Słowo Boga i człowieka

Jednym z najważniejszych elementów kształtujących liturgię Kościoła jest słowo Boże. W słuchaniu słowa Bożego rodzi się i wzrasta Kościół. Wierni powinni poznawać Pismo Święte i żywić się jego duchem, aby poszczególne prawdy wiary mogli we właściwy sposób wyrażać w swojej pobożności. Słowo Boże jest źródłem pobożnych natchnień oraz modlitw. Słowo Boże powinno zajmować także bardzo ważne miejsce w pobożności ludowej. W „Dyrektorium o pobożności ludowej i liturgii” czytamy: „jest przeto godne polecenia, aby różne formy, w których wyraża się pobożność ludowa, przyjęły za normę obecność odpowiednio dobranych i skomentowanych tekstów biblijnych”. Zasada biblijna każe różnym formom pobożności ludowej w słowie biblijnym znajdować niewyczerpane źródło natchnień, najlepsze wzory modlitwy oraz pełne głębi tematy do rozważań. Obecność Pisma Świętego w nabożeństwach ludowych stanowi wskazówkę i kryterium kontrolujące ich poprawność teologiczną. Wzorem mają być celebracje liturgiczne, w których słowo Boże znajduje swoje właściwe miejsce.

Oczywiście w nabożeństwach ludowych nie trzeba koniecznie wykorzystywać w pełni biblijnych czytań głoszonych podczas liturgii. Przy wyborze tekstów biblijnych ważne jest selektywne dobieranie krótkich oraz łatwych do zapamiętania i zrozumienia fragmentów. Niektóre nabożeństwa ułatwiają poznawanie Pisma Świętego. Trzeba tutaj powiedzieć, że większość nabożeństw zaliczanych do form pobożności ludowej nawiązuje do Pisma Świętego. Poszczególne stacje Drogi krzyżowej możemy odnaleźć na kartach Ewangelii. Tajemnice Różańca odnoszą się do wydarzeń opisywanych w Nowym Testamencie. Również w nabożeństwach maryjnych czy józefowych odnajdujemy mocno osadzenie w słowie Bożym.

Pobożność ludową przedstawia się jako owoc wzajemnego przenikania się przesłania chrześcijańskiego z kulturą danego narodu. Właśnie dlatego cieszy się ona wielkim szacunkiem w nauczaniu Kościoła. Poszczególne formy pobożności ludowej przyjmują do swojej kultury chrześcijańskie orędzie i w tej kulturze je wyrażają. Z drugiej strony lokalna kultura przyjmując treści chrześcijańskie poddawana jest procesowi ewangelizacji. W procesie wzajemnej wymiany i ubogacania się, dostrzega się wielką wartość rodziny. Rodzice przekazując swoim dzieciom własną kulturę wraz z nią przekazują także zasady chrześcijańskiego życia. Czasami wzajemne przenikanie się kultury i wiary jest tak silne, że poszczególne elementy wiary chrześcijańskiej stały się elementami integrującymi tożsamość kulturową wielu narodów.

Pobożność ludowa ze swojej natury jest ściśle powiązana z historią i kulturą danego regionu. Stąd bierze się jej ogromna różnorodność i bogactwo. Dyrektorium nazywa religijność ludową „pierwszą i podstawową formą inkulturacji wiary”. Ubogacając oficjalną liturgię Kościoła w doświadczeniu lokalnym, musi pamiętać o swojej podrzędnej roli. W pobożności ludowej dochodzi do spotkania dynamizmu orędzia ewangelicznego i różnych elementów kulturowych. Przykładem powiązania kultury z wiarą w naszym narodzie może być nabożeństwo Gorzkich żali. Zrodziło się ono na gruncie polskiej tradycji religijnej oraz poezji. Wyraża ono nasz sposób przeżywania męki i śmierci Jezusa. Podobnie jest w przypadku ołtarzy budowanych na Boże Ciało. Ich najczęściej dekoracje łączą wiarę z kulturą naszego narodu. Treści kultury narodowej można także odnaleźć w żłóbkach bożonarodzeniowych i grobach wielkopiątkowych. Tutaj wyraźnie widać wzajemne przenikanie słowa Bożego ze słowem ludzkim.

ks. Dariusz Kwiatkowski