TELEFON DO REDAKCJI: 62 766 07 07
Augustyna, Ingi, Jaromira 29 Marca 2024, 11:08
Dziś 19°C
Jutro 13°C
Szukaj w serwisie

Efez, miasto pierwszych chrześcijan

22.07.18

Efez, miasto pierwszych chrześcijan

Efez

Efez był jednym z największych miast starożytnej Azji Mniejszej. Już sześć tysięcy lat przed Chrystusem znajdowały się tu osady pierwszych rolników. 1400 lat przed Chrystusem istniało tu nadmorskie miasto zamieszkane przez przybyszów z Grecji. Mieszkańcom sąsiedniego Imperium Hetytów było znane jako Apasa.

Grecy mykeńscy i Hetyci walczyli o kontrolę nad tym przyczółkiem u zachodnich brzegów Azji Mniejszej. Tysiąc lat przed Chrystusem przybyła do Efezu kolejna fala greckich kolonistów, którzy osiedlili się w nieco podupadłej miejscowości. Podobno na czele osadników stał ateński królewicz Androkles. Grecy zdołali wypędzić zbrojnie zasiedlających okolicę Karyjczyków i opanować tereny położone w głębi lądu. Pomiędzy 800 a 600 rokiem przed Chrystusem. Efez wyrósł na jedno z największych i najbogatszych miast greckich w Anatolii. Dołączył do Związku Jońskiego, politycznego sojuszu Greków zamieszkujących zachodnią Azję Mniejszą i wyspy Morza Egejskiego. W VII wieku p.n.e. miasto zostało napadnięte przez koczownicze plemię Kimmerów pochodzące ze stepu nadczarnomorskiego. Szybko podniosło się z ruin i wróciło do dawnego rozkwitu. Efez był ojczyzną wybitnych greckich myślicieli i uczonych. Urodzili się tu m. in. filozof Heraklit i lekarz Soranus.

Świątynia Artemidy
Efez był czczonym przez ludy Azji miejscem kultu bogini Artemidy, identyfikowanej powszechnie z Kybele, małoazjatycką boginką płodności. Pierwszą świątynia na jej cześć została zniszczona przez Kimmerów. Kolejną ufundował w 560 roku przed Chrystusem bajecznie bogaty król pobliskiej Lidii, Krezus. Projektowaniem i budową kierowali najlepsi architekci ówczesnej Grecji: Teodoros, Chersifron i Metagenes. W ciągu 120 lat budowy powstał monumentalny przybytek, długi na 130 metrów, z kolumnami o wysokości 18 metrów. Wzniesiono go z najlepszego marmuru i kosztownych cedrów libańskich. Zdobiły go płaskorzeźby wykonane przez Fidiasza i Polikleta. Ta imponująca budowla spłonęła, kiedy w połowie IV wieku p.n.e. prosty szewc Herostrates uznał, że zyska nieśmiertelną sławę niszcząc jeden z cudów świata. Efezjanie w 334 roku p.n.e. zaczęli odbudowę świątyni, która potrwała tym razem 90 lat. Teraz budową kierował wybitny inżynier Dejnokrates, a ozdobne płaskorzeźby Skopas, Apelles i Praksyteles.
W 560 roku przed Chrystusem miasto zostało zdobyte przez króla Lidii Krezusa. Nie wpłynęło to na jego ekonomiczną siłę. Efezjanie powiększyli swój gród i włączyli do niego sąsiednie osady. Kilkanaście lat później Efez został zajęty przez wojska perskiego władcy Cyrusa Wielkiego. Na początku V w. p.n.e. mieszkańcy miasta zbuntowali się przeciw panowaniu Persów, ale zostali pokonani. Jeszcze kilka razy rzucali się do walki przeciw najeźdźcom ze Wschodu, ale dopiero przybycie Aleksandra Macedońskiego w 334 roku zakończyło okres perskich rządów.

Metropolia w imperium
W III wieku przed Chrystusem Efez stał się najważniejszym portem handlowym i rynkiem całej Azji Mniejszej. Miasto zostało wtedy otoczone potężnym murem obronnym z kamienia. Posiadało potężny port, za którym rozpościerała się dzielnica domów handlowych, magazynów, targów, banków i warsztatów rzemieślniczych. Blisko portu leżała wielka agora, czyli plac targowy, na którym wystawiano na sprzedaż dobra z całego basenu Morza Śródziemnego. Całe miasto było poprzecinane siatką brukowanych ulic, krzyżujących się pod kątem prostym. Efez stał się częścią rzymskiej prowincji Azji w II wieku przed Chrystusem Rzymianie początkowo przyczynili się do zubożenia miasta, nakładając na mieszkańców wysokie podatki. Kiedy cesarz August uczynił miasto stolicą prowincji Azji, ucisk ekonomiczny zelżał. Efez stał się trzecią pod względem wielkości metropolią imperium. August i Neron ufundowali dla Efezjan nowy plac targowy i kolumnadę.

Apostoł Narodów
Kiedy w 52 roku po Chrystusie dotarł do Efezu św. Paweł, Apostoł, który założył w mieście pierwszą gminę chrześcijańską, miasto było ludnym i kwitnącym ośrodkiem. Apostoł Narodów nauczał w szkole tutejszego uczonego Tyrannosa (Dz 19, 9). Nauczanie św. Pawła nie podobało się miejscowym rzemieślnikom związanym ze świątynią Artemidy. Ich prowodyr, Demetriusz wywołał przeciw Apostołowi rozruchy, chcąc go usunąć z miasta Obawiał się, że rozrost gminy chrześcijańskiej pozbawi złotników dochodu ze sprzedaży pamiątek związanych z kultem bogini. Dopiero miejscowym wysoko postawionym urzędnikom, azjarchom, udało się uspokoić tłum (Dz 19, 23-41). Święty Paweł napisał w Efezie Pierwszy List do Koryntian (1 Kor), a kiedy był uwięziony w Rzymie, list do gminy chrześcijańskiej w Efezie (Ef). Św. Jan, Apostoł wymienił Efez pośród miast, do których zaadresował księgę Apokalipsy (Ap 2, 1-7). Uczeń Zbawiciela przebywał w Efezie w końcu I wieku po Chrystusie. Według św. Epifaniusza z Salaminy Najświętsza Maryja Panna spędziła w tym mieście ostatnie lata swego ziemskiego życia i stąd została wzięta do nieba.

W 262 roku po Chrystusie Efez najechali Goci i zniszczyli świątynię Artemidy. Miasto powoli zaczęło podupadać, kiedy rzeka Menderes spowodowała zamulenie zatoki i handlowego portu. Miasto stało się jednak ważnym ośrodkiem chrześcijaństwa w Azji Mniejszej. W 431 roku po Chrystusie odbył się tu trzeci Sobór Powszechny. Ale trzęsienia ziemi i epidemie spustoszyły dawną metropolię. Kiedy Turcy Seldżuccy najechali Efez w XI wieku, był on już tylko małą wioską.

Tekst Szymon Modzelewski

Galeria zdjęć

Dodaj komentarz

Pozostało znaków: 1000

Komentarze

Nikt nie dodał jeszcze komentarza.
Bądź pierwszy!