardzo interesujący  zachęciły audytorium do podjęcia misyjnego zaangażowania.

Drugi dzień konferencji otworzyło nabożeństwo misyjne, które odbyło się w kaplicy seminaryjnej. Po nim uczestnicy i prelegenci udali się do auli konferencyjnej Centrum Józefologicznego. Wszystkich obecnych powitał główny organizator konferencji ks. prof. UAM dr hab. Dariusz Kwiatkowski. Po nim głos zabrał bp Łukasz Buzun, który zauważył, że temat dwudniowego sympozjum wyraźnie koresponduje z trwającym przez cały październik miesiącem misyjnym. Pierwszy wykład drugiego dnia sympozjum „Źródła muzyki dawnej w Boliwii” zaprezentował wybitny muzykolog i misjonarz, na co dzień pracujący w Boliwii, ks. prof. dr hab. Piotr Nawrot SVD. W ramach wykładu podzielił się z publicznością efektami swojej wieloletniej pracy nad muzyką Indian Guarani, Moxos i Chiquitos. Prelegent podkreślił, że muzyka liturgiczna Indian mieszkających w lasach, stała na o wiele wyższym poziomie niż twórczość najlepszych chórów katedralnych w Europie. Następnie miejsce przy mikrofonie zajął nie mniej ważny gość - o. dr. P. Jordi-A. Piqué i Collado OSB, który pełni funkcję Preside (rektora) Pontificium Athenaeum Anselmianum w Rzymie. Pochodzący z Katalonii wybitny muzykolog ukazał bardzo bliską relację łączącą teologię, liturgię i muzykę. Ciekawym stwierdzeniem Katalończyka było, iż muzyka pojawiła się już na początku, w dziele stworzenia świata. Pierwszy sobotni panel wykładowy zamknął o. dr hab. Tomasz Szyszka (UKSW). W swoim wystąpieniu podjął bardzo aktualny, a zarazem kontrowersyjny temat diakonatu stałego w świecie andyjskim. Werbista zauważył, że święcenie, po uprzednim stosownym przygotowaniu, mężczyzn pochodzących z terenów misyjnych na diakonów stałych może być wielką pomocą w procesie ewangelizacji. W przerwie wszyscy uczestnicy konferencji mieli okazję obejrzeć ciekawą prezentację, gdyż konferencji towarzyszyła wystawa fotograficzna odkryć naukowych ks. prof. dr hab. Piotra Nawrota oraz z jego pracy misyjnej i działalności muzycznej w Boliwii. Pierwszy po przerwie wystąpił wykładający w Rzymie o. dr Dominik Jurczak (Pontificium Athenaeum Anselmianum), który w swym wystąpieniu zajął się problemami jakie inkulturacja stwarza w liturgii. Opierając się na tekstach źródłowych, zwłaszcza II Soboru Watykańskiego, starannie omówił zagrożenia i wyzwania, także współczesne, które inkulturacja generuje w liturgii. Po nim ks. prof. UO dr hab. Erwin Mateja (UO) zajął się elementami inkulturacyjnymi, które pojawiły się we wprowadzaniu posoborowej odnowy liturgii w Polsce. Do nich należy również kwestia wyświęcania żonatych mężczyzn na stałych diakonów, co zdaniem ks. Erwina Matei w Polsce wciąż pozostaje w fazie zarodkowej. Drugi blok wykładowy zakończył ochodzący z Hiszpanii o. dr Alejandro José López Ribao (Facultad de Teología San Vicente Ferrer), który w swym wykładzie odniósł się do redukcji jezuickich na terenach Ameryki Południowej. Ponadto podkreślił, iż również jego współbracia zakonni, dominikanie, mieli ogromny wpływ na rozwój kultury i sztuki rdzennych mieszkańców Ameryki Południowej. W ostatnim, popołudniowym panelu jako pierwszy głos zabrał dziekan WT UAM ks. prof. UAM dr hab. Paweł Wygralak. W prelekcji zatytułowanej ,,Kościół pierwszych wieków i kultura antyczna” zauważył, że Kościół już od pierwszych wieków wyrażał własną tożsamość i niezależność poprzez sztukę. Co więcej sztuka ta była na tyle autonomiczna, iż w pełni zasłużyła na miano sztuki chrześcijańskiej. Następnie ks. prof. KUL dr hab. Waldemar Pałęcki (KUL) podjął bardzo ciekawy temat, a mianowicie: ,,Adaptacje liturgii w Polsce po reformie Soboru Trydenckiego”. Prezes Stowarzyszenia Liturgistów Polskich wskazał, iż reforma liturgii, która powstała na Soborze Trydenckim, dawała pewne możliwości adaptacyjne poszczególnym krajom co polscy biskupi wykorzystali wprowadzając wiele elementów narodowych do liturgii. Ostatni prelegent dwudniowej konferencji, a  zarazem jej organizator ks. prof. UAM dr hab. Dariusz Kwiatkowski (UAM) w swoim wykładzie skupił na nauczaniu papieża Franciszka, który w Adhortacji apostolskiej Evangelii Gaudium przedstawił inkulturację jako narzędzie do wcielania Ewangelii w kultury świata. Po zakończeniu prelekcji ks. Dariusz Kwiatkowski poinformował, iż koniec konferencji nie jest końcem dwudniowego spotkania, ponieważ zaplanowany jest jeszcze koncert.  Warto zauważyć, że konferencja cieszyła dużym zainteresowaniem, szczególnie nadzwyczajnych szafarzy Komunii Świętej, których uczestniczyło około 250 z całej diecezji kaliskiej.  

 Zgodnie z zapowiedzią  ks. prof. UAM dr hab. Dariusza Kwiatkowskiego zwieńczeniem dwudniowego spotkania był koncert, który odbył się o godz. 17.00 w katedrze kaliskiej (kościół pw. św. Mikołaja). Występ został zatytułowany: „Muzyka barokowa z misji jezuickich i z katedr w Ameryce Hiszpańskiej”. Wykonawcami byli członkowie Chóru Kameralnego „Dysonans” z Poznania. Koncert był zainspirowany pracą badawczą ks. prof. dra hab. Piotra Nawrota SVD. Koncert podzielony był na siedem utworów anonimowych kompozytorów, ponieważ zazwyczaj kompozytorzy baroku misyjnego i katedralnego nie podpisywali się pod swymi dziełami, pisząc je na większą chwałę Boga oraz dwa Juana de Araujo, Hiszpana tworzącego w XVII wieku w Ameryce Łacińskiej. Z racji, iż miejscem koncertu była katedra kaliska o. Piotr Nawrot zaproponował muzykę z katedr z Sucre i Cuzco. Koncert muzyki misyjnej był w zgodnej opinii uczestników z różnych środowisk studenckich, naukowych, artystycznych i wiernych diecezji kaliskiej, którzy szczelnie wypełnili katedrę, doskonałym podsumowaniem dwudniowego spotkania naukowo-kulturalnego. 

Tekst Dk. Jakub Bogacki
W sympozjum uczestniczył ks. bp Łukasz Buzun,
a głównym organizatorem konferencji był ks. prof. UAM dr hab. Dariusz Kwiatkowski (na zdjęciu po prawej)