80 lat Radia w Watykanie

Radio, niezwykły wynalazek z przełomu XIX i XX wieku, polegający na bezprzewodowym przesyłaniu dźwięku na znaczne odległości, w latach dwudziestych ubiegłego wieku przeżywał okres gwałtownego i burzliwego rozwoju. Pojawiał się w wielu krajach w Europie i Ameryce. Dość szybko zainteresowano się nim także w Stolicy Apostolskiej.

Krótka historia

„Radiowy” temat w liście do Kurii Rzymskiej w lipcu 1925 roku poruszył pewien włoski jezuita o. Giuseppe Gianfranceschi. Po wymianie listów z kurią włoski zakonnik uzyskał w 1927 roku zgodę na skontaktowanie się z Guglielmo Marconim, współtwórcą radia. Naukowiec i laureat Nagrody Nobla z entuzjazmem odniósł się do propozycji opracowania projektu rozgłośni radiowej dla Kościoła w Rzymie. Na dodatek podjął się pracować przez kilka lat całkowicie bezpłatnie. Przebiegiem prac interesował się Pius XI, o którym córka Marconiego Maria Elettra powiedziała niedawno rzymskiemu dziennikowi „La Repubblica”, że „był człowiekiem nauki, związanym z moim ojcem głębokimi więziami przyjaźni”. - W badaniach naukowych Papież widział dar Boga, który każdy oświecony człowiek powinien oddawać do dyspozycji ludzkości. Znał podejmowane przez ojca próby przesyłania głosu bez drutu i od razu zrozumiał potencjał tego wielkiego odkrycia – wspominała Maria Marconi.

Nadajnik uruchomiono 12 lutego 1931 roku. Ojciec Święty wygłosił inauguracyjne przemówienie, wzbudzając wielkie zainteresowanie na całym świecie. Wtedy radio nie miało takiego zasięgu jak dzisiaj, ale lokalne rozgłośnie istniały już w wielu krajach m. in. od 1924 roku w Polsce. Przesłanie papieskie odebrano po raz pierwszy równocześnie w różnych częściach świata. Kierownictwo stacji Ojciec Święty powierzył jezuitom, a pierwszym jej dyrektorem generalnym mianował o. Gianfranceschiego, z wykształcenia fizyka i matematyka.

Szczególne znaczenie rozgłośnia papieska zyskała z chwilą wybuchu II wojny światowej stając się środkiem wolnej informacji. Choć główny propagandzista III Rzeszy Herman Göring obiecywał, że zmusi stację do milczenia, to jednak była ona przekaźnikiem orędzi i apeli m. in. francuskiego Ruchu Oporu. Jej wiadomości i komentarze rozpowszechniano potajemnie w wielu miejscach. Podczas wojny Pius XII za pośrednictwem radia wygłaszał kilkakrotnie orędzia i apele o pokój. W styczniu 1940 roku powstało Biuro Informacji Watykańskich, które nadawało apele mające za zadanie odnajdywanie zaginionych w wyniku działań zbrojnych cywilów i wojskowych oraz przekazywało wiadomości, życzenia i orędzia więźniom od ich rodzin. Po wojnie rozgłośnia podjęła się innego ważnego zadania: przekazywania orędzi papieskich i wiadomości z życia Kościoła wiernym i obywatelom państw za „żelazną kurtyną” w ich językach.

Polacy w eterze

Niewiele ponad miesiąc po inauguracji Radio Watykańskie nadało pierwszy komunikat po polsku. Było to orędzie Piusa XI z okazji czterdziestolecia encykliki „Rerum novarum”. Odczytał je 20 marca 1931 roku
ks. Tadeusz Zakrzewski, rektor Papieskiego Instytutu Polskiego w Rzymie i późniejszy biskup płocki. Oficjalnie Sekcja Polska Radia Watykańskiego zaczęła istnieć 24 listopada 1938 roku. Jej pierwszym kierownikiem został jezuita o. Feliks Lasoń. Pomagał mu ks. Józef Młodochowski, rektor Papieskiego Instytutu Polskiego, a od 1943 r. o. Ludwik Semkowski SJ.
Początkowo audycje w języku polskim nadawano 1-2 razy w tygodniu. Tematyka dotyczyła głównie działalności papieskiej.

W bogatej historii Sekcji Polskiej mamy swój ślad. W 1951 roku kierownictwo sekcji przejął ojciec Józef Warszawski. Urodził się 9 marca 1903 roku w Hamburgu, ale zawsze podkreślał swoje związki z Ostrowem Wielkopolskim. Tu mieszkał od momentu powrotu z rodzicami do Polski, po odzyskaniu przez nią niepodległości. Stąd wyruszył na wojnę w 1920 roku. Potem po ukończeniu gimnazjum 9 września 1924 roku wstąpił do zakonu jezuitów w Kaliszu, gdzie odbył dwuletni nowicjat. Wielu powstańców walczącej Warszawy zapamiętało go pod pseudonimem „Ojciec Paweł” jako kapelana zgrupowania „Radosław”. 

Kierownikiem Sekcji Polskiej Radia Watykańskiego o. Warszawski był przez prawie 7 lat, od 13 października 1951 do 13 marca 1957 roku. W tym czasie obok popołudniowego dziennika, audycji wieczornej oraz kazań w języku polskim w czasie niedzielnych nabożeństw nadawanych przez Radio Watykańskie zaczęły pojawiać się na antenie transmisje z komentarzem w języku polskim z ważniejszych uroczystości kościelnych w Watykanie oraz z niektórych wydarzeń polonijnych. Jednym z głównych zadań sekcji było religijne dokształcanie słuchaczy w związku z nasileniem przez komunistyczne władze w Polsce otwartej walki z Kościołem. Odpowiedzią na „stalinowską noc” były cykle konferencji dotyczącej tematyki: od biblijnej po historię najnowszą, przygotowanych przez emigracyjnych teologów i publicystów. Szczególną rolę opiniotwórczą odegrała Sekcja Polska w momencie największego nasilenia „stalinowskiej nocy” w Polsce, tzn. po śmierci Stalina, gdy aresztowano Prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego, skazano ks. bpa Czesława Kaczmarka i szereg innych osób. W programach  przekazywano protesty środowisk emigracyjnych przeciwko prześladowaniom, nadawano audycje historyczne przypominając ważne dla narodu wydarzenia i postacie.

Radio Watykańskie teraz

Dziś rozgłośnią papieską kieruje włoski jezuita ks. Federico Lombardi, a jego zastępcą jest polski jezuita o. Andrzej Koprowski. Od dwóch lat kierownikiem Sekcji Polskiej jest ojciec Tadeusz Cieślak. Radio Watykańskie zatrudnia 355 osób, księży, sióstr zakonnych i osób świeckich pochodzących z 59 krajów. Dzięki nim audycje nadawane są w 45 językach. Można znaleźć wśród nich informacje o działalności Ojca Świętego, Stolicy Apostolskiej i Kościołów lokalnych, wiadomości o charakterze religijno-społecznym z całego świata, transmisje Mszy św. i modlitwy Anioł Pański, audiencji generalnych i podróży apostolskich Ojca Świętego. Wydarzenia papieskie są komentowane w 8 językach, łącznie z arabskim i chińskim. Codziennie rozgłośnia nadaje ponad 51 godzin audycji informacyjno - kulturalnych, a także transmisji liturgicznych i programów muzycznych. Na stronach internetowych ukazują się wiadomości w 38 językach.
Więcej o Radiu Watykańskim można znaleźć na radiovaticana.org i radiovaticana.org/polski/

Na podstawie www.radiovaticana.org 

i e.kai.pl

Renata Jurowicz